'En parlak süpernova'nın sırrı çözüldü

İsrail'deki Weizmann Bilim Enstitüsü ve Danimarka'daki Karanlık Kozmoloji Merkezinden bilim adamlarının yürüttüğü araştırmada, 2015 yılında gözlemlenen Güneş'ten trilyon kat parlak ışığın, devasa bir kara deliğin, kendisine yaklaşan bir yıldızı parçaladığı sırada ortaya çıktığı tespit edildi.

Bilim adamları, tüm Samanyolu Galaksisini gölgede bırakan parlak ışığın kaynağının, enerjisi biten büyük bir yıldızın şiddetle patlaması, bir başka deyişle süpernova değil süper kütleli bir kara delik olduğunu açıkladı.

Weizmann Bilim Enstitüsünden Giorgos Leloudas, "Olaydan sonra ışığın kaynağı hakkında 10 ay boyunca inceleme yaptık ve bunun, sıra dışı biçimde parlak bir süpernovayla izah edilemeyeceği sonucuna vardık." ifadesini kullandı.

Leloudas, parlak ışığa, muhtemelen süratle dönerken daha küçük kütleye sahip bir yıldızı parçalayan süper kütleli kara deliğin yol açtığı bulgusunu elde ettiklerini söyledi.

Ekibin araştırma sırasında hem dünya üzerindeki hem de yörüngedeki teleskopların verilerini kullandığı belirtildi.

Gök bilimcilerin “şok patlaması” veya “enerji patlaması” dedikleri, bir yıldızın ölümüyle ortaya çıkan süpernova, ilk defa görüntülenebildi. Süpernova parlaklığı, Güneş’in parlaklığının yüz milyon katına kadar çıkabilir.

Kırmızı dev, basitçe benzini bittiğinde ve kendini kontrol edemeyecek dereceye geldiğinde, yer çekimi onun çekirdeğinin parçalanmasına yol açar.

Bu da Tip 2 Süpernova oluşturur ve yıldız, patlamayla birlikte ölür. Bu aşamanın tam parlaklığına ulaşması haftalar alabilir. Genellikle kısa bir ışık çevrelemesi olarak başlayan işlem, çöken çekirdeğin yüzeye ulaşmasıyla birlikte şok dalgalarına dönüşür.

Hindistan’daki Notre Dame Üniversitesi, Kepler uzay teleskopunun yakaladığı görselleri inceliyor. 50 trilyon yıldızın bu süreçte işlendiğini söylemek lazım. Bu sırada KSN 2011d adlı yıldızın şok patlamasına denk geliniyor ve 20 dakika süren bu süreç yakalanıyor.

YILDIZLAR NASIL OLUŞUR?

Hidrojen, helyum ve bir takım iyonize gazlardan oluşan bulut yapısı, geniş alanlara yayılır ve buna Nebula denir. Yıldızlar ise, bu Nebula bulutlarının arasında, gaz kütlelerinin çekimsel etkilerinin çökmesiyle doğar.

Bu çökme, yani birleşme, galaksideki şok dalgalarını bir araya getirir ve birbirlerine daha da yaklaşırlar. Milyonlarca yıl da sürebilen bu işlemin sonucunda, bulut kümesi iyice ısınır ve yoğunluk artar. Böylece gaz ve toz bulutundan yeni bir yıldız doğar.

YILDIZLAR NASIL ÖLÜR?

Genelde bir yıldızın hidrojeni tükenmeye başladığında, çekirdeği saran ince katman içinde hidrojen yanması olur. Gittikçe azalan hidrojen, yıldızın yoğunluğunu artırır. Kütle çekim kuvveti, yıldızın gaz basıncından üstün gelince, parçalanma başlar ve yanma süreci hızlanır.

Basıncın artmasıyla birlikte yıldızın dış katmanında yüksek bir genleşme olur ve böylece yıldız, kırmızı deve dönüşür. Kırmızı süper dev ise sonra şok patlamasıyla süpernova halini alır. Yıldızın ölümünün sonuçları arasında Beyaz Cüce, Nötron yıldızı ve Kara Delik vardır.

Dünya da, çok zaman önce bir süpernova patlamasının sonucunda oluşmuştur.