Sanayi kenti sıkıntılı günler geçiriyor!

Rahim AK / HT GAZETE

Son günlerde İstanbul finans piyasalarında bir hayalet dolaşıyor. Kime sorsanız Gaziantep’teki firmaların zor durumda olduğunu söylüyor. Devletin yayımladığı rakamlara bakılırsa -ki yan tarafta bulunuyor- bir takım terslikler olduğu görülüyor. Biz de bu rakamlar eşliğinde bu sanayi şehrimizin sanayicileri ve esnafı başta olmak üzere birçok aktörüne sorarak durumu analiz etmeye çalıştık. Öncelikle şunu belirtelim şehrin çok zor durumda olduğu, battığı gibi bir izlenimim yok. Gaziantep şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da bölgenin önemli bir şehri ve bir üretim üssü olarak hayatına devam edecek. Ancak tabii ki bir takım önemli aksaklıklar söz konusu. Aksaklıkların baş nedenlerinden birisi tabii ki Suriye’deki savaş. Birçok işadamı bu ülkedeki işlerini bırakıp kaçmak zorunda kalmış tabii zararları da büyük.

Bir zamanlar şehrin ekonomisinde önemli bir yeri bulunan şimdi neredeyse iflas seviyesinde bulunan bir işadamının öyküsü bir yandan Antep diğer yandan Türkiye ekonomisinin hikâyesini anlatıyor sanki. İşadamına söz verdiğimiz için adını kullanmıyoruz. İflas ettiği için ciddi sağlık sorunlarıyla da karşılaşan işadamımız Suriye savaşı başlamadan önce bu ülkede 700 kişi çalıştıran bir fabrikanın sahibi.

İLK DARBEYİ SURİYE VURDU

Sadece orada değil Gaziantep’te de 2 bin 500 kişiyi istihdam eden sözü geçer işadamı kısa süre önce 150 milyon dolarlık üretim ve 80 milyon dolarlık da ihracat yaptığını söylüyor. Şimdi bir bekçi, bir muhasebeci ve bir de yardımcıdan oluşan 4 kişi ile fabrikada bekleyen işadamımız şirketin eski günlerini gösterirken işçilerine yaptığı yüzme havuzundan da gururla bahsediyor. Suriye’de savaş başlar başlamaz kurşunlardan kaçtıklarını anlatan işadamı, burada hiçbir devlet görevlisinin kendilerine yardımcı olmadığını söylüyor. İlk darbeyi buradan alan işadamımız sonrasında Suriye’de yaptığı 100 milyon dolarlık yatırımın geri dönüşü olmayınca ardı ardına gelen kredi taksitlerini ödeyemeyince çöküş sürecine giriyor.

Çalışanları için havuzlu tesis de yapmıştı.

"YÜZDE 15 FAİZ ÖDEYİP, YÜZDE 10 KARLA ÇALIŞILMAZ"

İşadamımız Suriye’nin bu etkisine rağmen sorunun aslında 2005- 2009 yılları arısında oluştuğunu belirtiyor. İşte burası Türkiye sanayiinin durumunu da özetliyor. Kur düşük olduğu için o yıllarda hem içeride hem dışarıda rekabet edemediklerini söyleyen işadamı “4 yıl boyunca her ay şirketin zararını finanse ettik. Bunu o dönem bakanlara sorumlulara anlattık ama bir şey yapan olmadı. Sonra kur tam arttığında bu kez ihracat pazarlarımız kapandı. Ortadoğu, Rusya, Ukrayna ve Avrupa’da hep birlikte sorun yaşandı” diyor. İşadamımızın işaret ettiği bir başka önemli nokta faiz oranları. Yüksek faiz oranlarının yarattığı tahribatı ise şöyle özetliyor. “Yüzde 15 faiz farkı ödeyip yüzde 10 kârlılık ile çalışamazsınız. Biz bunu yaptık ve farkında olmadan her şeyimizi bitirdik. Sadece biz değil birçok firma böyle çalıştı.”

‘KEŞKE SADECE SANAYİCİ OLMASAYDIM’

“Bütün suç hükümette, dış konjonktürde mi? Sizin hiç mi suçunuz yok” sorusuna müflis işadamının verdiği cevap ise şehirdeki başka bir sorunu ortaya koyuyor. İşadamının söyledikleri şöyle: “Gaziantepli işadamları arsaya yatırım yaptı. Parayı da oradan kazandı. Şimdi ise bu alanda ciddi sorunlar yaşanıyor. Ben de keşke sadece sanayiciliği düşünmeseydim de arsaya yatırım yapsaydım. Şimdi bu durumda olmazdım. 55 yıl sonra işsiz kaldım.” İşten çıkarılanlar ise tabii ki zor durumda. Çünkü 1994 ve 2001’deki krizlerden farklı olarak artık onların kredi kartı borçları var.

GAZİANTEP'TE KONUT FİYATLARI İSTANBUL'DAN 17 PUAN FAZLA ARTTI

Gaziantep ekonomi basınının gündemine önceleri renkli işadamları başta tekstil olmak üzere yaptığı olağanüstü ihracat ile gelirken son dönemlerde ise konut fiyatlarındeki artış ile gündem oldu. Merkez Bankası’nın rakamlarına göre şehirde konut fiyatları 2010’dan bugüne yüzde 130 arttı. Aynı dönemde konutta balon olduğundan şüphelenilen İstanbul’da artış yüzde 113 ve Türkiye genelinde ise yüzde 78 oldu. Bu durum gözleri Gaziantep’in arsa ve konut fiyatlarına çevirdi.

İHRACAT ARTIŞI TÜRKİYE’NİN YARISI KADAR

Şehrin bozulan göstergelerinden birisi ise artan batık kredi oranı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) rakamlarına göre 2014’te şehrin batık kredileri yüzde 36 artarak 643 milyon liraya tırmandı. Özellikle tüketici kredilerindeki batıkların yüzde 60’a kadar çıkması can sıkıcı. Yazı dizimiz için önemli bir veri de şehre bankalar tarafından verilen kredilerin 2010’dan sonraki hızlı artışı. 2010’da 9.5 milyar lira olan krediler sonrasında çok hızlı arttı ve 5 yılda 3’e katlanarak 31 milyara ulaştı. Başarılı döneminde işsizlik oranı da yüzde 14’lerden 7.3’e kadar gerileyen şehrin işsizlik oranı yeniden yüzde 8’e çıktı. Üstelik genç işsizlik oranı da yüzde 18’e tırmandı. Sanayinin gözbebeği olan ve ihracatta da Türkiye’yi sürükleyen şehrin bu alandaki hızı da maalesef düşmüş durumda. Önceki yıllarda ihracattaki artış hızı yüzde 35’e kadar çıkan Gaziantep’te geçen yıl ihracat Türkiye’nin yarısı kadar, sadece yüzde 2 ancak artabildi. Üstelik bu yılın ilk 2 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8.2’lik bir gerileme bile mevcut.