Dünyada Çin ve yaşlı nüfus korkusu
Sıfır kovid politikası izleyen Çin'de günlük vaka sayısı 40 bini geçti. Bu artış ülkenin ilk çeyrekten itibaren yeniden ekonomisini açacağı yönündeki beklentileri ortadan kaldırdı. Petrol ve bazı emtianın taleplerini azalttı ve fiyatlarını geriletti.
➔Sıkı kovid politikalarına karşı bazı bölgelerdeki işçi ayaklanmaları ise tansiyonu daha artırıyor. Çin’deki bu durumu izleyen Amerikalılar ve Avrupalılar’ın risk iştahı kırıldı. Piyasalar da haftaya bu etkiyle kötü başladı.
➔Çünkü Çin’deki vaka sayısındaki artış fabrikaların kapalı tutulması, şehirlerin kapanması, limanların çalışmaması demek. Bu da hammadde ve ucuz malın Çin’den çıkıp ABD ve Avrupa’ya ulaşmayacağı korkusunu besliyor.
➔Doğal olarak daha az mal daha yüksek fiyat anlamına geliyor. Enflasyonla mücadele eden Batı için Çin kovid vakalarındaki artış ciddi risk unsuru.
➔Mal satamayan ve kapanan bir Çin aynı zamanda mal alamayan ve ithal edemeyen bir Çin demektir.
➔Sonuçta çift haneli büyümesiyle dünya büyümesinin motoru haline gelmiş bir ülke bu yıl yüzde 3.3’e inen bir oranla karşı karşıya ve gelecek yılki hedefi yüzde 5. Eğer kovid vakaları artarsa yüzde 5 hedefi de tehlikeye girecek.
➔Bu durumda dünya nasıl büyüyecek? Çin’in sağlığına herkesin duacı olması ve buradaki gelişmelere son derece duyarlı olması boşuna değil.
ÇİN YOKSA UCUZ ÜRÜN DE YOK
➔Kaldı ki Çin’in kısa zamanda devreye girmemesi durumunda tedarik zincirlerinin başka yerlere kaydırılması söz konusu olabilir ama ya maliyetler ne olacak?
➔Çin kadar bol, kaliteli üretim yapılabilir mi? Yapılabilir ama fiyatı elbette daha yüksek olacak. Çin geri dönmeyecekse dünyada ucuz ürün olmayacak. Herkes kendi toprağında üretmeye başladığında fiyatlar yükselecek. O zaman Batı ülkelerine yüzde 2-3 enflasyon hedefleri unutulmalı.
➔Çin’de korkulan ne? Çok yüksek nüfusundan dolayı kovidin saman alevi gibi parlamasından korkuluyor. Bu nüfus genç de değil, yaşlı. 1.4 milyar nüfus içinde 200 milyonluk yaşlı grubu var. Aynen Japonya’daki demografinin bir benzeri.
➔Çin'in sıfır kovid politikası izlemesi, hatta bu konuda ekonomiyi bile feda etmesinin temelinde yaşlı nüfusun fazlalığı yatıyor.
➔Ülkede kovidin yaygınlaşması 10 milyonlarca yaşlı insanın ölümü ile sonuçlanabilir. Çin işkencesi haline gelen sıfır kovid önlemlerinin bu kadar sıkı götürülmesinin gerisinde böylesine önemli bir risk kaynağı var.
➔Kovid yaşlılar aracılığıyla Çin’i vurursa, dünyanın fabrikası olarak Çin de küresel ekonomiyi pekala vurabilir.
RUSYA TANSİYONU YÜKSELTEBİLİR
➔Çin’in açılamayacak olması ve ekonomik büyümeye dönememesi petrol fiyatlarında üç haftada yüzde 20 düşmesinin ana nedenlerinden biri.
➔Petrol fiyatlarını düşüren nedenlerden biri de AB ve G7 ülkelerinin Rusya petrolüne getirmek istediği tavan fiyat uygulaması.
➔Bu ülkeler 5 Aralık’ta yapacakları toplantıda Rus petrolünün varil fiyatını 65-70 dolar sınırında sabitlemeyi planlıyor. Ancak ülkeler yoğun görüşmelere rağmen bu konuda herhangi bir uzlaşmaya varamadı.
➔Putin'in önümüzdeki günlerde tavan sınırlamasına yeşil ışık yakan tüm ülkelere petrol ambargosu uygulamaya hazırlanıyor.
➔4 Aralık'ta Rusya'nın katılımıyla OPEC+ Zirvesi yapılacak.
➔Normalde Rusya petrolünü Çin ve Hindistan’a zaten satıyor. Hatta fiyatı 60 dolara kadar iniyor. AB’nin kararı durumu fiilen değiştirmeyecek.
➔Uygulanmak istenen de Rusya petrolüne tam bir ambargo değil. Avrupa zaten enerji krizindeki bölge. Sanki petrol gelmeye devam etsin ama Rusya daha az kazansın, petrol fiyatlarını da aşağı çekelim gibi bir görüntü var.
➔Ancak petrol ve piyasaları hareketlendirecek gelişme siyasi taraftan gelecek. Rusya oyunu sert oynayabilir. Putin’in yanıtı ve oluşacak sert havanın piyasaları olumsuz etkileme ihtimali var.
KARA CUMA SATIŞLARI, İSTİHDAM VE ENFLASYON
➔Amerika’dan gelecek haberler arasında kara cuma satışları Fed’i ve piyasaları etkileyebilir. Şirketler maliyet artışlarına rağmen perakende satışlarında fiyatları cazip düzeylere indirmişti. Talep gelip gelmeyeceği önemliydi.
➔Görüldü ki talep de tüketim gücü de henüz var. Netleşecek rakamlarla satışlarda yeni rekor kırılması mümkün. Talebin güçlü olması düşme eğilimindeki enflasyonda dalgalanmaya yol açabilir.
➔Bunun Fed ve piyasalar açısından önemi ise büyük ölçekli faiz artırımlarının devamına kapıyı açık tutması.
➔Cuma günü açıklanacak kasım ayı ABD'nin istihdam verileri beklenti üzeri ve kısmen güçlü gelirse o zaman 14 Aralık’taki toplantıda Fed’den 50 yerine 75 baz puan artırım yapması yine beklenir.
➔Tahminlere göre ABD ekonomisi kasım ayında 200 bin yeni istihdam yarattı. Bu rakam Aralık 2020'den bu yana en düşük olan veri ve Fed'in faiz hızını yavaşlatacağı tezini destekleyecek.
➔ Fed'in 50'mi yoksa 75 baz puan mı faiz artışı yapacağı kara Cuma satışları yanında istihdam verileri ve 13 Aralık’ta açıklanacak kasım ayı enflasyon rakamına bağlı olacak.
➔14 Aralık’ta faiz kararı yanında Fed'in 2023'e yönelik olarak faiz artış hızı ve süresine yönelik yapacağı açıklamalar da büyük önem taşıyacak.
➔Bu bağlamda Fed Başkanı Powell’ın yarın yapacağı konuşmada özellikle satır araları dikkatli dinlenecek.
