Brexit sonrası Cebelitarık ne yapacak?

Tarihi boyunca bir İspanyolların bir İngilizlerin işgali altında olan Avrupa’nın en küçük ülkelerinden Cebelitarık, son dönemde İngiltere’nin brexit kararından sonra tekrar gündeme geldi. Cebelitarık şu an Britanya'ya bağlı –ki bu durum her an değişebilir- bir ülke. Coğrafi konumu bakımından Avrupa’nın en stratejik ülkesi, bir özelliği ile de adından sıkça söz ettiriyor: O da vergi muafiyetleri.

Vergi muafiyetlerine geçmeden evvel İngiltere ve İspanya arasındaki gerilimi arttıran Cebelitarık'ta yaşananlardan bahsedelim. İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayrılma kararı almasının ardından denizaşırı ülkesi Cebelitarık'ın ne yapacağı merak konusu oldu. Çünkü; 6,8 kilometrekarelik yüz ölçümüne sahip bu küçük ülkenin Avrupa Birliği'ne bağlı kalmak istediği biliniyor.

REFERANDUM SÜREÇLERİ

1967 ve 2002 yıllarında yapılan iki referandumda, Cebelitarık halkı Birleşik Krallık yönetiminde kalmayı tercih etti.2017'ye gelindiğinde ise Brexit sürecinde yapılan referandumda Cebelitarık halkının %96'sı Avrupa Birliği'nde kalmayı tercih etti. Yapılan bu oylama sonucunda İspanya Hükümeti harekete geçerek ülkenin kendi himayesine geçmesi ve Avrupa Birliği sınırlarında kalması için çalışmalarda bulundu. Brexit süresince karşılıklı iyi niyet mektuplarıyla başlayan süreç bu şekilde zedelenmeye başladı. Öyle ki tarihler 4 Nisan 2017'yi gösterdiğinde İspanyol donanmasına ait bir geminin ülkenin kara sularına girmesi üzerine ipler iyice gerildi.

İsmini Arap ordu komutanı Tarık Bin Ziyad’dan alan Cebelitarık siyasi durumunun aksine, lüks yat limanları, ihtişamlı hayatıyla da zengin işadamlarının bir numaralı yeri. Çünkü; vergi muafiyetleri bu ülkenin en büyük avantajı. Peki ama "vergi muafiyeti olduğunda ne gibi ayrıcalıklar olur? Cebelitarık neden vergi cennetidir?" gibi soruları Bilgi Üniversitesi İşletme Fakültesi'nden Dr. Murat Unanoğlu cevapladı.

"Vergi Cenneti" demek nedir?

"Vergi Cenneti" kavramı genel olarak kurumlar ve kişilerin karşılaşabilecekleri çeşitli vergi kalemlerinde, zorunlu vergi kanunlarından kaçınıp, avantaj sağlayabileceği ülke ya da özel statülü bölgelerdir. Vergi kalemleri dediğimizde çok çeşitli vergiler var. Burası hepsini listelemenin yeri değil ama mantık olarak temel vergi kalemlerinde bulunduğunuz ülkeye göre daha düşük vergi oranları sunan, hatta bazı kalemlerde hiç vergi almayan yerlerin adı vergi cennetine çıkmıştır. Burada vurgulanması gereken bir nokta da vergi cenneti denilen yerlerde ana mantığın çok düşük vergi oranı sunması yanında vergi kalemlerinin sayıca azalması dolayısıyla vergilendirme sürecinin basitleştirilmiş olmasıdır. Genel olarak gelişmiş ülkelerdeki vergilendirme işi birçok konuda, çeşitli vergi kalemlerini içermekte olup son derece karmaşık süreçlerdir. Bu sebeple de özellikle kurumların bu işi düzgün yapabilmesi için vergi konusunda uzman firmalar danışmanlık desteği sunar.

Bir ülkenin vergi cenneti olarak geçmesi için hangi şartlara sahip olması gerekir?

Her sadeleşmiş vergi kalemleri ve düşük vergi oranları sunan ülke/bölge vergi cenneti olamaz. "Vergi cennetiyim" diyen ülkenin/özerk bölgenin uluslararası para transferleri yaparken yatırımcılara ek zorluklar çıkartmıyor olması (döviz transferinde kota ya da kur değişim komisyonları vb.) hatta mümkünse işlerini kolaylaştırması önemlidir.

Ancak en temelinde yabancı yatırımcının dikkat edeceği konu bireysel/kurumsal haklarının korunması ve uluslararası hukukun işler durumda olmasıdır. Çünkü bu tür yerlere gelen yabancı yatırımcının ana motivasyonu az vergi vermektir ancak bunu yaparken de hayatını zorlaştırmak ya da getirdiği anaparayı riske atmak istemez. Bu sebeple "vergi cennetiyim" diyen bir ülkenin yöneticileri keyfe keder karar alıp, dışarıdan gelen yatırımcıyı küstürmüyor, önceden belirtilmemiş maliyetler çıkartmıyor ya da yatırımcının getirdiği paraya çeşitli vesilelerle el koymuyor olması gerekir.

Vergi cenneti olunca hangi muafiyetler söz konusu olur?

Vergi muafiyetleri bir yerden diğerine değişmekle birlikte vergi cennetlerinde kurumsal, sermaye kazancı, satış, hediye, miras veya emlak vergileri yok ya da çok düşüktür. Bazen de oransal bir vergilendirme yerine senelik sabit cüzi bir ücret ödemek yeterli oluyor. Şahıslar özelinde değerlendirdiğimizde ise düşük vergilendirme ile daha yüksek kar sağlamanın yanında, özellikle kişisel servetine dair bilgi paylaşmak istemeyenler için vergi cennetleri gizlilik fırsatı sunuyor. Malvarlıklarını vergi cennetlerinde açtıkları şirketlerin üzerine aktardıkları vakit, ilgili şirketin kime ait olduğuna dair muteber bir vergi cenneti sayılan ülkeden bilgi almak neredeyse imkânsız.

Cebelitarık gibi bir yer neden vergi cenneti diye geçiyor?

Cebelitarık vergi cennetleri içinde ilk sırada yer almasa da (detaylı sıralama için: Tax Us If You can, Second Edition) Avrupa Birliği'nin parçası olan tek offshore (ana şirketin şube/ilişkili alt şirketi) merkezi olmasıyla ön plana çıkıyor. Cebelitarık'ın AB'deki statüsünden doğan fırsatlara ek olarak, aynı zamanda esnek bir vergi rejimi (25 yıllık sertifikalar) ve AB'ye uygun düzenleyici standartlar sunan tek yargı alanıdır. Bu sebeple yaklaşık 60.000 şirket vergi avantajı sağlamak için Cebelitarık’ta yatırımcı konumdadır. Cebelitarık’ın nüfusunun 30.000 civarında olması şirket sayısı yüksekliğine dair daha iyi bir fikir verebilir. Tek kalemde offshore şirket kurmanın şöyle avantajları var demek zordur çünkü firmanın tabiatına uygun analizler gerektirir ve kurulacak offshore şirket türü de ne tip avantajlar elde edeceğinizi ve ne tip yükümlülüklerinizin olacağını en baştan belirler. Genel anlamda değerlendirildiğinde ise Cebelitarık'ın vergi cenneti olmasını sağlayan bir dizi faktör var:

İngiltere’nin şemsiyesi altında olmanın getirdiği itibar

İyi coğrafi konum ve iki dilli (İngilizce ve İspanyolca) bölge

Maliyet etkinliği ve offshore yatırımcılar için çekici mali rejim

İstikrarlı hükümet ve Avrupa Birliği içindeki özel statüsü

Offshore bankalar için uygun vergi durumu

Döviz kontrolü olmaması

İngiltere'nin brexit kararının Cebelitarık'ı bağladığı noktalar nelerdir? Örneğin; brexit sonrasında eğer ülke, Britanya'ya bağlı kalırsa ne gibi değişimler olur?

Brexit kararının neticelerinin ne olacağı konusu çok karmaşık. Şu anda İngiltere için bile net bir şey söylemek çok zor. Hali hazırda kazanılmış hakların değiştirilmesi uzun vadeyi bulacaktır. Ancak Brexit sonrasında vergi mevzuatında değişiklikler olursa bundan sonraki vadede yatırıma gelenlerin bundan etkileneceğini öngörebiliriz. Bununla beraber birçok ülkenin ana dertlerinden bir tanesi vergi cennetleri yüzünden yaşanılan gelir kaybı. Her sene hükümetler vergi cennetleri yüzünden yaklaşık 255 milyar $ lık vergi kaybına uğradığı hesaplanmaktadır (Tax Havens: How Globalization Really Works, 2010). Toplanamayan vergiler daha az kamu hizmeti verilmesine, düşük gelir grubundaki insanların daha da fakirleşmesine yol açmaktadır. Birleşmiş Milletler gibi uluslararası kurumlar ise hükümetlerin toplayamadığı vergiler yüzünden oluşan gelir dağılımındaki adaletsizliğin düzeltilmesi için çabalıyor. Teknik açıdan bakıldığından hem vergi kaybının hükümetlerde yarattığı rahatsızlık, hem de teknolojinin gelişimi ve uluslararası finans kurumlarının birbiri ile entegrasyonu dolayısıyla bilgi paylaşımının artması vergi avantajı sunan “vergi cennetlerini” azaltacak bir eğilim. Ancak bu konuda karar alma pozisyonunda olan yetkililerin buna dönük doğru politikalar üretmesi gerekiyor. Ve tarihin her döneminde olduğu gibi politika üretenler, vergi cennetlerine yatırım yapan güçlü sermaye grupları ve onların lobicilerinin etkisi altında (Gabriel Zucman, 2014). Bu sebeple belki de şöyle demek gerekiyor. Bir vergi cenneti kapanır bir diğeri açılır.

PEKİ AMA CEBELİTARIK'A NASIL GİDİLİR?

Avrupa'nın en küçük ülkelerinden Cebelitarık'a ulaşım biraz meşakkatli. Farklı yollardan; İspanya La Linea üzerinden otomobille, İngiltere üzerinden uçakla ya da Fas üzerinden feribotla ülkeye girebilirsiniz. Yalnız ülkeye giriş yaparken İngiltere'den alınmış izin belgenizi sakın unutmayın.

St. Michael Mağarası

Büyük Cebelitarık kuşatması sırasında sığınak ve hastane olarak kullanılan mağara günümüzde pek çok operaya sahne oluyor.

Avrupa Noktası

Tıpkı Güney Afrika'daki Ümit Burnu'nda olduğu gibi Avrupa Noktası'nda da günbatımını izlemek muazzam bir keyif. Ulaşımı biraz zor olsa da Avrupa'nın uç noktasından Fas'ın Rif Dağları'nı izlemek mümkün.

Mağribi Kalesi

Kale kurulduğu tarih olan 1608 yılından bu yana aynı şekliyle korunmakta. Kaleden dalgalanan bayrak Cebelitarık'ın her noktasından görülebilir.

Botanik Bahçesi

1816 yılında İngiliz Hükümeti tarafından Cebelitarık Kayasının yamacına kurulan botanik bahçe bugün pek çok türü tükenmekte olan canlıya ev sahipliği yapıyor.

Büyük Kuşatma Tünelleri

18. yy'da İngilizlerin Fransız ve İspanyolların kuşatmasından kurtulmak için hazırladığı tüneller ülkenin en ilgi çekici yerlerinden biri.