Irak gazı için imzalar atıldı

TPAO, BOTAŞ ve Shell, Irak doğalgazı için mutabakat zaptı imzalandı. Mustafa Salih'in haberi

Giriş: 20.11.2008 - 15:20 Güncelleme: 20.11.2008 - 15:20

TPAO, BOTAŞ ve Shell, Irak doğalgazı için mutabakat zaptı imzalandı. İmzada Enerji Baklanı Hilmi Güler de yer aldı. Irak’tan tam yetki alan Shell, projenin tüm aşamaları hakkında Irak Hükümeti’ne bilgi verecek. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ve Boru Hatlarıyla Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ), Shell Energy Europe BV ile Irak'ta doğalgaz arama, işletme, taşıma ve pazarlama faaliyetlerini kapsayan işbirliği için mutabakat zaptı imzaladı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığında yapılan anlaşmaya, TPAO adına Genel Müdür Mehmet Uysal, BOTAŞ adına Genel Müdür Saltuk Düzyol, Shell Energy A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Nusret Cömert ve Shell Energy Europe BV Başkan Yardımcısı Andrew Hepher imza attı. Anlaşmaya Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler de şahit olarak katıldı.

Söz konusu anlaşmanın ilgili taraflar için potansiyel doğalgaz arama ve üretim fırsatları ile komşu ülkelerle olası bağlantıları da içerecek şekilde Türkiye'deki doğalgaz altyapısının değerlendirilmesi bakımından bir çerçeve oluşturacağı ve anlaşmanın Irak gibi ülkelerin kendi iç talepleri karşılandıktan sonra artan doğalgazı Türkiye'ye ve Avrupa'ya ihraç etmelerine imkan tanıyacağı belirtildi.

Shell’in 3 aşamalı planı

Peki, TPAO, Shell ve BOTAŞ’ın oluşturduğu konsorsiyumun Irak gazıyla ilgili ayrıntılı planları nelerdi? 1996 yılında ilk gündeme gelen proje için Shell, BOTAŞ ve TPAO arasında 2003-2004 yılında yoğun görüşmeler yapıldı. Ancak daha sonra projede fazla bir ilerleme sağlanamadı. Proje 2007 yılında tekrar görüşülmeye başlandı. Bu görüşmeler sonucu da bugünkü mutabakat zaptı imzalandı.

2004 yılında yapılan çalışmalar sonucunda Irak gazı konusunda yapılması planlanan çalışmalara kısaca göz atalım:

Çalışmaya göre, Irak doğalgazının dünya piyasalarına ulaştırılması için 3 aşamalı bir planlama gerekiyor. İlk aşamada Kerkük bölgesindeki gaz sahalarının geliştirilmesi öngörülüyor. Chemchemal, Anfal, Kerkük, Bai Hassan, Khabbaz, Jambur, Ajil ve Hamrin sahalarında çalışmalar yapılması düşünülüyor. Shell’in ikinci aşamasında, Mansuriya bölgesi yer alıyor. Bölgede bulunan, Kashm Ahmar, Mansuriya, Tel Ghazal ve Naft Khana sahalarında 9 yıl içinde üretime geçilmesi hedefleniyor. Arkas bölgesinin geliştirilmesi ve kuzeye boru hattıyla bağlanması ise, şirketin Irak doğalgazıyla ilgili üçüncü aşaması olarak planlanıyor. Shell’in yaptığı hesaplamalara göre, Irak’ın güneyi ve kuzeyinden çıkarılacak yıllık 11-16 milyar metreküplük gaz Türkiye üzerinden dünya piyasalarına ihraç edilebilir.

Irak’ın gaz rezervi 13 trilyon m3

Irak’ın keşfedilen doğalgaz rezervi 3 trilyon 84 milyar metreküp olarak hesaplanıyor. Ayrıca potansiyel olarak da 9 trilyon 246 milyar metreküplük gaz olduğu belirtiliyor. TPAO’nun yaptığı çalışmaya göre, keşfedilen gazın 2.19 trilyon metreküpü petrolle birlikte (associated gas) yer alıyor. Bunun 1.8 trilyon metreküplük kısmı üretilebilir, 373 milyar metreküpü geliştirilmemiş, 1.2 trilyon metreküpü güney sahalarda 989 milyar metreküpü ise kuzey sahalarda bulunuyor.

TPAO’ya göre, keşfedilen gazın 428 milyar metreküpü ise serbest gaz (non associated gas). Bu şekildeki gaz, Anfal, Khasm Al Ahmar, Chemchamal, Mansuria, Jeria Pika, Akkas ve Siba sahalarında yer alıyor. 456 milyar metreküplük petrolle karışık olan gazın (captured gas) bulunduğu sahalarsa; Ajil, Bai Hasan, Khabaz, Kerkük, Jambur, Majnoon.

3.2 milyar dolarlık proje

Türkiye açısından Irak’taki en uygun sahalar Kuzey Irak’ta yer alıyor. Bunlar; Chemchemal (62 milyar m3), Anfal (79 milyar m3), Mansuriyah (93 milyar m3), Khasm Al Ahmar (40 milyar m3) ve Jaria Pika (26 milyar m3) sahaları. Kürt bölgesinde bulunan bu 5 adet sahada toplam 310 milyar metreküplük serbest gaz rezervi bulunuyor. Uzmanlara göre, bu sahaların yıllık 11-16 milyar metreküp üretim ve ihracat potansiyeli var. Shell’in yaptığı hesaplamaya göre, 5 sahadan üretilen 1.000 metreküp gazın maliyeti ise 8.7 dolar ila 15.4 dolar arasında değişiyor. TPAO’nun yaptığı araştırmada, söz konusu sahaların geliştirilmesi için, 2.3 milyar dolarlık kaynak gerektiği belirtiliyor. Bunun 1.1 milyar dolarına üretim, 1.2 milyar dolarına taşıma için ihtiyaç duyuluyor. TPAO, Kuzey Irak’tan çıkartılan gazın Türkiye üzerinden dünya pazarına ulaştırılabilmesi için yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor:

350 km2 3 boyutlu sismik araştırması,

61 yeni kuyunun açılması,

65 kuyunun tamamlanması,

500 km akışkan boru hattı,

710 km gaz ve sıvı transfer boru hattı,

5 gaz üretim istasyonu kurulması,

2 gaz işleme tesisinin inşa edilmesi,

5 pompalama istasyonu kurulması,

40 inçlik 1.160 km gaz ihraç boru hattının inşa edilmesi.

Kuzey Irak’taki gaz sahaları

1- Chem Chemal (1958)

Alınabilir rezerv: 62 milyar m3