Sermaye Piyasası'nda yeni dönem

Sermaye Piyasası Kanunu Tasarısı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edildi.

Alt komisyon metni üzerinden ele alınan tasarıda, verilen önergelerle bazı değişiklikler yapıldı.

Tasarı, sermaye piyasasının, ''güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda işleyişinin ve gelişmesinin sağlanması, yatırımcıların haklarının korunması için sermaye piyasasının düzenlenmesini, denetlenmesini'' amaçlıyor.

Tasarıya göre, bir teşebbüse finansal kaynak sağlamak üzere yatırım sözleşmesi yoluyla para toplanması için hazırlanacak izahnameye ilişkin usul ve esaslarla istisnalar, SPK'nın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek.

Halka arz edilme

İhraç olunan payların bedelleri tamamen ve nakden ödenecek. Kurul, satış süresi içinde satılamayan payların tamamının satın alınacağının ve bedellerinin ödeneceğinin ortaklığa karşı taahhüt edilmesini isteyebilecek. SPK, birleşme, bölünme, hisse değişimi ve benzeri şirket yapılandırmalarında yapılacak sermaye artırımları gibi pay bedellerinin nakden ödenmesinin zorunlu olmadığı durumları belirleyebilecek.

Kurul, payların piyasa fiyatı veya defter değerinin nominal değerinin üzerinde olması halinde, ihraç olunacak payların primli fiyattan satılmasını ve yeni pay alma haklarının primli fiyattan kullanılmasını isteyebilecek. Kurul, payların piyasa fiyatı veya defter değerinin nominal değerinin altında olması durumunda, payların nominal değerinin altında bir fiyatla ihraç edilmesine izin verebilecek.

İhraççı, kamuya açıklanacak veya gerektiğinde kurulca istenecek finansal tablo ve raporları, şekil, içerik bakımından Türkiye Muhasebe Standartları çerçevesinde kurulca belirlenen standartlara uygun olarak ibraz edecek.

Sermaye piyasası araçlarının değerini, fiyatını veya yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek nitelikteki bilgi, olay ve gelişmeler, ihraççılarca veya ilgili taraflarca kamuya açıklanacak.

Pay sahibi sayısı 250'yi aşan anonim ortaklıklarının hisse senetleri halka arz edilmiş sayılırken tasarıyla; payları borsalarda işlem gören ortaklıklar ile pay sahibi sayısı 500'ü aşan anonim ortaklıkların payları halka arz edilmiş sayılacak.

Payları borsada işlem görmeyen anonim ortaklıklar ise halka açık ortaklık statüsüne kavuştuktan sonra en geç 2 yıl içinde paylarının işlem görmesi için borsaya başvuracak. SPK, aksi durumda, bu payların borsada işlem görmesi veya ortaklığın halka açık ortaklık statüsünden çıkarılması için ortaklığın talebini aramaksızın gerekli kararları alacak.

Kayıtlı sermaye sistemini

Kurul, borsada işlem gören halka açık ortaklıkların niteliklerine göre, kurumsal yönetim ilkelerine kısmen veya tamamen uymalarını zorunlu tutmaya, getirilen uyum zorunluluğuna aykırı işlemlerin hukuka aykırılığının tespiti veya iptali için her türlü teminattan muaf olarak ihtiyati tedbir istemeye, dava açmaya, açılan davada uyum zorunluluğunun yerine getirilmesi sonucunu doğuracak şekilde karar alınmasını istemeye yetkili olacak.

Halka açık ortaklıkların ilişkili tarafları ile gerçekleştirecekleri veya ilişkili tarafları doğrudan veya dolaylı olarak etkileyebilecek, kurulca belirlenecek nitelikteki işlemlere başlamadan önce yapılacak işlemin esaslarını belirleyen bir yönetim kurulu kararı almaları zorunlu olacak.

Halka açık ortaklıklar ile paylarını halka arz etmek üzere kurula başvuran ortaklıklar, kuruldan izin almak şartıyla kayıtlı sermaye sistemini kabul edebilecekler. Daha önce Türk Ticaret Kanunu'nca (TTK) bu sisteme geçen ortaklıklar için ayrıca kurul izni aranmayacak.

Kayıtlı sermaye sisteminde yönetim kurulu, TTK'nın esas sermayenin artırılmasına ilişkin hükümlerine bağlı kalmaksızın esas sözleşmelerinde tespit edilen kayıtlı sermaye tavanına kadar sermayelerini artırmaya yetkili olacak. Bu yetki genel kurul tarafından en çok 5 yıl süreyle verilebilecek. Bu yetkinin süresi, azami 5 yıllık dönemler olarak genel kurul kararıyla uzatılabilecek.

Kayıtlı sermaye sisteminde, çıkarılan paylar tamamen satılarak bedelleri ödenmedikçe veya satılamayan paylar iptal edilmedikçe yeni pay çıkarılamayacak.

İmtiyazlı payların varlığı halinde, yapılacak esas sözleşme değişikliğine ilişkin genel kurul kararları, imtiyazlı pay sahipleri özel kurulunca TTK'nın ilgili maddesindeki esaslara göre onaylanacak. Ortaklıkların kayıtlı sermaye tavanı dahilindeki sermaye artırımlarında ayrıca imtiyazlı pay sahipleri özel kurulu kararı aranmayacak.

Yönetim kurulunun, imtiyazlı veya nominal değerinin üzerinde veya altında pay çıkarılması, pay sahiplerinin yeni pay alma haklarının sınırlandırılması konularında veya imtiyazlı pay sahiplerinin haklarını kısıtlayıcı nitelikte karar alabilmesi için esas sözleşmeyle yetkili kılınması şartı aranacak. Yeni pay alma hakkını kısıtlama yetkisi, pay sahipleri arasında eşitsizliğe yol açacak şekilde kullanılamayacak.

Yönetim kurulunun, bu çerçevede aldığı kararlar aleyhine, kararın ilanından itibaren 30 gün içinde iptal davası açılabilinecek.

Kayıtlı sermaye sisteminde bulunan halka açık ortaklıklar tarafından pay ile değiştirilebilir tahvil veya paya dönüştürülebilir bir türev araç çıkarılması halinde değiştirme veya dönüştürme sonucunda verilecek paylar ile ortaklığın çıkarılmış sermayesinin toplamı kayıtlı sermayeyi aşamayacak.

Kar payı ve bedelsiz pay dağıtımı

Halka açık ortaklıklar, karlarını genel kurullar tarafından belirlenecek kar dağıtım politikaları çerçevesinde ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak dağıtacaklar.

Kanunen ayrılması gereken yedek akçeler ve esas sözleşmede pay sahipleri için belirlenen kar payı ayrılmadıkça başka yedek akçe ayrılmasına, ertesi yıla kar aktarılmasına ve intifa senedi sahiplerine, yönetim kurulu üyelerine ve ortaklık çalışanlarına kardan pay dağıtılmasına karar verilmeyecek. Belirlenen kar payı ödenmedikçe bu kişilere kardan pay dağıtılamayacak.

Halka açık ortaklıklarda kar payı, dağıtım tarihi itibariyle mevcut payların tümüne, bunların ihraç ve iktisap tarihleri dikkate alınmaksızın eşit olarak dağıtılacak.

Halka açık ortaklıklar tarafından bağış yapılabilmesi veya pay sahibi dışındaki kişilere kardan pay dağıtabilmesi için esas sözleşmede hüküm bulunması şartı aranacak.

Yapılacak bağışın sınırı halka açık ortaklık genel kurulunca belirlenecek.

Ayrılma hakkı

Halka açık ortaklıklar ve kolektif yatırım kuruluşları ile bunların iştirak ve bağlı ortaklıkları; yönetim, denetim veya sermaye bakımından doğrudan veya dolaylı olarak ilişkide bulundukları gerçek veya tüzel kişiler ile emsallerine uygunluk, piyasa teamülleri, ticari hayatın basiret ve dürüstlük ilkelerine aykırı olarak farklı fiyat, ücret, bedel veya şartlar içeren anlaşmalar veya ticari uygulamalar yapamayacak. İşlem hacmi üretmek gibi işlemlerde bulunarak karlarını veya mal varlıklarını azaltarak, karlarının veya mal varlıklarının artmasını engelleyerek kazanç aktarımında bulunamayacak.

Kazanç aktarımının tespiti halinde halka açık ortaklıklar, kolektif yatırım kuruluşları ile bunların iştirak ve bağlı ortaklıkları, kendilerine kazanç aktarımı yapılan taraflardan, aktarılan tutarın kanuni faiziyle birlikte mal varlığı veya kar azaltılan ortaklığa veya kolektif yatırım kuruluşuna iadesini talep edecek.

Halka açık ortaklıklar, kendi paylarını, SPK tarafından belirlenen şartlar çerçevesinde satın alabilecek ve rehin olarak kabul edebilecek.

Tasarıyla, SPK'nın yaptırım gücü de artırıyor ve yatırımcıların daha etkin şekilde korunması amaçlanıyor.

Önemli nitelikteki işlemlere ilişkin genel kurul toplantısına katılıp, olumsuz oy kullanan ve muhalefet şerhini toplantı tutanağına işleten pay sahipleri, paylarını halka açık ortaklığa satarak ayrılma hakkına sahip olacak.

İmtiyazlı paylar

Ortaklıkların sermaye piyasası araçlarının ilk halka arzında mevcut tüm imtiyazların şeffaf ve anlaşılır detayda kamuya duyurulması zorunlu olacak.

Kurulun belirlediği esaslar çerçevesinde, faaliyetlerinin makul ve zorunlu kıldığı haller saklı kalmak kaydıyla, mevzuata uygun olarak hazırlanmış finansal tablolarına göre, üst üste 5 yıl dönem zararı eden halka açık ortaklıklarda, oy hakkına ve yönetim kuruluna aday göstermeye ilişkin imtiyazlar, kurul kararı ile kalkacak. Söz konusu imtiyazlı payların kamu kurum ve kuruluşlarına ait olması halinde bu hüküm uygulanmayacak.

İhraççıların, ihraç edebilecekleri borçlanma aracı niteliğindeki sermaye piyasası araçlarının toplam tutarı, kurulca belirlenecek limiti geçemeyecek. Kurul, ihracın, ihraç edilen borçlanma aracının ve ihraççıların niteliğine göre farklı limitler belirleyebilecek.

Borçlanma aracı niteliğindeki sermaye piyasası aracı ihraç yetkisi, esas sözleşme ile yönetim kuruluna süreli veya süresiz olarak devredilebilecek.

Kamuyu aydınlatma belgelerinde yer alan bilgilerin yanlış, yanıltıcı veya eksik olması konusunda bilgi sahibi olmadığını ve bu bilgi eksikliğinin kast veya ağır ihmallerinden kaynaklanmadığını ispatlayan kişiler sorumlu olmayacaklar.

Belgelerinin yanlış, yanıltıcı ya da eksik olması

Kamuyu aydınlatma belgelerinde yer alan, yanlış, yanıltıcı veya eksik olmasından kaynaklanan tazminat talebi; sermaye piyasası araçlarının alım veya satımının kamuyu aydınlatma belgesine dayanmaması, bilgilerin yanlış, yanıltıcı veya eksik olması bilinmesine rağmen yapılması durumunda reddedilecek.

Ortaklıklar, sermaye piyasası araçlarının herhangi bir şekilde halka satıldığını veya halka açık ortaklık statüsünün kazanıldığını öğrendikleri tarihten itibaren, bu durumu 10 iş günü içinde kurula bildirmek zorunda olacak.

Halka açık ortaklıkların esas sözleşmelerinin değiştirilmesi için kurulun uygun görüşünün alınması zorunlu olacak. Kurul, ihraçlar, ihracın büyüklüğü, yönelik olduğu yatırımcılar, verilen garantiler, ihraç ve ihraççıyla ilgili olarak sunulan bilgiler, ilgili sermaye piyasası araçlarının borsada işlem görmesi ya da ihraç sırasında kullanılacak satış yöntemi gibi nitelik ve şartları göz önünde bulundurarak, kanundan kaynaklanan yükümlülüklerden kısmen veya tamamen muaf tutabilecek.

Pay sahibi sayısı sebebiyle halka açık sayılan ortaklıklardan, paylarının borsada işlem görmesini istemeyenler, pay sahibi tam sayısının en az üçte ikisinin olumlu oyu ile alınacak bir genel kurul kararı ile bu kanun kapsamından çıkabilecek.

Yatırım hizmetlerinin ve faaliyetlerinin düzenli uğraşı, ticari veya mesleki faaliyet olarak icra edilebilmesi için kuruldan izin alınması zorunlu olacak. Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ancak yatırım kuruluşları tarafından yerine getirilebilecek.

Kurul, her yatırım hizmet ve faaliyetinin sermaye piyasası aracı veya yatırım hizmet ve faaliyeti bazında ayrı kuruluşlar tarafından yapılmasına ilişkin düzenleme yapmaya yetkili olacak.

Özel kanunla yetkili kılınmış olsalar bile bu kanunda sayılan şartları taşımayan ve kurulca izin verilmeyen kişi ve kuruluşlar, yatırım hizmetleri ve faaliyetlerinde bulunamayacak.

SPK, bankaların yatırım hizmet ve faaliyetlerinde, sermaye piyasası araçlarının ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) görüşüyle, bankaların niteliklerine göre, farklı usul ve esaslar belirleyebilecek.

Yetki belgesi iptali

Kurul, verdiği yetki belgesi ve faaliyet izinlerini, faaliyet izninin verildiği tarihten itibaren 1 yıl süreyle ilgili izin kapsamında herhangi bir faaliyette bulunulmaması, iznin alınması sırasında aranan şartların kaybedildiğinin kurulca tespitinden itibaren 3 ay içinde bu şartların yeniden sağlanamaması durumunda iptal edebilecek.

Yatırım hizmetleri ve faaliyetlerinde yüklenilebilecek mali sorumluluğun azami sınırı ve yatırım kuruluşlarındaki yöneticiler ile bu hizmetleri ve faaliyetleri yürütmekle görevlendirilecek personelde aranacak asgari şartlar kurulca belirlenebilecek.

Kuruluş şartları

Aracı kurumların kuruluşuna kurulca izin verilebilmesi için, anonim ortaklık şeklinde kurulmaları, payların nakit karşılığı çıkarılması, kurucuların kanunda ve ilgili düzenlemelerde belirtilen şartlan haiz olması, ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması şartları aranacak.

Kurucunun, kasten işlenen bir suçtan dolayı 5 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da ''devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme'' suçlarından mahkum olmaması şartları da aranacak.

Teminatlar

Kurul, yatırım hizmetleri ve faaliyetlerinde bulunacaklara teminat yatırma veya bulundurma zorunluluğu getirebilecek.

Borsalar ile takas ve saklama kuruluşları, yatırım kuruluşları ve yatırımcılardan yatırım hizmetleri ve faaliyetleri kapsamında teminat verilmesi istenebilecek.

Teminatlar tevdi amaç dışında kullanılamayacak, üçüncü kişilere devredilemeyecek, kamu alacakları için olsa dahi haczedilemeyecek, rehin edilemeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek ve üzerlerine ihtiyati tedbir konulamayacak.

Yatırımcıların, yatırım kuruluşları nezdinde bulunan nakit ve sermaye piyasası araçları, yatırım kuruluşlarının borçları nedeniyle haczedilemeyecek. Kuruluşun mal varlığı da yatırımcıların borçları nedeniyle kamu alacakları için olsa dahi haczedilemeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek ve üzerlerine ihtiyati tedbir konulamayacak.

Teminat sözleşmeleri

Merkezi Kayıt Kurulu nezdinde izlenen sermaye piyasası araçlarını konu alan teminat sözleşmeleri, yazılı şekilde yapılacak. Bu sözleşmelere konu sermaye piyasası araçları mülkiyeti, sözleşmeye bağlı olarak teminat alana devredilebileceği gibi teminat verende de kalabilecek.

Temerrüt halinde ya da kanun veya sözleşme hükümlerinde öngörülen nedenlerle, teminattan alacağın karşılanması söz konusu olduğunda; ''herhangi bir ihbar veya ihtarda bulunma, süre verme, adli veya idari merciden izin ya da onay alma, teminatın açık artırma ya da başka bir yol ile nakde çevrilmesi'' gibi herhangi bir ön şartı yerine getirme yükümlülüğü olmaksızın, kuruluşun sermaye piyasası araçlarının değeri borçlunun yükümlülüklerinden mahsup edilebilecek.

Teminat alan ya da veren hakkında, adli veya idari makamlarca mal varlığının yeniden yapılandırılması ya da benzer mahiyette bir karar veya tasfiye kararı verilmesi halinde, teminat olarak verilen sermaye piyasası araçları ile teminat alan ve verenin hakları, bu karardan etkilenmeyecek.

Yatırım ortaklıkları

Yatırım ortaklıklarının esas sözleşme değişikliklerinde kurulun uygun görüşünün alınması zorunlu olacak.

Gayrimenkul yatırım ortaklıklarının kuruluşlarında ve sermaye artırımlarında, kurulca portföye alınması uygun görülen varlıklar ayni sermaye olarak konulabilecek. Bu varlıkların değerlemesine ilişkin usul ve esaslar kurulca belirlenecek. Gayrimenkul yatırım ortaklıkları ayni sermaye karşılığı ihraç edecekleri payları, kurulca belirlenen esaslar çerçevesinde halka arz edebilecekler.

AB düzenlemelerine uygun olarak tanımlanıyor

Tasarıyla, kolektif yatırım kuruluşlarının portföylerindeki varlıklara ilişkin olarak saklama hizmeti, AB düzenlemelerine uygun olarak tanımlanıyor ve portföy saklama hizmetini yürütecek kuruluşların sorumlulukları belirleniyor.

Portföy saklama hizmetinin bu konuda uzmanlaşmış kuruluşlardan alınması ile portföy varlıklarının saklanmasına, portföyün mevzuata ve fon iç tüzüğüne uygun yönetilmesine ve fiyat açıklanmasına ilişkin mali sorumluluk portföy saklama kuruluşlarına devredildiğinden, portföy yönetim şirketlerinin daha düşük bir sermayeyle kurulmasına imkan sağlanıyor. Gerek portföy yönetim şirketlerinin gerekse portföy saklama kuruluşlarının ana faaliyet alanlarında uzmanlaşması teşvik ediliyor, saklamaya ilişkin görev ve sorumluluklarının portföy yönetim şirketinden ayrıştırılmasıyla fon portföyündeki varlıkların saklama mekanizması daha güvenli bir yapıya kavuşuyor.

Yalnızca birincil piyasada kredi kullandırılması sürecine vurgu yapan konut finansmanı tanımı, bu kredilerin teminatı altında yapılan ikincil piyasa işlemlerini de kapsayacak şekilde genişletilecek.

Benzer yapı ve işleyişe sahip ipotek, konut ve varlık finansmanı kavram, kuruluş ve araçlarının birlikte ele alınmasını teminen, konut ve varlık finansmanı fonları aynı maddeler içinde düzenleniyor. Bu kapsamda, İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetlere (İDMK) ilişkin kanunda yer alan bazı düzenlemeler kanundan çıkarılıyor, bu konulara ilişkin detaylı düzenlemelerin ikincil mevzuatta yapılabilmesi için SPK'ya yetki tanınıyor. Ayrıca, fon portföyüne sadece gayrimenkul değil, ''uçak ve gemi'' gibi varlıklarla ilgili krediler de dahil edilebilir hale getiriliyor.

İpotek teminatlı menkul kıymetler ipotek finansmanı kuruluşlarının bilançolarına girmeden ihraç edilebilecek ve ipotek finansmanı kuruluşları fon kurmaksızın ipoteğe/varlığa dayalı menkul kıymet ihracı yapabilecek. İpotek finansmanı kuruluşlarının faaliyet alanı genişletilecek, kredi kuruluşlarına ucuz ve uzun vadeli kaynak sağlayabilmesini teminen aktif bir ihraç mekanizmasıyla donatılacak.

Tasarıyla, ''kira sertifikası'' ve ''varlık kiralama şirketleri'' kavramları ilk kez düzenleniyor.

Kira sertifikaları, ''her türlü varlık veya hakkın finansmanını sağlamak amacıyla varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen ve sahiplerinin bu varlık veya haklardan elde edilen gelirlerden payları oranında hak sahibi olmalarını sağlayan, nitelikleri SPK'ca belirlenen sermaye piyasası araçları olacak. Varlık kiralama şirketleri ise münhasıran kira sertifikası ihraç etmek üzere kurulan anonim ortaklık olacak.

Düzenleme, gözetim ve denetim yetkisi düzenlenecek

Sermaye piyasasında derecelendirme, değerleme faaliyetleri ve kuruluşlarının yanı sıra, ilgili kanunda yer alan sınırlar içinde kalmak, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu'nca ilan edilen standartlar ve düzenlemelere uygun olmak koşuluyla bağımsız denetim faaliyeti ve kuruluşları hakkında da düzenleme, gözetim ve denetim yetkisi düzenlenecek.

Bağımsız denetim kuruluşları, denetledikleri finansal tablo ve raporların mevzuata uygun olarak denetlenmemesi nedeniyle doğabilecek zararlardan raporu imzalayanlarla birlikte sorumlu olacak. Bağımsız denetim kuruluşları ile derecelendirme ve değerleme kuruluşları, faaliyetleri neticesinde düzenledikleri raporlarda yer alan yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgiler dolayısıyla neden oldukları zararlardan da sorumlu tutulacak.

Bağımsız denetçiler tespit ettikleri bazı bilgileri SPK'ya bildirecek.

Tasarıyla, borsaların anonim şirket olarak kurulmalarına yönelik düzenleme yapılıyor. Finans piyasalarının özellikle de bilgi iletişim teknolojilerinde ortaya çıkan gelişmelere bağlı olarak çok hızlı bir şekilde değişmesi ve buna bağlı olarak ortaya çıkan yoğun rekabet ortamında borsaların varlıklarını sürdürebilmek için organizasyon ve işleyiş yapılarında değişikliklere gittikleri göz önüne alınarak, borsaların söz konusu rekabet ortamında daha etkin bir şekilde çalışmalarına imkan sağlanıyor.

Tasarıyla, teşkilatlanmış diğer pazar yerleri düzenleniyor. Borsalar dışında sermaye piyasası araçlarının alıcı ve satıcılarını biraraya getiren, alım ve satımına aracılık eden, bunlar için sistemler ve platformlar oluşturan ve bunları işleten alternatif işlem sistemlerinin, çok taraflı işlem platformlarının ve teşkilatlanmış diğer piyasaların kuruluşuna, yetkilendirilmesine, sermayelerine, bunlarda işlem görecek sermaye piyasası araçlarına, rekabet şartlarına ve bu kuruluşların çalışma ilkelerine ilişkin usul ve esaslar SPK'ca çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenecek.

Tasarıyla, borsacılık faaliyeti tanımı ilk kez Türk hukuk sistemine eklenerek, borsaların hangi çerçevede SPK'nın gözetim ve denetimine tabi tutulacağı aydınlatılıyor.

Borsa kotuna alınabilecek

Sermaye piyasası araçları ancak bu kanuna dayanılarak çıkarılan düzenlemelerde yer alan şartların sağlanması halinde borsa kotuna alınabilecek. Borsalar, kota alınan sermaye piyasası araçlarını ihraç edenlerin kamuyu aydınlatma yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlamaya yönelik düzenlemeler yapacak.

Borsa veya piyasa işleticisi, kendi düzenlemelerinde öngörülen şartların oluşması halinde, ilgili sermaye piyasası aracının işlem görmesini durdurabileceği gibi kottan da çıkarabilecek. Bu durum SPK'ya bildirilecek.

Yatırım kuruluşlarının kendi aralarında veya müşterileriyle borsa işlemlerinden doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesine ilişkin usul ve esaslar borsa yönetim kurullarınca belirlenecek. Borsalar; işlemlerin güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil, dürüst ve rekabetçi bir şekilde gerçekleşmesinin sağlanması amacıyla bünyelerinde gerekli gözetim sistemini kuracak ve her türlü önleyici tedbirleri alacak.

Tasarıyla, borsaların borsacılık faaliyetleriyle ilgili olarak yürütecekleri gözetim faaliyeti kapsamında, ihraççılar, borsa üyeleri ve diğer kurumlarla olan işbirliği düzenleniyor.

SPK, borsaların ve piyasa işleticilerinin borsacılık faaliyetlerinin düzenleme, gözetim ve denetim merci olacak. SPK, bu kapsamda gerekli gördüğü hususların yerine getirilmesini, her türlü bilgi ve belgenin talebi üzerine veya düzenli olarak gönderilmesini ve her türlü teknik desteğin verilmesini borsalar ve diğer kurumlardan isteyebilecek.

Borsalar, sistemlerinin güvenli bir şekilde yönetilebilmesi için gerekli düzenlemeleri yapacak ve önlemleri alacak.

Tasarıyla, Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği, ''Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği'' olarak yeniden yapılandırılıyor ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren, özellikle yatırım şirketleri ve kolektif yatırım şirketleri olmak üzere SPK'ca uygun görülen diğer sermaye piyasası kurumlarının da üye olacağı bir meslek örgütü haline getiriliyor. Meslek örgütü niteliğindeki birliğin organlarının seçimine ilişkin hukuki altyapı oluşturuluyor.

Takasın sonlandırılması

Tasarıyla Türk hukuk sisteminde ilk kez finansal piyasalarda gerçekleştirilen işlemlerin takasının sonlandırılması garanti altına alınarak buna ilişkin hukuki altyapı oluşturuluyor.

Sermaye piyasası araçlarının takas talimat ve işlemleri ile ödeme işlemleri, merkezi takas kuruluşlarının üyelerinin faaliyetlerinin geçici ya da sürekli olarak durdurulması, idari ve adli merciler nezdinde tasfiye işlemlerine başlanması durumu da dahil olmak üzere, yargı mercilerinin kararları dışında geri alınamayacak ve iptal edilemeyecek. Söz konusu teminatlar haciz, rehin ve benzeri uygulamalara karşı koruma altına alınıyor.

Tasarıyla, yurtdışı uygulamalara paralel olarak merkezi takas işlemlerinde olduğu gibi merkezi saklama fonksiyonu da düzenleme, gözetim ve denetim altına alınıyor.

Kurul, belirli sermaye piyasası araçlarının bir veya birden fazla merkezi saklama kuruluşunda saklanmasını zorunlu tutabilecek. Kurulun uygun görmesi halinde merkezi saklama kuruluşları, sermaye piyasaları dışında kurulmuş ve kurulacak diğer piyasaların da saklama işlemlerini yerine getirebilecek. Kaydileştirilen sermaye piyasası araçlarının merkezi saklama kuruluşu, Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) olacak. MKK ve üyeleri, kayıtların yanlış tutulmasından dolayı hak sahiplerinin uğrayacağı zararlardan kusurları oranında sorumlu olacak.

Tazmin kararı

Kurul, yatırım kuruluşlarının sermaye piyasası faaliyetinden kaynaklanan nakit ödeme veya sermaye piyasası araçları teslim yükümlülüklerini yerine getiremediğinin veya kısa sürede yerine getiremeyeceğinin tespit edilmesi halinde, yatırımcıları tazmin kararı alacak.

Kurul, bankalar hakkında tazmin kararı verilebilmek için BDDK'nın görüşünü alacak. Bankacılık mevzuatı uyarınca mevduat veya katılım fonu olarak kabul edilen nakit ödeme yükümlülüklerine, yatırımcıların tazminine ilişkin hükümleri uygulanmayacak.

Yatırımcıların kanundaki şartlar çerçevesinde tazmini amacıyla kamu tüzel kişiliğini haiz, Yatırımcıları Tazmin Merkezi (YTM) kurulacak. YTM, Kurul tarafından idare ve temsil edilecek. YTM tarafından gerekli görülmesi halinde, kurulca hakkında yatırımcıları tazmin kararı verilen kuruluşun ödemelerinin durmasına ve tüm mal varlığı üzerinde sadece YTM tarafından tasarruf edilebilmesine karar verilebilecek.

Tedrici tasfiye

Sermaye piyasasında işlem yapan yatırımcıların korunmasına yönelik kapsam genişletilerek hisse senedi işlemlerinden doğan nakit ödeme ve hisse senedi teslim yükümlülükleri yerine, yatırım hizmet ve faaliyetinden kaynaklanan nakit ödeme veya sermaye piyasası araçları teslim yükümlülükleri kapsama dahil ediliyor.

Tasarıyla tazmin edilmeyecek kişi ve kurumlar da belirleniyor. Hak sahibi her bir yatırımcıya ödenecek azami tazmin tutarı 100 bin TL olacak. Bu tutar, her yıl ilan edilen yeniden değerleme katsayısı oranında artırılacak. Bakanlar Kurulu, SPK'nın teklifi üzerine toplam tazmin tutarını 5 katına kadar artırabilecek. Uygulama, 1 Ocak 2014 tarihinde itibaren başlayacak.

Bu sınır, hesap sayısı, türü ve para birimine bakılmaksızın, bir yatırımcının aynı kuruluştan olan taleplerinin tümünü kapsayacak.

Tazmin süreci yeniden belirlenirken, tedrici tasfiyenin tazmin sisteminden bağımsız olarak düzenlenmesi ihtiyacına uygun değişiklikler yapılıyor. Bu çerçevede, tazmin sistemi kapsamında karşılanamayan yatırımcı alacakları ile YTM'nin yatırımcılara halef olmasından kaynaklanan alacaklarının ödenmesi için tedrici tasfiye mekanizması düzenleniyor.

Sistemik riskin gözetimi ve finansal istikrarın korunması amacıyla kurul, sermaye piyasasında gerçekleştirilen işlemlere ilişkin olarak, bu işlemleri gerçekleştirenlerden, bu işlemlere ilişkin bilgilerin, belirleyeceği şekil ve içerikte, doğrudan kendisine veya yetkilendireceği bir veri depolama kuruluşuna bildirilmesini isteyebilecek. Kurul, veri depolamada etkinliğin artırılması amacıyla, Türkiye'de finansal işlem gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişilerin, kurulca belirlenecek bir kurumdan tanımlayıcı bir kod veya numara almalarını zorunlu tutabilecek.

Denetim

Tasarıyla, sermaye piyasası ile ilgili hükümlerinin uygulanmasının ve her türlü sermaye piyasası faaliyet ve işlemlerinin denetimine meslek personeli yetkili kılınıyor. Bu yetki, kurul başkanı tarafından görevlendirilen meslek personeli tarafından kullanılacak.

Kurul başkanının talepte bulunması ve sulh ceza hakiminin kararı üzerine gerekli yerlerde kolluk yardımı ile arama yapılabilecek. Aramada bulunan ve incelenmesine lüzum görülen defterler ve belgeler ayrıntılı tutanakla tespit olunacak ve yerinde incelemenin mümkün olmadığı hallerde, muhafaza altına alınarak inceleme yapanın çalıştığı yere sevk edilecek.

Bu kapsamda kendilerinden bilgi istenilen gerçek ve tüzel kişiler, bu düzenleme ve özel kanunlardaki gizlilik ve sır saklama hükümlerini ileri sürerek bilgi vermekten imtina edemeyecek.

İncelemeye konu olan kişiler ile olay ve konu hakkında bilgi ve belge talep edilen kamu kurumları dahil gerçek ve tüzel kişilerin, incelemenin varlığını ve niteliğini sır olarak saklamaları zorunlu olacak.

Kurul, piyasanın etkin ve sağlıklı işleyişini teminen gerekli her türlü tedbiri almaya ve bu tedbirlerin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili kılınıyor.

Kurulca yapılan yazılı ihbar tarihinden itibaren 1 yıl içinde kanuna aykırı ihracın doğurduğu sonuçlar tamamen ortadan kaldırılmadığı takdirde kurul, nakit ve diğer varlıkların hak sahiplerine iadesi veya ortaklığın tasfiyesi için dava açmaya yetkili olacak.

Kurul, gerekli gördüğü hallerde, halka açık ortaklıkların genel kurullarına, oy hakkı bulunmaksızın gözlemciler gönderebilecek.

Faaliyetleri kurulca veya kendi talepleri doğrultusunda geçici olarak durdurulan sermaye piyasası kurumlarının geçici kapalılık süresi 2 yılı geçemeyecek.

İzinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin, internet aracılığı ile yürütüldüğü tespit edildiğinde; içerik ve yer sağlayıcılarının yurtiçinde olması halinde, erişimin engellenmesine ilgili mevzuat uyarınca kurul tarafından yapılan başvuru üzerine mahkemelerce karar verilecek. İçerik ve yer sağlayıcılarının yurt dışında bulunması halinde, kurulun başvurusu üzerine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu erişimi engelleyecek.

Kurul, aykırı olduğu tespit edilen ilan, reklam ve açıklamaların durdurulmasını ve kaldırılmasını isteyebilecek.

Kurul başkan ve üyelerinin görevden ayrılması

Kurul başkan ve üyeliklerine atananların kurulda görev yaptıkları sürece önceki görevleri ile olan ilişkileri kesilecek. Ancak, kamu görevlisiyken üyeliğe atananlar, memuriyete giriş şartlarını kaybetmemeleri kaydıyla, görev sürelerinin sona ermesi veya görevden ayrılma isteğinde bulunmaları ve 30 gün içinde eski kurumlarına başvurmaları durumunda atamaya yetkili makam tarafından bir ay içinde mükteseplerine uygun bir kadroya atanacak.

Kurul başkan ve üyelerinin bu görevlerinde geçirdikleri süreler, tabi oldukları kanun hükümlerine göre hizmetlerinde değerlendirilecek.

Hukuki ve cezai sorumluluk

Kurul başkan ve üyeleri ile kurul personelinin görevleriyle bağlantılı olarak işledikleri iddia edilen suçlara ilişkin soruşturmalar, kurul başkan ve üyeleri için ilgili bakanın, kurul personeli için ise başkanın izin vermesi kaydıyla genel hükümlere göre yapılacak.

Kurul üyeleri ile kurul personelinin iştirak halinde işledikleri iddia edilen suçlara ilişkin soruşturmalarda kurul personeli hakkında soruşturma izni verme yetkisi ilgili bakana ait olacak.

Kurul başkan ve üyeleri ile kurul personeli hakkında görevleriyle bağlantılı olarak işledikleri iddia edilen suçlardan dolayı soruşturma izni verilmesi için, bu kişilerin kendilerine veya üçüncü kişilere çıkar sağlamak veya kurula ya da üçüncü kişilere zarar vermek kastıyla hareket ederek, bu işlemler sonucunda kendilerine veya üçüncü kişilere çıkar sağlamış olmaları hususunda açık ve yeterli emarelerin olması gerekecek.

Kurul başkan ve üyeleri ile kurul personeli aleyhine açılan her türlü tazminat ve alacak davası, kurul aleyhine açılmış sayılacak. Yargılama sonucunda kurul aleyhine karar verilmesi ve kararın kesinleşmesi nedeniyle kurulun ödeme yapması halinde, kurul bu meblağı, ilgililerinden talep edecek.

Kurul kararlarına karşı açılacak idari davalar idare mahkemelerinde görülecek. Kurul kararlarına karşı yapılan başvurular acele işlerden sayılacak.

Kanun hükümleri, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'na (TCMB), TCMB işlemlerine, TCMB bünyesindeki piyasalara ve TCMB nezdinde kurulan ödeme ve menkul kıymet transferi ve mutabakat sistemlerine uygulanmayacak.

Tasarıyla 920 kadro ihdas ediliyor.

Ürün ihtisas borsaları

Ekonomik gereklilikler gözetilerek güven, serbest rekabet ve istikrar içinde, kotasyonundaki bir veya birden çok ürünün arz ve talebini buluşturan; yürürlükteki ürün standartlarına göre tasnif edilmiş ürünlerin, kendilerince organize edilen fiziki veya elektronik mekanlarda alım satımına aracılık eden; ürünlerin gerek fiziki, gerekse ürünü temsilen lisanslı depo işletmelerince çıkarılan ürün senetleri ve alivre sözleşmelerin ticaretini yürütebilen; işlemlere ilişkin güvenilir kayıt ve saklama imkanları bulunan; oluşan fiyatları, ürettiği bilgileri, diğer benzer ve alternatif piyasaları izleyebilecek ve duyurabilecek bilgi işlem, teknik ve elektronik donanım, kurumsal ve mali altyapıya sahip olan; faaliyet alanı ulusal veya uluslararası olabilen anonim şirket statüsünde ürün ihtisas borsaları, bakanlık ve Sermaye Piyasası Kurulu'nun teklifi üzerine, Bakanlar Kurulu kararı ile kurulacak.

Ürün ihtisas borsaları kendilerinin ya da bünyelerindeki piyasaların işletilmesi veya yönetilmesi için Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine tabi olan bir ya da birden fazla piyasa işleticisi ile anlaşma yapabilecek. Bu anlaşma, bakanlık ve Sermaye Piyasası Kurulu onayı olmaksızın hüküm ifade etmeyecek. Verilen onay üzerine piyasa işleticileri borsa ile yapılan anlaşma çerçevesinde ürün ihtisas borsasının sahip olduğu haklan kullanacak ve Sermaye Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuatta öngörülen yükümlülüklerinin yerine getirilmesini temin edecek.

Makul bir ekonomik veya finansal gerekçeyle açıklanamayan, ürün ihtisas borsalarının güven, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını bozacak nitelikteki eylemler bir suç oluşturmadığı takdirde, piyasa bozucu eylem sayılacak. Piyasa bozucu eylemleri gerçekleştirenler hakkında Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca idari para cezası uygulanacak. Ürün senetleri ve alivre sözleşmelerin ürün ihtisas borsalarında alım satımına aracılık edilmesine, aracıların yetkilendirilmesi ile bu yetkinin askıya alınması ve iptaline, aracıların gözetim ve denetimine ve ürün senetleri ve alivre sözleşmeler üzerindeki aracılık hizmetlerine dair diğer işlemlere ilişkin usul ve esaslar, bakanlık ve Sermaye Piyasası Kurulu'nun birlikte çıkaracağı yönetmeliklerle düzenlenecek.

Bakanlar Kurulu, finansal sistemin bütününe sirayet edebilecek ölçüde olumsuz bir gelişmenin ortaya çıkması ve bu durumun Finansal İstikrar Komitesi tarafından tespiti halinde, alınacak tedbirleri belirlemeye yetkili olacak ve ilgili bütün kurum ve kuruluşlar, belirlenen tedbirleri derhal uygulayacak.

Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan hizmetlerin sunulmasına ilişkin usul ve esaslar, bu kanunun yayımı tarihinden itibaren 6 ay içinde kurul tarafından belirlenecek. Bu usul ve esaslara, aracı kuruluşlar ve vadeli işlem aracılık şirketlerine yeni yetki belgelerinin düzenlenip verilmesi sırasında, verilecek uygun bir süre içinde ilgili kurumlarca uyum sağlanacak. Aksi halde ilgili kurum, söz konusu yatırım hizmet ve faaliyeti ile yan hizmette bulunamayacak.

Özel fon

18 Aralık 1999 tarihinden önce, kurulca tüm yetki belgeleri iptal edilen aracı kurumların yatırımcılarının sermaye piyasası faaliyetlerinden doğan alacaklarının ödenmesini teminen Özel Fon kurulacak. Özel Fon'un idare ve temsili, Yatırımcıları Tazmin Merkezi (YTM) tarafından yürütülecek.

Söz konusu aracı kurum alacaklılarına Özel Fon'dan, fonun imkanları da dikkate alınarak, ödeme yapılabilmesi için, 18 Aralık 1999 tarihinden önce veya sonra haklarında iflas davası açılması ve iflas tasfiyesinde alacakların borç ödemeden aciz belgesine bağlanmış olması zorunluluğu getiriliyor. Düzenlemenin yürürlüğe girmesinden itibaren 2 yıl içinde iflas masasına alacağını yazdırmak için başvuruda bulunmayan alacaklılara Özel Fon'dan ödeme yapılmayacak.

İflas tasfiyesi sırasında iflas idaresi tarafından yapılacak hesaplamada yetki belgesi iptal tarihindeki nakit ve menkul kıymet alacak tutar, aracı kurumların yetki belgelerinin iptal edildiği tarihte geçerli TCMB döviz alış kuru üzerinden Amerikan dolarına çevrilecek. Bu aracı kurumların iflasının açılmasından sonra iflas tasfiyesi sırasında yapılan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihte geçerli TCMB döviz alış kuru üzerinden Amerikan dolarına çevrilerek, dolar bazında asıl alacaktan mahsup edilecek. Bu suretle bulunan bakiye, borç ödemeden aciz belgesine bağlandığı tarihte geçerli TCMB döviz alış kuru üzerinden Türk lirasına çevrilerek hak sahiplerine ödenecek.

Ödenecek tutar 18 bin 729 lirayı aşamayacak

31 Aralık 2012 tarihine kadar bir alacak sahibine yapılacak ödeme tutarı, 18 bin 729 Türk lirasını aşamayacak. Bu tutar, 1 Ocak 2013 tarihinden sonra her yıl ilan edilen yeniden değerleme katsayısı oranında artırılacak. Ancak Amerikan doları bazında asıl alacaktan mahsup edilen ara ödemeler tutarı, yetki belgesinin iptal tarihi itibariyle TCMB döviz alış kuru üzerinden Türk lirasına çevrilecek ve azami ödeme tutarından indirilerek, hak sahiplerine yapılacak azami tutar belirlenecek.

Özel Fon'un mal varlığının yönetimi ve nemalandırılmasına ilişkin esaslar YTM tarafından hazırlanacak ve kurul tarafından onaylanacak bir yönetmelikle belirlenecek. Özel Fon, yapılacak ödemeler dışında bir amaçla kullanılamayacak. Özel Fon'un, yapılacak ödemeleri karşılamaya yetmemesi halinde, Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek ek kaynak, Hazine tarafından karşılanacak.

Hak sahiplerine ödeme, iflas idarelerince gerçekleştirilecek. Müflis aracı kurumdan alacaklı görünen ortaklar, yönetim kurulu ve denetleme kurulu üyeleri, personeli ile bunların eşlerine ve üçüncü derece dahil kan ve sihri hısımlarına ödeme yapılmayacak.

Para cezalarının yüzde 50'si genel bütçeye gelir kaydedilecek

Tahsil edilen para cezalarının yüzde 50'si genel bütçeye gelir kaydedilecek, yüzde 50'si gelir kaydedilmek üzere Yatırımcıları Tazmin Merkezi'ne (YTM) aktarılacak.

Tasarıyla, içsel bilgilere kamuya duyurulmadan önce sahip olan kişilerin, bilgiye diğer yatırımcılardan daha önce sahip olma ve bulundukları konumun verdiği avantajla haksız menfaat elde etmelerinin önlenmesi ve caydırıcılığın temini amacıyla, ''bilgi suistimali fiili'' cezai müeyyideye bağlanıyor.

Buna göre, sermaye piyasası araçları ya da ihraççılar hakkında, sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek nitelikte henüz kamuya duyurulmamış bilgilere dayalı olarak ilgili sermaye piyasası araçları için alım ya da satım emri veren veya verdiği emri değiştiren ve bu suretle kendisine veya bir başkasına menfaat temin eden kişiler, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak.

Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapanlar, emir verenler, emir iptal edenler, emir değiştirenler veya hesap hareketleri gerçekleştirenler 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasına çarptırılacak.

Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan, rapor hazırlayan ya da bunları yayanlar 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak. Ancak, kişi pişmanlık göstererek, 500 bin TL'den az olmamak üzere, elde ettiği veya elde edilmesine sebep olduğu menfaatin 2 katı miktarı Hazine'ye, soruşturma başlamadan önce öderse hakkında cezaya hükmolunmayacak.

İzinsiz faaliyetle bulunanlara 2-5 yıl hapis

Sermaye piyasasında izinsiz olarak faaliyette bulunanlar 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak.

Tasarıyla, TCK'da güveni kötüye kullanma suçu olarak müeyyide altına alınan fiiller, sermaye piyasasının özelliklerine uygun ve daha geniş kapsamlı bir biçimde tanımlanarak cezai müeyyideye bağlanıyor. Güveni kötüye kullanma suçunu işleyen kişinin, etkin pişmanlık göstererek mevcut ödemenin yanı sıra bunun 2 katı parayı Hazine'ye, soruşturma başlamadan önce ödemesi halinde ceza verilmeyecek.

SPK'ca istenen bilgi, belge ve kayıtları vermeyen kişi 1-3 yıl hapis cezası ile cezalandırılacak. SPK veya görevlendirilen kişilerin görevlerini yapmalarını engelleyen kişi 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasına mahkum edilecek.

SPK'nın merkezi İstanbul'da olacak

Bu kanunla ve ilgili mevzuatla verilen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak üzere kamu tüzel kişiliğine haiz, idari ve mali özerkliğe sahip Sermaye Piyasası Kurulu kurulacak. Kurulun merkezi İstanbul'da olacak. Kurul, kendisine verilen görev ve yetkileri bağımsız olarak yerine getirecek ve kullanacak. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi emir ve talimat veremeyecek.

Kurulun para, evrak ve her türlü malları devlet malı hükmünde olacak, haczedilemeyecek ve rehin edilemeyecek.

En az 10 yıllık deneyim şartı

Kurul üyeleri, yükseköğrenim sonrası mali piyasalar, ekonomi, maliye, işletme, sermaye piyasaları, bankacılık veya finans alanında veya bu alanlarla ilgili hukuk dallarında en az 10 yıl deneyim sahibi kişiler arasından Bakanlar Kurulu'nca atanacak. Bakanlar Kurulu, üyelerden birini başkan olarak görevlendirecek.

Kurul başkan ve üyeleri, görevlerini tam bir dikkat, dürüstlük ve tarafsızlık ile yürüteceklerine, kanun hükümlerine aykırı hareket etmeyeceklerine ve ettirmeyeceklerine dair Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu huzurunda yemin edecek.

Kurul başkan ve üyelerinin görev süresi 5 yıl olacak. Süreleri biten başkan ve üyeler bir defalığına tekrar atanabilecek. Kurul başkan ve üyelerinin görev süreleri dolmadan herhangi bir nedenle görevlerine son verilemeyecek.

Kurul başkan ve üyeleri göreve başladıkları tarihten itibaren, piyasa araçlarını, 30 gün içinde satmak suretiyle elden çıkarmak zorunda olacak.

Görevden ayrıldıktan sonra 2 yıl alanda çalışamayacak

Kurul başkan ve üyeleri, görevden ayrılmalarını izleyen 2 yıl içinde yatırım kuruluşlarında görev alamayacak.

Kurul karar organı, yurtiçinde gerekli gördüğü yerlerde ve sermaye piyasalan açısından yoğun ilişki içinde bulunulan ülkelerde Bakanlar Kurulu kararıyla temsilcilik açabilecek.

Yıllık faaliyet raporu, raporun ait olduğu dönemi izleyen yılın haziran ayı sonuna kadar kurulun internet sitesinde yayınlanacak ve ilgili bakana gönderilecek. Kurul, faaliyetleri ile ilgili olarak bütçe görüşmeleri sırasında TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'na bilgi verecek.

Tasarıda, karar organının görev ve yetkileri, kurul karar organının çalışma esasları, başkan ve başkan yardımcılarının görevleri ayrıntılı olarak düzenleniyor.

Kamu payının halka arzı ya da satışı

Borsa İstanbul'un kamuya ait paylarının kanun çerçevesinde halka arzı veya satışı Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı bakanın önerisi üzerine Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek esaslar çerçevesinde gerçekleştirilecek.

Borsa İstanbul yönetim kurulu başkanı ve üyeleri seçilinceye kadar İMKB'nin mevcut başkanı Borsa İstanbul'un yönetim kurulu başkanı olarak, İMKB'nin yönetim kurulu üyeleri de Borsa İstanbul'un yönetim kurulu üyeleri olarak görev yapacak.

İstanbul Altın Borsası başkanı ve yönetim kurulu üyelerinin görevleri ise Borsa İstanbul'un sözleşmesinin tescil edildiği tarih itibariyle son bulacak.

Borsa İstanbul ve iştiraklerinin her türlü hesap ve işleminin denetimi, şirketteki kamu payı yüzde 50'nin altına düşünceye kadar Hazine Müsteşarlığı'nın seçeceği bağımsız denetim kuruluşunca yapılacak.

Borsa İstanbul ile bağlı ortaklıkları ve iştirakleri, kamu iktisadi teşebbüsleri dahil sermayesinin yarısından fazlası kamuya ait olan veya özel kanunla kurulan kamu kurum, kuruluş ve ortaklarına uygulanan mevzuat, uygulama ve kısıtlamalara tabi olmayacak.

İMKB'nin TOKİ'ye taşınmaz devri dışındaki hükümler, Borsa İstanbul'daki kamu payı yüzde 50'nin altına düşünce yürürlükten kalkacak.

Tasarı üzerindeki görüşmeler

Komisyonda, AK Parti ve CHP'nin ortak önergesiyle, tasarıya Borsa İstanbul A.Ş kurulmasına ilişkin madde ihdas edildi.

Önergeye karşı çıkan MHP Antalya Milletvekili Mehmet Günal, ''Düzenlemeyle İMKB'yi doğrudan özelleştirmiş oluyorsunuz'' dedi.

Komisyonda hükümet adına konuşan Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Borsa İstanbul'un dinamik bir kurum olacağını ancak ''altın hisse'' formülüyle stratejik olarak son sözün devlette olacağını belirtti. Babacan, olası bir özelleştirmenin de SPK'nın iznine tabi olacağını ifade etti.

İMKB Başkanı İbrahim Turhan da sermaye piyasasında parçalı yapıya son vermek istediklerini dile getirerek, Batı ülkelerinin borsalarının birbiriyle birleştiğine dikkati çekti. Turhan, ''Parçalı yapıya izin verirsek, Türk sermaye piyasasını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalırız'' diye konuştu.

MHP'li Günal, düzenlemeyle Borsa İstanbul'un kar amaçlı bir kuruluş haline getirildiğini de savunarak, bunun mümkün olamayacağını söyledi.

Başbakan Yardımcısı Babacan ise Borsa İstanbul'un anonim şirket statüsünde olacağı için amaçlarından birinin de kar olacağını ifade etti.

İMKB Başkanı Turhan ise dünyada kar amacı gütmeyen 6 borsa kaldığını söyledi.

MHP'li üyeler, İMKB'nin TOKİ'ye arazi devredecek olmasını da eleştirirken, MHP Manisa Milletvekili Erkan Akçay, ''Madem bu arazilere okul yapılacak, TOKİ'ye değil Milli Eğitim Bakanlığı'na devredilsin'' dedi.

Babacan, bu önerinin dikkate alınacağını kaydetti.

AA