Uçaklar nasıl uçar?
Uçakların nasıl uçabildiğini hiç merak ettiniz mi?
Uçakların nasıl uçtuğunu anlayabilmemiz için öncelikle kuşları incelemeliyiz.
Kuşlar mükemmel uçuşlarını iki yöntemin birleşimiyle ortaya çıkarırlar. Bunlardan birincisi...
Kuşlar her kanat çırptıklarında kanatları altındaki havayı hızla aşağı doğru iterler.
Bu hareket onların etki tepki prensibi sayesinde havada yükselmelerini sağlar.
İkinci olarak kuşların kanadı özel aerodinamik yapıya sahiptir. Bu sayede kanatları havada hareket ederken aynı zamanda taşıma kuvveti oluşturur.
Bu taşıma kuvveti ise onların havada tutunabilmelerini sağlar.
Önce kanat çırparak yükselirler, sonra irtifalarını hıza dönüştürerek kanatlarında taşıma kuvvetinin oluşmasını sağlarlar.
Peki bir uçak nasıl uçar? Bilinenin aksine bir uçağı havada tutan motoru değil kanadıdır.
Motor sadece öndeki havayı alır ve arkaya doğru iter. Bu bir itme gücü sağlar ve bu güç sayesinde uçak ileri doğru hareket eder.
Uçak ileri doğru hareket ederken kanadının kesit yapısından dolayı, kanadın alt yüzeyinde yukarı doğru bir kaldırma kuvveti doğar.
Bu arada da hava, içinde ileri doğru hareket eden uçağa karşı bir direnç gösterir. Uçağın sürati arttıkça kanadın kaldırma kuvveti artar.
Bu kaldırma kuvveti yerçekimi ve hava direncinin toplamından fazla olduğunda uçak yerden havalanır. Kısacası uçak uçmaya başlar.
Bir uçakta taşıma kuvveti kanatlar ve yatay kuyruklardır.
Uçağında hızından dolayıda bir sürükleme kuvveti vardır. Uçağın ağırlığı ile beraber, uçağa dört kuvvet etki eder.
Otomobillerin direksiyonu döndürülerek yön değiştirmesi çok basit bir işlemdir. Bu hareket düşey eksen etrafında olur. Uçakların yön değiştirmesi ise uzunlamasına, yanlamasına ve düşey üç eksen etrafında olur.
Uzunlamasına Eksen: Bir uçağın ağırlık merkezinden geçerek burnundan kuyruğuna uzanan eksendir. Uçağın boyuna ekseni etrafında yaptığı harekete yatış hareketi denir. Uçağın bu eksen etrafındaki hareketleri kanatçık, elevon ve spoiler ile kontrol edilir.
Yanlamasına Eksen : Uçağın ağırlık merkezinden geçerek bir kanat ucundan diğer kanat ucuna doğru uzanan eksendir. Bir uçağın burun ekseni etrafında yaptığı harekete yunuslama denir. Uçağın burun ekseni etrafındaki yunuslama hareketi, irtifa dümeni, hareketli yatay stabilize ve elevonlar tarafından kontrol edilir.
Düşey Eksen : Uçağın ağırlık merkezinden geçerek gövde alt kısmına uzanan eksendir. Bir uçağın düşey eksen etrafında yaptığı harekete sapma hareketi denir. Bu hareket istikamet dümeni tarafından sağlanır.
Bir uçağın yerden kesilmesi ve havada tutunabilmesi için her ne kadar minimum uçuş hızı yeterli isede, emniyetli bir kalkış için bu hızın % 15 kadar fazlası öngörülür.
Bir uçakta...
Taşıyıcı yüzeyler (kanat) - toplam yapı ağırlığının %36
Güç gurubu (motorlar) - toplam yapı ağırlığının % 6.5
Kuyruk yüzeyleri - toplam yapı ağırlığının % 6.5
Gövde - toplam yapı ağırlığının % 35.5
İniş takımları - toplam yapı ağırlığının % 14.5
Teçhizat - toplam yapı ağırlığının % 7.5'u olmak üzere altı ana yapıdan oluşur.
Uçağın kullanım amacına göre bu elemanların yapı ağırlığı içindeki oranı değişebilir. Mesela çok modern bir uçakta techizat ağırlığı toplam ağırlığının % 10' una yakındır.
