Sırlar ortaya döküldü

Wikileaks internet sitesinin dün yayımladığı ABD büyükelçilerinin gizli bilgi notlarının tarihleri, 1966'dan bu yılın şubat ayına kadar uzanıyor.

Wikileaks'in internet sitesinde yer alan bilgiye göre, dün akşam yayımlanmaya başlanan ABD diplomatik temsilciliklerinin sızan yazışmalarıyla ilgili 251 bin 287 adet belgeyi kamuoyuna aşamalı olarak birkaç ayda duyuracak.

Söz konusu ABD büyükelçilerinin gizli bilgi notlarının, şimdiye kadar kamuoyuna duyurulan en büyük kapsamlı gizli belgeler olacağını belirten Wikileaks, yayımlamaya başladığı dünya çapındaki 274 ABD büyükelçiliğinin gizli iletişimleri ile ABD Dışişleri Bakanlığına ait belgelerin 15 bin 652'sinin "secret" yani "gizli", 101 bin 748'inin "confidential" (hizmete özel), 133 bin 887'sinin "unclassified" (açık bilgi) olarak sınıflandırıldığını belirtti.

Wikileaks, sızdırılmış belgeleri yayımlarken, bu belgelerin dünya çapında herkese ABD hükümetinin dış faaliyetlerini anlamak için eşsiz bir olanak sağlayacağını ifade etti.

Belgelerin tamamını birkaç aya yayarak yayımlamalarıyla ilgili olarak da Wikileaks internet sitesinde, "Belgelerdeki konular öyle önemli ve coğrafi alanı öyle genişti ki, başka türlü yapmak bu malzemelere haksızlık olacaktı" ifadesine yer verildi.

"BELGELER, CASUSLUK FAALİYETLERİNİN BOYUTUNU GÖSTERİYOR"

Wikileaks internet sitesi, yayımlamaya başladığı belgelerin ABD'nin müttefikleri ve BM'de dahil casusluk faaliyetlerinin boyutunu ortaya koyduğunu ifade ederek, sızan belgelerin ABD'nin kendisine bağımlı ülkelerdeki yolsuzluk ve insan hakları ihlallerine karşı "köre dönüştüğünü", "güya tarafsız olan ülkelerle gizli anlaşmalar yaptığını" da gösterdiğini yazdı.

ABD'nin, bir devletin temsilcisine söyledikleriyle kapalı kapılar ardında söyledikleri arasındaki çelişkileri de ortaya çıkardığını kaydeden Wikileaks, yayımlamaya başladığı sızan belgelerin tamamının 28 Aralık 1966'tan, 28 Şubat 2010'a kadar 274 ABD büyükelçiliği, konsolosluğu ve diplomatik temsilciliklerinin bilgi notlarını kapsadığını belirtti.

Wikileaks'in duyurduğuna göre, bu belgelerde en çok adı geçen ülke Irak olurken, ABD'nin Ankara Büyükelçiliği en fazla bilgi notunun geçildiği ülke oldu.

Ankara'dan gönderilen bilgi notlarıyla ilgili belgelerin sayısı 7918, Irak'tan gönderilenlerin sayısı ise 6 bin 667'yi buldu.

FRANSA: ABD İLE DAYANIŞMA İÇİNDEYİZ

Fransa'da hükümet sözcüsü Francois Baroin, Wikileaks internet sitesi tarafından yayımlanan on binlerce gizli belgenin ''tehdit oluşturduğunu'' ve bu konuda ülkesinin, ABD yönetimiyle ''dayanışma'' içinde bulunduğunu açıkladı.

Sözcü Francois Baroin, gizli belgelerin yayımlanmasının, ''ABD'nin yurtdışında görev yapan çalışanlarının hayatını tehlikeye atacağını'' söyledi.

Europe-1 radyo kanalına konuşan Fransız bakan, ABD yönetiminin, gizli belgelerinin yayınlanmasından önce kendileriyle temasa geçip, belgelerle ilgili bilgi verdiğini sözlerine ekledi.

ARAP LİDERLERİ İRAN'I SEVMİYOR

Fransız Le Monde gazetesinde yer alan gizli bilgilere göre, Arap ülkeleri liderleri İran'ı sevmiyor ve tehdit olarak görüyor.

Belgelerde, Suudi Arabistan Kralı Abdullah bin Abdülaziz, 2009 yılında ABD Başkanı Barack Obama'nın terörle mücadele danışmanı John Brennan'a, ''İranlılara güvenilmez. İran maceracı bir ülke ve hedefi sorun yaratmak. Allah, İran'ın günahlarından bizi korusun'' ifadesini kullandığı belirtiliyor.

Suudi Arabistan Kralının, İran için ''yılanın başını kesmek gerekir''ifadesini kullandığı da yine belgelerde yer alıyor.

2010 İRAN İÇİN KRİTİK YIL

Fransız gazetesinin internet sitesinde yer alan, 18 Kasım 2009 tarihle gizli belge, ABD'nin İran konusunda 2010'u ''kritik bir yıl''olarak gördüğünü ortaya koydu.

Belgelerde, İran'ın nükleer sitelerinin korunmasını güçlendirmeye devam etmesi halinde, ABD'nin müdahalesinin zorlaşacağı yorumuna yer verildi.

Yine belgelerde, ABD' yönetiminin, yeraltı sığınaklarını (bunker) delmek için gerekli silahları 2010 Mayıs ayında İsrail'e teslim ettiği ortaya çıktı.

Gizli belgeler, İsrail gizli servisi Mossad şefinin, 2007 yılında, ABD yönetimine, ''İran'da rejimi devirmek için üzerinde tartışılacak seçenekler arasında, öğrenciler, demokratlar, Kürt ve Azeriler gibi etnik grupların desteklenmesini önerdiği'' ifade edildi.

Fransız gazetesi, gizli belgelerin ABD Savunma Bakanı Robert Gates'in, Fransız mevkidaşı Herve Morin ile bu yıl Şubat ayında yaptığı görüşmede, ''İran'a saldırırsak, bu ülkenin atom bombası yapmasını sadece bir ile üç yıl arasında değişen bir süre için erteletebiliriz'' dediğini de duyurdu.

"ABD PAKİSTAN'IN URANYUMUNU ALACAK"

WikiLeaks sitesinde yayımlanan gizli belgelere göre, ABD, Pakistan'ın sahip olduğu zenginleştirilmiş uranyumu Pakistan'ın elinden alacak.

Pakistan'da İngilizce yayımlanan Dawn News gazetesi, Amerikalı yetkililerin 2007 yılından beri Pakistan'ın elinde bulunan zenginleştirilmiş uranyumu elinden almaya yönelik çaba gösterdiğini yazdı.

ABD'nin, Pakistan'daki zenginleştirilmiş uranyumun, yasa dışı örgütlerin eline geçmesi ve ABD'ye karşı kullanılabileceği ihtimaline karşı Pakistan'ın elinden alınması gerektiğine inandığı anlatılan habere göre, ABD bu amaca ulaşmak için öncelikle diplomatik kanalları kullanacak.

Haberde ayrıca, ''Pakistan Devlet Başkanı Asıf Ali Zerdari'nin, ülkenin gelişmesinin önünde en büyük engel olduğu ve ülkenin gittikçe kötüye giden siyasi ve ekonomik istikrarsızlık içinde bulunduğu'' ifadeleri yer aldı.

PAKİSTAN WIKILEAKS'İ KINADI

Pakistan Dışişleri Bakanlığı, ortaya çıkarttığı belgelerle dünyada tartışma yaratan WikiLeaks sitesini kınadı.

Pakistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abdul Basid, WikiLeaks sitesinde yayımlanan belgeleri ''sorumsuzluk'' olarak nitelendirerek, hassas bilgilerin ortaya çıkarılmasını kınadıklarını açıkladı.

Pakistan'ın savunmasını ve ülke politikalarını ilgilendiren kritik bilgilerin internet sitesinde yayımlanmasının kabul edilemez olduğunu vurgulayan Basid, söz konusu belgelerin sorumsuzca ve rahatlıkla servis edilmesinin ''kınanması gereken bir davranış'' olduğunu ifade etti.

Basid ayrıca, sitede yer alan çoğu bilgilerin Amerikalı yetkililer tarafından daha önce kendilerine iletildiğini belirtti.

WIKILEAKS BELGELERİNDE KUZEY KORE

New York Times Gazetesi, Wikileaks internet sitesi tarafından yayımlanan on binlerce gizli belgede, BM'de görevli Amerikalı diplomatlardan, tüm Kuzey Koreli diplomatlarla ilgili ayrıntılı istihbarat elde etmelerinin istendiğinin de yer aldığını bildirdi.

Gazete, Wikileaks tarafından sızdırılan, ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'un imzasının bulunduğu gizli diplomatik belgede, ABD'nin BM Daimi Temsilciliğinde çalışan diplomatlara, ABD'nin BM'de önem verdiği meselelerle ilgili öncelikli bilgi edinmeleri gerekli konuların sıralandığını yazdı.

ABD'nin, BM'de öncelik verdiği konuların başında gelen Kuzey Kore ve İran'ın nükleer programlarıyla ilgili olarak Amerikalı diplomatlardan bazı özel istihbarat bilgilerini elde etmeleri istenen belge 31 Temmuz 2009 tarihini taşıyor.

Belgeye göre Kuzey Kore konusunda ABD Dışişleri Bakanlığı, Amerikalı diplomatlardan, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu tüm BM Güvenlik Konseyi üyelerinin, özellikle de diğer daimi üyelerinin (Rusya, Çin, İngiltere, Fransa) Kuzey Kore'ye karşı yaptırım da içerebilen yeni karar tasarıları konusundaki plan ve niyetleri ile BM'nin Kuzey Kore'ye yaptığı gıda yardımı konusundaki görüşleri hakkında istihbarat toplamaları isteniyor. Bunun yanı sıra Amerikalı diplomatlardan, Kuzey Kore'nin BM Daimi Temsilciliğinde çalışan tüm diplomatlarla ilgili detaylı kişisel istihbarat elde etmeleri de talep ediliyor. Belgede diplomatlardan, Kuzey Kore'de görevli BM Kalkınma Programı (UNDP) yetkilisi hakkında ve bu kişinin Kuzey Kore yetkilileri ile ilişkileri konusunda detaylı bilgi edinmeleri de isteniyor.

İRAN

Belgede Amerikalı diplomatlardan, İran'ın nükleer programı konusunda da öncelikli olarak BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun'un ve genel olarak BM Sekreteryasının niyetleri ve planlarıyla ilgili detaylı bilgi elde etmeleri de isteniyor.

Gazete, gizli belgede, genel olarak tüm Amerikalı diplomatlardan istihbarat kuruluşlarına aktarmaları istenen bilgileri nasıl toplayacakları konusunda detayların bulunduğunu belirterek bunların arasında yabancı diplomatların kredi kartları ve sık kullandıkları uçuş kartı numaralarıyla ilgili de bilgi elde etmelerinin istendiğini, bunun diplomatların hareketlerinin daha kolay izlenebilmesi için gerekli olduğunun kaydedildiğini yazdı.

ABD'nin, bu gizli belgeyle Amerikalı diplomatların "casusluk konusundaki rollerini genişlettiğini" yazan gazete, BM'de casusluk yapmanın uluslararası antlaşmalarla yasaklandığı ancak buna rağmen her zaman ülkelerin casusluk yapmaya eğimli olduklarının da bilinen bir gerçek olduğunu ifade etti.

Ayrıca Le Monde gazetesi, İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'in kanser hastası olduğunun yer aldığını aktardı.

Gizli belgelerde, 2009 yılında İranlı bir kaynağın görüşlerine yer verilerek, ''dini liderin kan kanseri hastalığının son aşamasında olduğu'' öne sürüldü.

IRAK'TAN TEPKİ

Irak, Wikileaks internet sitesinde gizli Amerikan diplomatik yazışmalarının yayımlanmasına tepki gösterdi.

Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari, İran'ın Irak'a karışmasından ABD'nin duyduğu kaygıları gösteren yazışmaların içeriğine değinmedi, ancak belgelerle ilgili olarak "yardımcı olmayan ve zamansız" tabirlerini kullandı.

İngiliz gazetesi Guardian'da yayımlanan belgelerde Amerikalı diplomatlar, İran'ın Irak'taki yandaşlarına heryıl milyonlarca dolar yardım ettiğini bildiriyor.

GATES'DEN MORIN'E: "İSRAİL ABD OLMAKSIZIN İRAN'I VURABİLİR"

Bu arada yine belgelerde, ABD Savunma Bakanı Robert Gates'in şubat ayında Fransız mevkidaşı Herve Morin'e, İsrail'in İran'a karşı ABD'nin yardımı olmaksızın bir operasyon düzenleyebileceğini, ancak bunun başarısından emin olmadığını söylediği öne sürüldü.

İki bakan arasında yapılan ve içeriği gizli tutulan görüşmede, Morin'in İsrail'in Amerikan yardımı olmadan İran'ı vurabilme kapasitesi konusundaki sorusuna, Gates, "başarılı olup olmayacağını bilmediğini, ancak İsrail'in böyle bir operasyon yürütebileceği" yanıtını verdiği belirtildi.

Bu belgelere göre, İran'a karşı bir askeri operasyonun etkisini pek önemsemeyen Amerikalı bakan, bir ülkenin konvansiyonel taarruzunun İran'ın nükleer planlarını bir ila üç yıl geciktirebileceği, ancak İran halkını saldırıyı düzenleyen ülkeye karşı birlik haline getirebileceği görüşünü de aktarıyor.

BİLDT'DEN DİPLOMATİK RİSK UYARISI

İsveç Dışişleri Bakanı Carl Bildt, Wikileaks internet sitesinde gizli Amerikan diplomatik yazışmalarının yayımlanmasına tepki göstererek, belgelerin yayınlanmasıyla birlikte dünyada diplomasinin de tehlikeye gireceğini söyledi.

Belgelerin yayımlanmasının ardından İsveç radyosuna konuşan Bildt, bu şekilde dünyanın daha az güvenilir hale geleceğini savundu.

Bu durumun uluslararası diploması için iyi olmadığının altını çizen Bildt, ''Bundan sonra ABD ile yürütülecek diplomatik görüşmelerde gösterilecek cesarette de azalma yaşanabilir. Belgelerin yayımlanması ABD diplomasisi ile birlikte bütün dünya diplomasisine zarar vermiş oldu'' diye konuştu.

Carl Bildt ayrıca, belgeler yayımlanmadan önce ABD Dışişleri Bakanlığının İsveç Dışişleri Bakanlığı ile görüştüğünü doğruladı.

AA