"Uyuma hastalığı"nın sebebi meçhul

HABERTURK.COM / DIŞ HABERLER

Kazakistan’ın başkenti Astana’dan 480 km batıda yer alan bir köyde gizemli bir hastalık, köylüleri bazen günler süren komalara sevk ediyor. Geçen yaz evden bir iki iş halletmek için çıkan Viktor Kazachenko bu hastalığa kapılanlardan biri. “28 Ağustos’ta kente gidiyordum. 2 Eylül’de kendime geldim. Hastanede uyandığımda uyuyakalmış olduğumu anladım” diyor.

İngiliz gazetesi Guardian'ın haberine göre Kazachenko’nun bilinci motosikletini kullanırken gitmiş. Arkasında da eşi oturuyormuş. Allahtan motosikletti de o kadar hızlı gitmiyorduk, diyor. Ani uyuyakalmasından kaynaklanan başka yaralanmalara değinmiyor.

Kazachenko’nun hastalığa ilk yakalanışı değil bu. İlk seferinde üç gün uyumuş. Gülerek anlatsa da, hastalığının ciddi tıbbi sonuçları olmuş.

“O uykudan sonra tansiyonum durup dururken yükselmeye başladı” diye anlatıyor. Hastalık zihnini en çok etkilemiş ve sürekli sinirli hissetmesine sebep olmuş.

İki yıldır Kalachi köyünün sakinleri komaya giriyor ve baş dönmesi, mide bulantısı, şiddetli baş ağrısı ve hafıza kaybı gibi zorlayıcı semptomlardan yakınıyor.

Hastalığın ilk görülme tarihi 2013 yılının yaz mevsimi ve şimdiye kadar 120 kişiyi, yani Kalachi’nin nüfusunun dörtte birini etkilemiş durumda. Toplam vaka sayısı ise 152, çünkü kimileri Kazachenko gibi hastalığa birden fazla kez yakalanmış.

“Uyuma hastalığı” bölgede yüksek radyasyon, karbon monoksit, radon ve toksik olabilecek ağır metal tuzları seviyeleri tespit etmiş olan doktorlar ve bilim insanlarında şaşkınlık yaratıyor.

Bilim insanları radyasyonun ve ağır metal tuzları konsantrasyonunun makul seviyelerde olduğunu söylüyor. Yüksek radon ve karbon monoksit seviyeleri bulunmuş ancak sonrasında olası sebepler arasından çıkarılmıştı.

Ocakta Ulusal Nükleer Merkez’in radyasyon güvenliği enstitüsü, etkilenen sakinlerden bazılarının evlerindeki karbon monoksit seviyelerinin tavsiye edilenin on kat üzerinde olduğunu kabul etmişti. Lukashenko’ya göre bu durum uyuma hastalığına benzer belirtilere sebep olmuş olabilirdi.

Kazakistan hükümeti köyün devlet başkanı Nursultan Nazarbayev’in “kişisel radarında” olduğunu açıkladı. Başbakan Karim Masimov ise araştırmayı yönetmesi için bir komisyon kurdu: geçen senenin bitimine dek havaya, toprağa, suya, yiyeceklere, hayvanlara, inşaat malzemelerine ve sakinlerin kendilerine dair 20,000’in üzerinde klinik ve laboratuar testi yapıldı. Tetkikler devam ediyor.

Doktorlar da gizemi çözememiş halde. Uykulu hastalar başkent Astana’daki hastanelere gönderilmiş fakat hiçbir sonuç alınamamış. Kazak haber ajansı Tengrinews’a göre başbakan yardımcısı Berdibek Saparbaev uluslararası tıbbi camiadan yardım istedi.

Bilimsel bilginin yokluğunda, sakinler sorunun kaynağını bildiklerinden emin: köyün hemen dışındaki Sovyetlerden kalma kullanılmayan uranyum madeni.

Ancak bu teori de şüpheli, zira madene en yakın birkaç düzine aileden hiçbirinde hastalıktan etkilenen olmamış. Ayrıca Sovyet zamanında da maden işçilerinde böylesi bir hastalık gözlenmemiş.

Kalachi köyünün kaymakamı Asel Sadvokasova, henüz bilimsel araştırmaların sonuçlarının ellerine geçmediğini, fakat geçer geçmez köylülerin bilgilendirileceğini söylüyor. Ancak bekleyen halk endişeli. Uyuyakalmaktan korkuyor.

Bölgedeki yetkililer şimdi köylüleri Kalachi’den başka bir yere yerleştirmek gibi radikal ve tartışmalı bir öneri sunuyor. Bölge valisi Sergey Kulagin yer değişikliğinin mayıs ayına kadar tamamlanacağını söyledi.

Kaymakamın kendisi de hastalıktan nasibini almış. Bu yer değişikliğiyle köy sakinlerini yeni birer eve ve işe kavuşturmayı umuyor.

Yerel idareciler ve işverenlerle beraber çalışılarak 100 küsur köylü halihazırda nakledilmiş durumda. Fakat hâlâ köyde yaşayan 425 kişi var.

Kazachenko kararlı. “Hiçbir yere gitmiyorum. Niye gideyim ki? Kırk yıldır burada yaşıyorum. Burada öleceğim” diyor.

O hastayken ona bakan eşi Raisa da aynı görüşte ve soruyor: “Yirmi yıldır bu evde yaşıyorum. Altmış yıldır bu sokaktayım. Şimdi beni nereye yollayacaklar? Beni orada ne bekliyor?”

Kaymakam taşınmak istemeyen insanlar olduğunu kabul ediyor. “Şimdilik yalnızca taşınmak isteyenlerle çalışıyoruz. Tamamıyla gönüllülük esasına dayanıyor” diye açıklama yapıyor.

Yetkililerin diyaloğa açık olduğunu ekliyor. Köy sakinlerinin evlerine gidip sıkıntılarını dinliyorlar ve tek bir köylü bile kalmayana kadar kamu hizmetlerini durdurmayacaklarına söz veriyorlar.

Kimileri bir tür tazminat da istese çoğunluk doğup büyüdükleri yeri bırakmak istemiyor. Raisa Kazachenko’ya kalırsa: “Beyni etkiliyor diyorlar; baş ağrısı yapıyor diyorlar. Ama şu anki baş ağrımız nereye yerleştirileceğimiz.”