AKP'LİLER: "OKULDA TÜRBAN TAKILMASA DA OLUR"

Konda araştırma şirketinin Milliyet için yaptığı "Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Öncesinde Siyasal Eğilimler, Tutumlar, Beklentiler Araştırması"nda Türkiye'nin gündemindeki konulara ilişkin çarpıcı veriler elde edildi. Araştırma, üniversitelerdeki türban yasağından cumhurbaşkanı eşinin örtünmesine, şeriat endişesi taşıyanlardan Köşk'ten ve AKP iktidarından beklentilere kadar uzanan önemli konularda halkın nabzını tuttu.

Kamuoyu yoklamalarındaki isabetli tahminleriyle büyük bir saygınlık kazanan Tarhan Erdem yönetiminde yapılan araştırma 18-19 Ağustos günlerinde, 27 il ve 97 ilçedeki 153 mahalle ile köyde gerçekleşti. Seçim sonuçlarına göre kümelendirildikten sonra rastlantısal olarak seçilen 2 bin 734 denek ile yüz yüze görüşüldü. Araştırmanın amacı, "Türkiye seçmenlerinin 22 Temmuz'daki genel seçimler sonrasındaki tercihlerindeki değişimin ölçülmesi, değerlendirilmesi ve cumhurbaşkanlığı seçimi ile ilgili değerlendirmelerinin, tercihlerinin öğrenilmesi" olarak belirlendi.

Yüzde 52.8'ini erkeklerin oluşturduğu katılımcıların yüzde 30.6'sını 18-25 arası, yüzde 34.9'unu 29-43 yaş arası, yüzde 34.5'ini de 44 yaş üzeri grup oluşturdu. Katılımcıların yüzde 37.5'i ilkokul, yüzde 27.4'ü lise, yüzde 8.4'ü üniversite mezunu.

Gelir grubu olarak bakıldığında, yüzde 45'i ayda 300-700 YTL arası, yüzde 31.1'i ise 700-1200 YTL arası kazananlar. Uğraş açısından ise sıralama, ev kadınları (yüzde 30.8), emekliler (yüzde 13.3), işçiler (yüzde 11.3) ve çiftçiler (yüzde 7.9) şeklinde oldu.

AKP'lilerin yüzde 64'ü: Okul için türban çıkarılabilir

Araştırmanın önemli verilerinden biri, türban yasağı konusunda halkın ne düşündüğü oldu.

"Eğer üniversite çağında türban takan bir kızınız, kardeşiniz olsa, üniversiteye devam edebilmek için onun türbanını çıkarmasını onaylar mısınız?" sorusuna katılımcıların yüzde 76,6'sı "Evet, türbanı çıkarabilir" yanıtını verdi. Katılımcıların yüzde 23.4'ü ise "Hayır, çıkarmasın, üniversiteyi bıraksın" dedi. AKP seçmenleri arasında da "üniversite eğitimi için" türbanın çıkarılabileceğini düşünenlerin oranı, karşı çıkanları geride bıraktı. Oyunu AKP'ye verenlerin yüzde 64.1'i "çıkarabilir" derken bu grupta "hayır, üniversiteyi bıraksın" diyenlerin oranı 35.9 oldu. CHP'li seçmenlerin yüzde 97.5'i, MHP'lilerin de 83.8'i üniversitede türbanın çıkarılabileceğini söylüyor.

Şeriat endişesi CHP'lilerde yüzde 62

Araştırma sonuçları, Türkiye için şeriat tehlikesi olduğunu düşünenlerin oranı açısından da dikkat çekici.

"Türkiye'de, İran gibi rejimin dini temellere dayanmasını, şeriat düzeni kurulmasını isteyenler var mı? Ülkemiz için şeriat tehlikesi olduğu iddialarını doğru mu, yanlış mı buluyorsunuz?" sorusuna katılımcıların yüzde 14.6'sı "Doğru", yüzde 14.8'i "Bir ihtimal var", 17.6'sı da "Fikrim yok" karşılığını verdi.

Katılımcıların yüzde 53'ünün yanıtı ise "Dini kurallara dayalı devlet kurulmaz" oldu.

Şeriat tehlikesi görenlerin oranı CHP'li seçmenlerde yüzde 42.1'e çıkarken bu oran AKP'liler arasında 3.1'e iniyor.

"AKP döneminde irtica-gericilik arttı mı?" sorusuna yüzde 21.1 "Evet", 14.3 "Bazı durumlarda evet" yanıtı alındı, yüzde 49,2 oranındaki katılımcı ise "Hayır" dedi. Katılımcıların yüzde 15.4'ü "fikri olmadığını" söyledi.

CHP'lilerin yüzde 58.1'i, MHP'lilerin 23.6'sı irticanın artığını söylerken AKP'lilerin yüzde 8'i de bu iddiaya katılıyor.

Halkın önceliği işsizlik

Araştırmada, seçmenin AKP hükümetinden en önemli beklentileri konusunda da veri toplandı. "Önümüzdeki 5 yılda hükümetin mutlaka çözmesi gereken Türkiye'nin en acil sorunları" sorusuna katılımcıların yüzde 66.6'ı "işsizliğin azaltılması", yüzde 50.3'ü "yolsuzlukların önlenmesi", yüzde 25.7'si "Kürt sorununun çözülmesi", yüzde 20'si "türbanlıların üniversiteye girememesi", yüzde 17.8'i "asayiş ve can güvenliği" diye yanıt verdi.

Örtünmeyenlerin yüzde 55'ine göre, türban atamalarda kriter

Katılımcılara, "AKP'nin tüm devlet kadrolarına tayinler yaparken, yöneticileri seçerken hep eşi türbanlı olan ya da hep tarikatlarla bağı olan kişileri seçtiği iddia ediliyor. Siz bu iddialara katılır mısınız?" diye soruldu.

Katılanların oranı yüzde 23.5, "bazı durumlarda türbanın rol oynadığını düşünenler"in oranı da yüzde 13.2 olarak ölçüldü.

CHP'liler arasında bu oran yüzde 66.3'e ulaşırken, türbanın atama kriteri olduğuna inanan MHP'lilerin oranı yüzde 29.

Örtünmeyenlerin yüzde 55'i, başörtülülerin yüzde 19'u, türbanlıların da yüzde 12'si "atamalarda türban veya tarikat bağının etkili olduğunu" düşünüyor.

İddialara katılmayanların oranı ise yüzde 42.2.

Türk toplumu ayrışıyor

TARHAN ERDEM

Araştırma bulgularından biri, partilere oy verme eğilimleriyle diğer konulardaki eğilimlerin benzerliği ve uyumudur.

Durumu anlatmak üzere bir örnek verelim: Deneklerden, "AKP hükümetinin önümüzdeki beş yılda mutlaka çözmesi gereken Türkiye'nin en acil iki sorununun" sayılan altı sorundan hangileri olduğunu söylemeleri istenmiştir:

Bu sorunlardan yolsuzluk ve işsizlik beklendiği gibi ön sıraları alırken, AB'ye üyelik ve asayiş konuları bunlardan daha az hatırlanmış, söyleme oranı, bu dört konuda, deneklerin siyasal eğilimlerine göre önemli farklar göstermemiştir.

Siyasal eğilimlerine göre deneklerin, bazı sorunlara verdikleri önem derecesi çok farklı değilse de, türbanlı öğrencilerin üniversitelere girememesi ve Kürt sorununa bakışları değişiktir.

Aşağıdaki tabloda bu iki soruna deneklerin yaklaşımı görülmektedir: AKP'lilerin yüzde 31'i türban sorununu, çözülmesi gerekli bir sorun olarak görürken CHP'lilerin sadece yüzde 3'ü bunu çözülmesi gerekli sorun olarak görmektedir. Diğer partilere eğimlilerin yüzde 15'i bu sorunu 6 sorundan biri olarak görmektedir. Denekler siyasal eğilimlerine göre, Kürt sorununa yüzde 20, 24, 38 oranlarında önem vermektedirler.

AKP, CHP ve diğer partilere oy verenler arasında türban ve Kürt sorunlarındaki bu farklar başka konularda da görülmektedir: Bunlardan bazıları tabloda görülmektedir.

Cumhurbaşkanlığı konusundaki araştırmanın bulguları ayrıntı olarak yarın verilecek. Ancak tabloda örneğin CHP'ye oy veren deneklerin, eşi türbanlı bir kişinin cumhurbaşkanı seçilmesinden rahatsızlık duyanları yüzde 63'tür. AKP'liler arasında bu oran yüzde 4, bunların dışındaki parti eğilimlerinde ise yüzde 19'dur.

Araştırma raporunda irdelenen verilerde, cumhurbaşkanında aranan özellikler hiyerarşisinde, cumhurbaşkanının seçiminde, cumhurbaşkanının eşinin türbanlı olmasına yaklaşımda, AKP'nin kadrolaşmasının tanımında hep 65/35 ayrımıyla karşılaşılmaktadır. Seçim döneminde yaptığımız araştırmalarda da bu ayrışma görülmüştü.

Konular değiştikçe, parti eğilimlileri arasında geçişler ve yaklaşmalar olmakta; ayrışma kümelenmesi de bu geçiş ve yakınlaşmalara bağlı olarak 70/30 ve 55/45 gibi değişmekle birlikte; büyük kitleler yerini, yönünü ve duruşunu korumaktadır.

Örnek olarak verdiğimiz konular gibi, devletin temel ilkeleriyle ilgili birçok konuda, demokrasiyi tanımlayacak konularda bile, bu ayrışmayla karşılaşılmaktadır. Toplumun belli oranının, kütle olarak temel ilkeleri tanımlayan konularda da sürekli hep aynı tarafta durmasını doğal siyasal davranış gibi algılamak zordur.

Önümüzdeki aylarda, bu ayrımın katılaşması ya da yumuşaması, hem toplumsal barışın hem de demokrasimizin geleceğini belirleyecektir. Yeni cumhurbaşkanının ve yeni hükümetin önündeki başlıca konu budur.