10 yılda 5 trilyon dolar

Yavuz SEMERCİ / HT GAZETE

Batı sömürüyor diyenler Arapların petrol ve doğalgaz gelirlerini ne yaptıklarını sorgulamalı…

Avrupa ve ABD, Ortadoğu başta olmak üzere Müslüman toplumlarını ve yeraltı zenginliklerini sömürüyor... Müslüman toplumların yaşadığı ülkelerdeki fakirliğin nedeni Batı’dır, Hıristiyan dünyasıdır...

Artık ezberleşen eleştiriler ile siyasi tartışmalar yapılıyor. Müslüman toplumlarda görülen radikalleşmenin nedenleri tartışılırken sıklıkla dile getiriliyor. Ezber yorumları haklı çıkarmak için tarihi ve/ veya güncel veri kullanılıyor ve çoğunlukla da çarpıtılıyor. Bu satırları okuyanların görüşünün de çeşitlilik arz ettiğine eminim. Amacım birkaç veri eşliğinde temel birkaç soruyu dikkatinize sunmak.

Benim şahsi tezim şudur: Ortadoğu başta olmak üzere Müslüman toplumlardaki geri kalmışlığın temel nedeni ekonomik sömürüden daha çok, devleti yönetenlerin ve varlığını, gücünü iktidardan alan kesimlerin korkularıdır. Çıkarları mevcut sistemin devamına yöneliktir. Ve demokrasiden uzaklaşmalarıdır. Modern hukuk düzeninden endişe etmeleridir. Dini hassasiyetlere verdikleri değerin, günahın görünür olmasını engellemekten geçtiğine inanmaları ve laik bir toplumun günâhkar patlaması yaratacağına inanmalarıdır. İfade özgürlüğüne inanmamalarıdır. Hep derim; dindar insanlar dünyanın her yerinde yaşar... İnançlarını özgürce savunur ve özgürce ibadet ederler. Dinin yasakladığı bir yaşamın sahipleri, ateistler, deistler ve diğerlerinin yaşayabileceği ülkeler dini esaslara göre yönetilen ülkeler olamaz. Üstelik bir başka gerçek ise, özgür düşünce ve her alanda özgür tartışmanın olmadığı ülkelerde bilimin gelişmediğidir...

Denebilir ki bu kadar basit mi? Elbette değil. Ancak konu fakirlik ise size birkaç veri vereyim. (Tabloları incelemenizi öneririm) Dünya petrol fiyatlarının 100 dolar seviyelerine çıkması (iniş çıkışlarına rağmen) son 10 yılın hikâyesidir. Alt fiyat-üst fiyat deyin ortalama varil fiyatı 80 dolar alın... Sizce Ortadoğu’nun Müslüman toplumları ne kadar petrol geliri elde etmiştir? Tek, tek incelemek gerekir ama ben akla yakın bir ortalama çıkardım: Ortadoğu’nun petrol zengini ülkelerinin son 10 yıla günde ortalama 16 milyon varil petrol sattığını varsayın. (Geçen yıl bu rakam 22 milyon varildi.) Günde 1 milyar 280 milyon dolarlık bir satıştan bahsediyorum. Yılda 467 milyar dolarlık gelir demek. 10 yılda 5 trilyon dolara yakın bir gelirden (sadece petrolden) bahsediyoruz. Ve aslan payı hiç kuşkusuz Suudi Arabistan’ındır. Peki ama oluk gibi petro-dolarların aktığı bu ülkelerden hangisi Müslüman dünyasına önderlik yapacak, model ve çekim merkezi oluşturacak bir düzen kurdu? (doğalgaz gelirlerini hesaba katmıyorum)

77 milyon kişilik nüfuslu İran, hem petrol zenginidir hem doğalgaz... Kişi başına düşen milli geliri hala 5 bin dolar civarında dolaşır. 30 milyon nüfuslu S. Arabistan kendi krallığını korumak, bölgedeki Sünni toplumlara dini önderlik yapmak dışında da kazandığı trilyon dolarlar ile ülkesini bilim ve teknoloji merkezi mi yaptı? Irak içlerindeki en feci ülkedir. Petrol ve doğalgaz yatakları üzerinde zengin, refah ve özgür bir ülke inşa edebilecekken, birbirini boğazlayan insanların ülkesi haline geldi. Örnekleri çoğaltabilirim.

ABD, Çin bunların petrol kaynaklarına el koyduğu için fakirlikten kurtulamıyor demesin. (Tabloda yer alıyor. Ortadoğu petrolünü ağırlıklı olarak Asya’ya satar.) Yalan söylemiş olur. 1 dolar varil çıkarmak için varil başına 20-25 dolar maliyet vardır. Bu rakamın içinde petrolü çıkaran Batılı veya Asyalı şirketlerin payı da yer alır. Her varil petrol satıştan elde ettikleri net 60-70 dolar ülkenin kasasında kalır. Peki bu kaynaklara rağmen neden fakirlik veya gelir dağılımındaki adaletsizlikleri aşamıyorlar?

Bu soruya hâlâ “Batı sömürüyor da ondan” diyorsanız size bir örnek vereyim:

2000 yıllara gelindiğinde Suudi Arabistan’ın ekonomik büyüklüğü 194 milyar dolardı. Şimdi 800 milyar dolar. S.Arabistan yılda yaklaşık 400 milyar dolar ihracat yapar. İhracatının yüzde 80’ini petrol geliridir. Tek zenginliği petroldür.

İran’ın milli geliri 14 yıl önce 116 milyar dolardı, şimdi 548 milyar dolar. Bu artışın tek nedeni fiyatları yükselen petrol ve doğalgazdır. Yıllık ihracatının yüzde 90’ını doğalgaz ve petroldür…

Ortadoğu’da yaşanan Sünni-Şii çatışmasının arkasındaki gerçek de bu birbirine düşman iki Müslüman ülkenin güç savaşıdır.

Sanırım İsrail ile çatışma halinde olmak Ortadoğu halklarını yönetmek için iyi bir neden oluşturur. Filistin bir avuç toprağa sıkıştırılmış bir ülkedir. İnsanları fakirdir. Ve ne yazık ki birkaç milyar dolarlık yardım veya yatırım bile oradaki fakirliği çözecek niteliktedir.

Petrol gelirlerini kendi halkının asgari bir yaşam kurmasına yetecek kadar kullanan bu ülkeler, fakir Müslüman ülkelerde demokrasi ve laik bir düzen kurulmasına ve sandıkla yönetimin değişmesine asla müsaade etmezler. Sonunda sıranın kendilerine geleceğini bilirler. Ve ne ilginçtir ki petrol zengini ülkelerde (Irak hariç ki onun nedeni de Şii-Sünni hâkimiyet savaşının sürmesidir…) istikrar hiç bozulmaz. Savaş ve kaos hep kontrol ettikleri komşu ülkelerde yaşanır! Ortadoğu’da her otoriter yapının arkasında İran, S. Arabistan ve Katar’ın olmasının bir nedeni de bu galiba…

ORTADOĞU’NUN KAYBI YILLIK 350 MILYAR $

Ortadoğu’nun yaklaşık günlük satışı 22 milyon varil, yıllık ise 7 milyar 300 milyon varil... Geçen yıl günlük 2.4 milyar dolar, yıllık ise 883 milyar dolar gelir elde ediyordu... Varil fiyatı 50 dolar civarında kalırsa, günlük geliri 1.1 milyar dolara inecek. Başka bir deyişle günlük kaybı 1.3 milyar dolar olacak. Yıllık kaybı ise 474 milyar dolar olacak....

228 MİLYAR $’A İNECEK

Günlük 12 milyon 500 bin varil petrol satın alımı için yaklaşık 500 milyar dolar kaynak aktaran Avrupa’nın petrol fiyatlarının düşmesiyle ödeyeceği fatura yaklaşık 228 milyar dolara inecek, kasalarında 270 milyar dolar kalacak... Benzer hesaplamayı yaptığınızda Çin’in yıllık petrol faturasının 150 milyar, ABD’nin ise 220 milyar dolar azalacağı da söylenebilir...