Türkiye-İran ticareti asıl etkisini yaptırımların kalkmasının ardından gösterecek

Seçkin ÜREY/GAZETE HABERTURK

İran’a finansal yaptırımların kalkacak olmasıyla Türkiye ve İran arasında yeni bir döneme adım atılıyor. Yaptırımlar nedeniyle başta doğalgaz bedeli olmak üzere birçok alandaki ödemeyi dolaylı olarak yapmak zorunda olan ve akreditif sorunu yaşayan Türkiye tercihli ticaret anlaşmasının etkisini de asıl bundan sonra hissedecek. Yaptırımların kalkmasıyla 1 Ocak’ta yürürlüğe giren ve yüzde 30’la son beş yılın en büyük ihracat artışını sağlayan tercihli ticaret anlaşmasının avantajları daha da artacak. ABD’nin liderliğini yaptığı P5+1 ülkelerinin İran’la yaptığınükleer anlaşma sonrasında ilk kalkacak yaptırımlar arasında finansalişlemlere yönelik olan yer alacak. Bu da Türkiye’nin yaptığı ödeme şekli olarak altın ihracatı dönemini kapatacak.

Ancak Türkiye’nin ihracatı yine de artacak. AB veABD’den yaptırım tehdidi geldiği için bankalar İranla ticarette ödemelere aracılık etmekte isteksiz davranıyordu. DEİK’in son İran ülke notunda bu durum ‘öncelikli hususlar’ bölümünde “Bankalar akreditif konusuna sıcak bakmamaktadırlar” diye özetleniyor.Akreditif sorunununaşılacak olması İran’la ticarete hız kazandıracak. 1 Ocak’ta yürürlüğe giren Türkiye-İran Tercihli Ticaret Anlaşması, İran’ın yaklaşık 120 ürününün Türkiye’den ithalatında gümrük vergilerini yüzde 30-40 oranlarında indirmesini sağladı. Bu da Türkiye’nin ihracatının düşen altın satışına rağmen ilk altı ayda Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 30 artmasını sağladı. İran’a toplam ihracat 1.9 milyar dolara yükseldi. Bu son beş yılın ilk altı ayı için en yüksek ihracat artışı oldu.

İRAN’LA 1 GÜNDE İŞ BAĞLANTISI KURULMAZ

Yaptırımların kalkması İran pazarını artık Batı ülkelerine de tamamen açacak. Tercihli ticaret anlaşmasının getirdiğiavantajlara rağmen İran pazarında rekabet artacak. İran’la 25 yıldır iş ilişkisi bulunan TİM Başkanı Çıkrıkçıoğlu, “Eskiden komşuluk ilişkisiyle yürüyordu ama şimdi pazardünyaya açılacak. Yaptırımlar varken ticareti deveye hendek atlatarak yapıyorduk, artık uluslararası yollarla yapacağız. Türkiye’de bütün büyük grupların İran’la iş ilişkisi oldu. Yaptırımlar döneminde münasebetlerini koruduklarını biliyoruz. İran, 1 günde iş bağlantısı kurulacak bir ülke değil” dedi.

POZİTİF ETKİLEYECEK

TIM Başkanı Mehmet Büyükekşi sürecin Türkiye’yi pozitif etkileyeceğini ve ilk etapta ticaret hacminin 16 milyar doları bulacağını söyledi.

PETROLDE FIYATI ETKILER

Enerji Bakanı Taner Yıldız,“Iran önemli bir kabiliyet, önemli bir rezerv. O ülkenin kabiliyetlerini öncelikle bölge daha sonra da dünya içeriğine sunmak dünyadaki petrol fiyatları açısından da son derece önemli olacaktır"dedi.

TICARET VE YATIRIM ARTAR

Twitter üzerinden anlaşmayı değerlendiren Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Iran nükleer anlaşması Türk ekonomisi için çok iyi haber. Bu anlaşma iki ülke arasındaki ticaret ve yatırımları artırır” dedi.

BÜYÜK FIRSAT SUNUYOR

İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan,“Iran büyük nüfusu ve pazarıyla dayanıklı tüketim malları başta olmak üzere Türkiye’ye birçok sektör için yeni fırsatlar sunacak. Bu anlaşmayla dünya enerji fiyatları da olumlu bir seyir izlemeye devam edecek"açıklamasında bulundu.

İRAN'A FUARA GİDİYORUZ

İstanbul Ticaret Odası Başkanı İbrahim Çağlar, “ITO olarak geçen ocak ayında Iran’da Türk Hazır Giyim ve Konfeksiyon Fuarı düzenledik ve büyük bir ilgi gördük. Ocak ayında Tahran’da Expo Turkey in Iran Fuarı düzenleyeceğiz. Rüzgâr iki ülke lehine esiyor"dedi.

Reza Zarrab şimdi ne yapacak?

Iran’a altın ihracatının büyük sıçrama yaptığı 2012 ve 2013’te bu ülkeye 9.9 ve 4.1 milyar dolar ihracat yapıldı. 2014 yılında son dönemlerin tartışmalı ismi Reza Zarrab’ı ihracat rekortmeni yapan da altın ihracatıydı. Yaptırımların kalkması ile altınla ödeme döneminin biteceğine işaret edilirken Zarrab’ın bu süreçte nasıl bir konumda olacağı merak konusu.

ABD VE AB ŞIRKETLERI, AVA ÖNCEDEN ÇIKTI

Nisan ayından itibaren bir anlaşma imzalanacağı umuduyla ABD ve AB şirketlerinin Tahran nezdinde yatırım imkânlarını araştırdığı gündeme geliyordu. ABD kendi şirketlerinin temaslarını resmi olarak yalanlasa da Exxon, BP, Shell ve Eni’nin Iran tarafından davet edildiği dile getirildi. Başını Daimler-Benz’in çektiği Alman şirketlerinin de mayıs sonunda Tahran’da toplantılar yaptığı anlaşılmıştı.