Ülke ekonomilerinden daha değerli teknoloji şirketleri

ANIL EMRE / GİRİŞİMCİLİK SIRLARI YAZI DİZİSİ / HT GAZETE

Dün Türkiye’de parlak fikirlerini bir işe dönüştürmek isteyen girişimcilerin ilk adımı nasıl atacaklarını konuşmuş, aile ve arkadaş çevresi dışında en büyük desteği melek yatırımcı tabir edilen, kendi şahsi parasının yanında bilgi birikimi ve tecrübeleriyle de girişimcilere destek olan yatırımcılardan aldıklarını söylemiştik. Ancak Türkiye’deki melek yatırımcı sayısı oldukça az. Markafoni’nin kurucusu Sina Afra bu konseptin Türkiye’de hala çok yeni olduğundan bahsediyor: “Henüz 2-3 tane melek yatırımcı ağı var. Bu ağlara dahil olmayan yatırımcılar da dahil Türkiye’de toplam yatırımcı sayısı 250’yi geçmez. Bu büyüklükte bir ülkede rahatlıkla 5000 olması lazım.” Melek yatırımcılıkla ilgili en büyük problemin sayıca azlık olduğuna Mynet’in kurucusu Emre Kurttepeli de katılıyor: “Melek yatırımcıların yatırdığı meblağlar Amerika ile pek farklı değil, orada da genelde 30 ile 50 bin dolar arasında. Ama orada sayıca çok daha fazla. 200 bin melek var, 50’şer bin dolar koysalar 10 milyar dolarlık bir kaynak oluşmuş oluyor.”

Girişimcileri finanse edebilecek bir diğer kaynak ise girişim sermayesi (venture capital) şirketleri. Melek yatırımcılar şahsi mal varlıklarından yatırım yaparken, bu şirketler, bireysel ve kurumsal yatırımcılardan topladıkları paralardan oluşan fonları kullanıyorlar. Dolayısıyla melek yatırımcılara göre çok daha yüksek boyutlarda yatırımlar yapıyorlar. Bu bütün dünyada böyle ise de Türkiye’de durum farklı. Türk girişim sermayesi şirketlerinin sayısı bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar az ve boyutları yabancı fonlarla kıyaslanamayacak kadar küçük. Afra’nın yaptığı kıyaslama aradaki uçurumu gözler önüne seriyor: “Bu şirketlerin Türkiye’de internete ayırdıkları toplam para 100 milyon dolar harcadıkları belki 50. Amerika’da 50-60 milyon dolarlık fonlar mikro yani en küçük boyutta sayılıyor. Bizde toplam ülke hacmi bu kadar.”

SEKTÖRÜN NEFESİ BİRKAÇ MİLYON DOLARLIK

Parasal kaynaklar bu kadar kısıtlı olunca girişimcinin önündeki en büyük engel de para bulmak haline geliyor. Afra’ya göre Türkiye’de sektörün nefesi erken kesiliyor: “ 10 milyon doların üzerindeki yatırımları finanse edecek bir yapı oluşmadı bu alanda. Türkiye’de sektörün nefesi birkaç milyon dolardan sonra yetmiyor. Ne Türkiye’nin büyük grupları, holdingleri bu işe bu boyutta para yatırıyor ne de yerli fonlar. Türkiye’de e-ticaret alanındaki en büyük 10 şirketin 8’i yabancı yatırımcıdan kaynak bulabildi. Markafoni, Yemeksepeti, Biletix, Gittigidiyor bunların hepsi yabancı yatırımcılardan para buldular. Dolayısıyla Türkiye’de sektörün nefesi 2-3 milyon dolardan sonra yetmiyor.”

Doğuştan milyarderler!

KAR DEĞİL DEĞER ODAKLI BAKABİLMEK

Melek yatırımcı Hasan Aslanoba’ya göre bu alana yatırım yapmak ‘dijital zeka’nızın gelişmiş olmasına bağlı: “Dijital ekonomi farklı bir alan. Burada ticari zeka yeterli değil, dijital zekaya sahip olmanız gerekiyor. Bu belli bir zaman, bir birikim, bir bilinçlenme gerektiriyor. Şu anda temel sorun, eski nesil zenginlerde henüz bu dijital zekanın oluşmamış olması. Ama zamanla iyi eğitimli yeni nesil, biraz da aile işlerinden sıkıldıklarında bu alana çok daha fazla ilgi gösterecekler. Başarı hikayelerinin ortaya çıkmasıyla bu alana daha çok yatırım yapılacak. İnternet zenginimiz hala çok az. Sadece birkaç kişi var. Bu ekosistem ancak hem parası olan hem de dijital zekası yüksek insanlar tarafından büyütülebilir. ” Benzer bir saptamayı Kurttepeli de yapıyor: “Melek yatırımcılar genelde internet şirketlerinden para kazanan, yatırım yaptıkları genç şirketler piyasanın büyük oyuncuları tarafından satın alınacağı zaman hisselerini satarak çıkış yapıp kar eden insanlardır. Ve bu parayla ekosisteme geri dönerler. Türkiye’de bu tarz çıkışların sayısı o kadar az ki. Yılda iki tane olsa herkes havalara uçuyor. Ekosistemimizin gelişmesi için bu tarz çıkışların artması gerekiyor.”

Anıl EMRE- Hasan ASLANOBA

Dünyanın en değerli 20 şirketi!

“YATIRIM İÇİN MUTLAKA BACADAN DUMAN ÇIKACAK”

Pozitron’un kurucusu ve Monitise’ın CEO’su Fatih İşbecer, Türk yatırımcısının vizyona yatırım yapmakta çekingen davrandığını anlatıyor: “Ciro olmadan, varlık bile olmadan, arsa yok, fabrika yok, kimse yatırım yapmaz. Mutlaka bacadan duman çıkacak bizde, eski usul. Bizde sermayenin toplandığı kuşak eski kuşak olduğu için onların çocukları, torunları ancak girecek belki.”

GOOGLE’IN DEĞERİ TÜRKİYE’NİN YARISI

Bu yaklaşım internet şirketlerinin değerinin neden bu kadar yüksek olduğunu da açıklıyor aslında. Bu şirketlerin bazıları birçok ülke ekonomisinden daha büyük ekonomik değerler yarattılar. Çok yakında 1 trilyon dolar piyasa değerine ulaşacağı tahmin edilen Apple eğer bir ülke olsaydı bu değerle dünyanın en büyük 16. ekonomisi olurdu. İnternet şirketleri de astronomik değerlere sahip. Arama motoru Google’ın piyasa değeri yaklaşık 400 milyar dolar. Afra’ya 40 bin çalışanı olan Google’ın değerinin nasıl 77 milyon kişinin yaşadığı ülkemizin gayrisafi yurtiçi hasılasının yaklaşık yarısı kadar bir değere sahip olabildiğini sorduğumda, kullanıcı sayılarıyla cevaplıyor: “ Google’ı dünyada her gün 750 milyon kişi kullanıyor. Bu değerlemeleri belirleyen sadece cironuz, yaptığınız kar, sahip olduğunuz varlıklar değil. Facebook, Twitter, Whatsapp, hepsi için geçerli bu. Bunlar dünyanın yüzde 10’u, yüzde 5’i, yüzde 8’i gibi inanılmaz rakamda insanın hayatına bizzat dokunabildikleri için böyle değerlere sahipler.” Global internet ve mobil uygulama devlerinin kullanıcı sayıları gerçekten müthiş boyutlarda. Facebook 1.4 milyar insan tarafından kullanılıyor. Whatsapp’ın 700 milyon kullanıcısı var. Twitter’ın ve Instagram’ın ise 300’er milyon.İşbecer, kendi alanı olan mobil uygulama sektörünün ulaştığı akıl almaz boyutları anlatıyor: “Piyasada aktif dolaşan 650 milyondan fazla Iphone var. Bunun 2 katı da Android var. 2 milyar cihaz ediyor. Gidip yatırımcıya ben potansiyel olarak 2 milyar insana app’imle (mobil uygulama) ulaşabiliyorum dediğin zaman hiçbir yatırımcı bunu sorgulayamıyor, çünkü başarı hikayeleri ortada, yeni fırsatları da kaçırmak istemiyorlar.”Görüldüğü gibi özellikle mobil yani taşınabilir teknolojilerin yaygınlaşmasıyla yeni internet ve mobil uygulama fikirlerine olan talep bir çığ gibi büyüyor. Konuştuğum tüm isimler bu alanda alınacak daha çok yolun olduğunu, pastanın gittikçe büyüyeceğini ve dünyanın çok sayıda iyi yetişmiş genç mühendise ihtiyaç duyacağını belirtiyor. Yani Türkiye de dahil dünyanın her yerinde, bu alanda kendini yetiştirecek gençlerin önü oldukça açık. Peki bu gençler başarıyı nasıl yakalayacaklar? Reçetenin başında ‘iyi bir ekibinizin olması’ var.

“BU İŞ BİR EKİP İŞİDİR”

İşbecer bu alanda bireysel olarak başarı yakalamanın asla mümkün olmadığını, başarı hikayelerinin arkasında her zaman iyi ekipler olduğunu anlatıyor: “ Bütün teknoloji firmalarının ortak paydası, bu işin bir ekip işi olmasıdır. Bu işe ilk başladığımızda 7 kişiydik, şimdi 192 kişiyiz. Sizi yarı yolda bırakmayacak bir ekip gerekiyor.” İşbecer’e göre yetenekli ve iyi yetişmiş mühendisler barındırmayan bir ekibin başarılı olması zor: “Hem kurucunun hem de ekibin gerçekten çok iyi mühendisler olmaları lazım. Orta kalite bir mühendisle iyi bir iş çıkartamazsınız. Bir fabrikada en kritik olay en iyi makinelere sahip olmaksa bizde de en iyi mühendise sahip olmak.”Aslanoba da yatırımcıların fikir kadar ekibe de yatırım yaptığını söylüyor: “Kurucuların o şirketi çok ileri noktalara taşıyacaklarına yatırım yaparsınız, o ekibe inandığınız için yatırım yaparsınız. Fikir iyi olsa da ekibin o fikri hayalinizdeki noktaya ulaştıramayacağını düşünürseniz asla yatırım yapmazsınız.” Yatırım yaptıkları ekibin günlük işlerine ne kadar müdahil olduklarını sorduğumda, şirketi yönetebilmek amacıyla yatırım yapılmadığını söylüyor Aslanoba: “ Zaten günlük işlerine karışmamız gerekiyorsa yanlış kişilere yatırım yapmışız demektir. Biz genel strateji konusunda, büyüme planlarıyla ilgili olarak fikirlerimizi söyleriz, ama günlük işlere karışmayız.” Ve ideal bir ekibin tarifini yapıyor:“ Pazarlama, business yönü çok gelişik bir girişimciyle, bilgi teknolojileri konusunda ileri yetkinliği olan bir girişimcinin bir araya gelmesi ideal çekirdek ekibi oluşturur. Saha operasyonu da gerektiren bir işse bu ikiliye mutlaka sahayı iyi koklayan ve yöneten bir girişimcinin katılması gerekir.”İşbecer, girişimcilerin belli bir noktadan sonra tüccarlaşması gerektiğini belirtiyor: “Türkiye çok zor bir pazar. İhracat yapmazsanız sadece içeride çalışırsanız belli bir büyüklüğü geçmeniz çok zor.” Pozitron Türkiye’nin önemli banka ve şirketleriyle çalışma olanağı yakalamış ancak İşbecer piyasadaki çoğu şirketin hala yerel oyunculara yeterli şansı tanımadığını ifade ediyor. Dolayısıyla Türkiye’deki girişimcilerin önündeki önemli bir zorluğu da, piyasadan yeterince destek bulamamak olarak tespit ediyor:“ Türkiye’de satın almacılar yerli firmayla iş yapmayı sevmez. Anadolu Kaplanları diyoruz ya, hepsi ihracatçıdır. Bu işlerde de aynı mantık söz konusu, kurumsal olarak satabileceğiniz bir ürününüz veya uygulamanız varsa, çoğu zaman sizinki hem teknik olarak daha iyi hem de ucuz olmasına rağmen yabancı ürün tercih edilir.” Bu gerçek Pozitron’un Monitise ile birleşmesinin altında yatan en önemli faktörlerin başında geliyor. Nitekim daha önce de yurtdışı deneyimi olan, global internet devi Ebay’in Rusya ve Brezilya’daki mobil uygulamalarını üreten ekip, Monitise ile birleşmelerinden sonra ağırlığı yurtdışı aktivitelerine vermeye başlamış. Ortadoğu bölgesinden 4 önemli bankayı müşteri portföyüne eklemiş. Bu sebeple girişimcilerin yurtdışına açılmasının belli bir noktadan sonra hayati önemde olduğunu ifade ediyor: “ Türkiye’de büyümeniz sınırlı olabilir ancak yurtdışına açıldığınızda önünüzde sonsuz seçenek vardır.”

YARIN: -DÜNYAYA AÇILMANIN SIRLARI -TÜRKİYE’DEN FACEBOOK ÇIKAR MI? -PAYLAŞIM EKONOMİSİNİN YÜKSELİŞİ