İç Güvenlik Reformu Paketi TBMM Başkanlığı'na sunuldu

Kamuoyunda "İç Güvenlik Paketi" olarak bilinen Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu ile Bazı Kanun ve KHK'larda değişiklik yapan tasarı, TBMM Başkanlığı'na sunuldu.

Tasarıya göre, elle dıştan kontrol hariç kişinin üstü ve eşyası ile aracının dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin aranması; İçişleri Bakanlığı'nca belirlenecek esaslar dahilinde mülki amirin görevlendireceği kolluk amirinin yazılı, acele hallerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere sözlü emriyle yapılabilecek. Kolluk amirinin kararı 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak.

Polis, kendisinin veya başkalarının can güvenliğini tehlikeye düşürenleri, fiilleri ayrı bir suç oluşturmadığı takdirde, kişinin can güvenliğinin sağlanması bakımından koruma altına alabilecek ya da olay yerinden uzaklaştırabilecek.

Polis, müşteki, mağdur veya tanık ifadelerini, ikamet ettikleri yerlerde veya işyerlerinde de alabilecek.

Boyalı su da kullanılabilecek

Polis, kendisine veya başkalarına, işyerlerine, konutlara, kamu binalarına, okullara, yurtlara, ibadethanelere, araçlara, kişilerin tek tek veya toplu halde bulunduğu açık veya kapalı alanlara molotof, patlayıcı, yanıcı, yakıcı, boğucu, yaralayıcı ve benzeri silahlarla saldıran veya saldırıya teşebbüs edenlere karşı, saldırıyı etkisiz kılmak amacıyla ve etkisiz kılacak ölçüde silah kullanabilecek.

Yasadışı toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin dağıtılmasında, gerektiğinde boyalı su kullanılabilecek.

Hakim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Emniyet Genel Müdürü veya İstihbarat Dairesi Başkanının yazılı emriyle, telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin tespit edilip, dinlenip, sinyal bilgileri değerlendirilirken; gecikmesinde sakınca bulunan hallerde verilen yazılı emir, artık 24 saat yerine 48 saat içinde yetkili ve görevli hakimin onayına sunulacak.

Faaliyetler denetlenecek

Tasarı, yetkili ve görevli hakimin Ankara Ağır Ceza Mahkemesi üyesi olarak belirlenerek, istihbarat faaliyetlerindeki gizliliğin korunması ve karar mekanizması ile denetimde etkinliğin sağlanmasını da amaçlıyor.

Tasarı, kanuna aykırı ve keyfi uygulamalara yol açılmaması için denetimi de getiriyor. Faaliyetlerin denetimi, sıralı kurum amirleri, mülki idare amirleri, Emniyet Genel Müdürlüğü ve ilgili bakanlığın teftiş elemanlarınca, yılda en az bir defa yapılacak. Bu faaliyetler Başbakanlık Teftiş Kurulu'nca da denetlenebilecek. Denetimlerin sonuçları, rapor halinde Meclis Güvenlik ve İstihbarat Komisyonuna sunulacak.

Polis tarafından yapılan önleme dinlemelerine ilişkin Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu'nda yapılan bu değişikliklerle uyumlu olacak şekilde Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu'nda da değişikliğe gidiliyor. Bu tasarıda da gecikmesinde sakınca bulunan hallerde verilen yazılı emirin yine 48 saat içinde yetkili ve görevli hakimin onayına sunulması; yetkili ve görevli hakimin Ankara Ağır Ceza Mahkemesi üyesi olması ve denetim mekanizması getirilmesi yer alıyor.

Molotof suç kapsamında

Toplantı veya gösteri yürüyüşlerinde, havai fişek, molotof ve benzeri el yapımı patlayıcılar, demir bilye, sapan bulundurulması ve taşınması yasak olan maddeler kapsamında alınacak.

Toplumsal olaylarda bulundurulması ve taşınması yasak olan suç aletlerini taşıyanlara verilecek cezalar artılacak. Bunları taşıyanlar, 2 yıl 6 aydan 4 yıla kada hapis cezasına çarptırılacak.

Yasadışı örgüt ve topluluklara ait amblem, işaret taşıyarak veya bunları üzerinde bulunduran üniformayı andırır giysiler giyerek katılanlar; kanunların suç saydığı afiş, pankart, döviz, resim, levha, araç, gereçler taşıyarak, bu nitelikte sloganlar söyleyerek veya ses cihazlarıyla yayınlayarak katılanlar 6 aydan 3 yıla kadar hasip cezası alacak.

Tasarı, kimliklerini gizlemek için yüzlerini tamamen veya kısmen bez vesair unsurlarla örterek toplantı ve gösteri yürüyüşüne katılmayı suç kapsamına alıyor.

Şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylarda, kamu mallarına verilen zararlar ile gerçek ve tüzel kişilerin mallarına verilen zararların devletçe karşılanması halinde, ilgili idare ödeme nedeniyle sorumlulara rücu edecek. Rücu istemine ilişkin zamanaşımı süreleri bir kat artırılarak uygulanacak.

Toplantı ve yürüyüşlerde yüz kapatmaya 5 yıla kadar ceza

Terör örgütünün propagandasına dönüştürülen toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde, kimliklerini gizlemek amacıyla yüzünü tamamen veya kısmen kapatanlara, 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası uygulanacak.

Bu suçu işleyenlerin cebir ve şiddete başvurmaları ya da her türlü silah, molotof ve benzeri patlayıcı, yakıcı ya da yaralayıcı maddeler bulundurmaları veya kullanmaları halinde verilecek cezanın alt sınırı 4 yıldan az olamayacak.

Bonzai de kapsama alınıyor

Tasarıyla, sentetik uyuşturucu maddelere yönelik cezai yaptırımın daha caydırıcı hale getirilmesi için sentetik kannabinoidler (bonzai) ve türevi uyuşturucu maddeler de Türk Ceza Kanunu kapsamına alınıyor. Bu maddelere yönelik ceza yarı oranında artırılıyor.

Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak. Bu hükme aykırı hareket edenlere, bu fiilleri; okul, yurt, hastane veya ibadethane gibi tedavi, eğitim ve sosyal amaçla toplu bulunulan yerlerde veya bu yerlere mülki amir tarafından belirlenecek mesafe içerisinde kalan alanlarda işlemeleri halinde verilecek ceza yarı oranında artırılacak.

Gösteri yürüyüşünü şiddet eylemine dönüştürenler

Toplumda infial yaratan; öldürme, kasten yaralama, cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, fuhuş, hırsızlık, yağma, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti gibi suçlarda, suçüstü halleriyle sınırlı olmak kaydıyla kişi hakkında, mülki amirlerce belirlenecek kolluk amirlerince 24 saate kadar gözaltına alma kararı verilebilecek. Ayrıca tasarıyla, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkını, şiddet eylemine ya da terör örgütlerinin propagandasına dönüştüren, vatandaşların can ve mal emniyetini, kamu düzenini tehlikeye sokanların da tutuklu yargılanabilmelerinin önü açılıyor.

Suçüstü halleriyle sınırlı olmak kaydıyla şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylarda ve toplu olarak işlenen suçlarda ise bu süre 48 saate kadar çıkabilecek

Gözaltına alma nedeninin ortadan kalkması halinde veya işlemlerin tamamlanması üzerine derhal ve en geç bu sürelerin sonunda Cumhuriyet savcısına yapılan işlemler hakkında bilgi verilerek, talimatı doğrultusunda hareket edilecek. Kişi en geç 48 saat, toplu olarak işlenen suçlarda 4 gün içinde hakim önüne çıkarılacak.

Vali de kaymakam da emir verebilecek

Vali, lüzumu halinde, kolluk amir ve memurlarına, suçun aydınlatılması, faillerinin bulunması için gereken acele önlemlerin alınması için doğrudan emir verebilecek.

Vali, kamu düzenini ve güvenliğini, kişilerin can ve mal emniyetini sağlamak amacıyla aldığı önlem ve kararların uygulanması için adli kuruluşlar ile yardım isteyebileceğine dair hükmü saklı kalmak kaydıyla askeri kuruluşlar dışında, mahalli idareler dahil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının itfaiye, ambulans, çekici, iş makinesi ve tedbirlerin zorunlu kıldığı diğer araç ve gereçlerinden yararlanabilecek, personeline görev verebilecek.

Kamu kurum ve kuruluşları, valinin bu konudaki emir ve talimatlarını yerine getirecek, aksi takdirde vali, emir ve talimatlarını kolluk aracılığıyla uygulayacak.

Bunların yerine getirilmemesi veya geciktirilmesi nedeniyle oluşan kamu zararı ile gerçek ve tüzel kişilerin devlet tarafından karşılanan zararları, ilgili idarece genel hükümlere göre sorumlu kamu görevlilerinden tazmin edilecek.

Valiye verilen bu yetkiler, ilçede kaymakam tarafından da kullanılabilecek.

Şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylara yönelik alınan karar ve önlemlere aykırı davrananlara, 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası verilecek.

Şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması durumunu ilde vali; birden çok ili kapsıyorsa İçişleri Bakanı tespit edecek.

Tasarı, toplumsal olaylarda kamuya ve özel kişilere ait bina, araç ve mallara zarar verenlerin, zararı karşılamasında zamanaşımının da önüne geçmeyi amaçlıyor. Rücu istemine ilişkin zamanaşımı süresi bir kat artırılıyor.

Araç kiralama şirketleri günlük kayıt tutacak

Araç kiralama şirketlerinin sorumlu işleticileri ve yöneticileri, kiralanan araç bilgileri, aracı kiralayanların kimlik bilgileri ve kira sözleşmesi kayıtlarını, usulüne uygun şekilde günü gününe tutacak. Kiralanacak tüm araçlarda coğrafi yer tanımlamasını sağlayan sistem veya sistemler kuracak, genel kolluk kuvvetlerinin her an incelemelerine hazır bulunduracak.

Mülki idare amirleri, bu yükümlülüklere aykırı hareket edenlere 2 bin lira, gerçeğe aykırı kayıt tutan veya bilgi verenlere 5 bin lira idari para cezası kesecek.

İşlenen bir suçun gizlenmesi amacıyla bilgilerin yok edilmesi halinde işletme ruhsatı iptal edilecek.

Bu kayıtlar adli mercilerin talepleri saklı kalmak kaydıyla; suç işlenmesinin önlenmesi, kayıp ve aranan kişilerin bulunması amacıyla genel kolluk kuvvetleri tarafından alınabilecek. Sistemde yer alan kayıtlar, özel hayatın gizliliği ilkesi çerçevesinde bu amaçlar dışında kullanılamayacak.

Araç kiralama şirketleri, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde tüm kayıtlarını bilgisayarda tutacak, bilgisayar teminallerini genel kolluk kuvvetlerinin bilgisayar terminallerine bağlayacak. Bu şartı yerine getirmeyenlere, 10 bin lira ceza uygulanacak, fiilin tekrarında işletme ruhsatı iptal edilecek.

İkinci sınıf emniyet müdürü, ilçe emniyet müdürü olabilecek

İkinci sınıf emniyet müdürü rütbesinde olan polis amirleri; emniyet ve asayiş durumu, ekonomik, sosyal ve kültürel özellikler, nüfus büyüklüğü, şehirleşme düzeyi gibi kriterler dikkate alınarak belirlenecek ilçelere, ilçe emniyet müdürü olarak atanabilecek.

Birimlerin kapatılması nedeniyle ihtiyaç kalmayan Dekan Yardımcısı, Polis Koleji Müdürü ve Müdür Yardımcısı görev unvanları ile polis okullarının yüksek okula dönüştürülmesi ve koruma müdürlüklerinin daire başkanlığı seviyesinde yeniden yapılandırılmış olması nedeniyle Polis Okulu Müdürü, Polis Okulu Öğretmeni, Cumhurbaşkanlığı Koruma Müdürü, Başbakanlık Koruma Müdürü, TBMM Koruma Müdürü, Polis Okulu Müdür Yardımcısı, Cumhurbaşkanlığı Koruma Müdür Yardımcısı, TBMM Koruma Müdür Yardımcısı, Başbakanlık Koruma Müdür Yardımcısı görev unvanları kaldırılıyor.

Birinci sınıf emniyet müdürleri, bütün eğitim kurumlarında öğretim görevlisi olarak görev yapabilecek.

Tasarı, rütbe terfilerinin liyakate dayalı şekilde yeniden düzenlenmesini, (A)-(B) grubu polis amiri ayırımına son verilmesini ve ihtiyaç gereği alt rütbelerde yeteri oranında amir bulundurulmasını öngörüyor.

Polis amirleri, rütbe sırası ile Komiser Yardımcısı, Komiser, Başkomiser, Emniyet Amiri, Dördüncü Sınıf Emniyet Müdürü, Üçüncü Sınıf Emniyet Müdürü, İkinci Sınıf Emniyet Müdürü, Birinci Sınıf Emniyet Müdürü ve Sınıf Üstü Emniyet Müdürü şeklinde olacak.

Polis amirlerinin, rütbelerde ve meslek derecelerinde zorunlu en az bekleme süreleri, komiser yardımcısı ve komiser 4 yıl, başkomiser ve emniyet amiri 3 yıl, dördüncü ve üçüncü sınıf emniyet müdürü 2 yıl, ikinci sınıf emniyet müdürü 1 yıl, birinci sınıf emniyet müdürü 2 yıl olacak. Rütbelere terfi ettirilecek personelin kurullarda görüşülmesi kıdem sırasına göre, rütbelere terfiler ise düzenlemede öngörülen sınav ve eğitim şartı saklı kalmak üzere liyakate göre yapılacak.

Bulundukları rütbelere terfi ettikleri tarihten itibaren 5 yıl içinde bir üst rütbeye terfi edemeyen emniyet amirleri ile Dördüncü, Üçüncü ve İkinci Sınıf Emniyet Müdürleri, emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gerekli şartlara haiz olmak kaydıyla, Yüksek Değerlendirme Kurulu'nun teklifi ve Bakan onayı ile emekliye sevk edilecek. Birinci Sınıf Emniyet Müdürlerinin bulundukları rütbedeki en fazla bekleme süresi 6 yıl olacak.

Meslekten veya devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren bir fiil işlediği tespit edilen ve zamanaşımı nedeniyle bu cezaların uygulanması mümkün olmayan personel, Yüksek Değerlendirme Kurulu kararı ve Bakanın onayıyla emekliye sevk edilecek.

Polis alımında yaş sınırı 28'den 26'ya düşürülüyor. Lisans mezunlarından KPSS'de bakanlıkça belirlenecek taban puanı almış olanlar arasından sınavın yapıldığı yılın 31 Aralık tarihi itibarıyla 26 yaşından gün almayan erkek ve kadın adaylar arasından yönetmelikle belirlenecek şartları taşıyanlar ve sınavda başarılı olanlar, polis meslek eğitim merkezlerine alınacak.

Terörle mücadelede personelin, emekliliğe sevk nedeniyle meslekten ayrı geçirdikleri süre de rütbe kıdemlerinde değerlendirilecek.

İçişleri Bakanı, general ve amiral haricindeki komutanları atayacak

İçişleri Bakanı, Jandarma Genel Komutanlığı'nda general rütbesinde olmayan daire başkanlarıyla il ve ilçe jandarma komutanlarını, Sahil Güvenlik Komutanlığı'nda amiraller haricindeki kurmay başkanı, karargahta görevli başkanlar ve bölge komutanlarını atayacak.

Ayrıca, Askeri nitelikte olmayan görevleri sebebiyle suç işlediği iddia edilen jandarma personeli ile görevi başında kalmasında sakınca görülen Sahil Güvenlik Komutanlığı personeli, İçişleri Bakanı'nca görevinden uzaklaştırılabilecek.

Kınama ve aylıktan kesme cezası verebilecek

Vali; general ve amiraller hariç olmak üzere, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personelinin, askeri görevleri haricindeki diğer görevlerini ilgilendiren disiplin suçları hakkında uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezası verilebilecek.

Soyadı mahkeme kararı aranmaksızın bir defaya mahsus değiştirilebilecek

Soyadı Kanunu'na aykırı soyadları ile yazım ve imla hatası bulunan ad ve soyadları mahkeme kararı aranmaksızın il veya ilçe idare kurulu kararıyla bir defaya mahsus olmak üzere değiştirilebilecek.

Boşandığı eşinin soyadını kullanmasıan izin verilen kadının evlenmeden önceki soyadını; eşinin soyadı ile birlikte önceki soyadını taşıyan kadının sadece eşinin soyadını kullanmak istemesi halinde, nüfus müdürlüğünce gerekli işlem yapılacak.

Nüfus müdürlükleri tarafından "mirasçılık belgesi" verilebilecek.

Pasaport hizmetlerini Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü yürütecek.

AA