Koyun Rıza

IŞIL CİNMEN

icinmen@haberturk.com

HABERTURK.COM

Hayvanların da hakları var.

Nasıl insanların varsa, aynen öyle.

Hayvan haklarıyla ilgili ilk mücadele 1830’ların sonunda İngiltere’de başladı.

Dünyanın çeşitli ülkelerindeki insanlar, İngiltere’yi takip etti ve 100 yıllık bir bilinçlenme sürecinden sonra dünyadaki farklı hayvan hakları örgütleri Hollanda’da, Lahey’de buluştu.

Yıl 1931’di.

Dünya Hayvanları Koruma Federasyonu kuruldu ve 4 Ekim Hayvanları Koruma Günü olarak belirlendi.

Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi ise 1978’de Paris’te kabul edildi

Bu yıl 4 Ekim, Kurban Bayramı'nın da birinci günü.

İnsanların diliyle konuşamıyor olmaları, söyleyeceklerinin olmadığı anlamına gelmiyor.

Koyun Rıza’yla Kağıthane’deki hayvan pazarında buluştuk.

Ölmeden önceki bu son röportajında anlattıklarını lütfen dikkatle okuyun.

Güle güle Koyun Rıza…

Kötü bir tesadüf…

Bardağın dolu tarafından bakalım; bu tesadüf, sesimizin duyulması için bir fırsat aynı zamanda.

Her yıl yaşanan o kötü olayları biliyorsunuz. Usulsüz kesimler, eziyet edilen hayvanlar, caddelere akan kanlar ve kesimleri izleyen çocuklar... Bu tesadüf, bunları konuşmak, olayları biraz da bizim tarafımızdan görmenizi sağlamak için bir fırsat.

En temel hayvan hakkı nedir?

En temel insan hakkının aynısıdır: Tüm hayvanlar eşit doğar ve eşit yaşama hakkına sahiptirler.

BAŞKA BİR HAYVANIN KESİMİNİ GÖRMEK TRAVMATİK

Bu tüm hayvanlar için geçerli mi?

Kanunlara göre, insan gıdası olarak yararlanılan hayvanlar bu hükmün dışında tutulmuştur. Bu, yaşamın sürekliliği için kabul edilebilir bir durum. Ancak 2. temel hak, tüm hayvanlar için geçerlidir: Tüm hayvanların saygı görme hakkı vardır. Hiçbir hayvana kötü ve zalimce davranılamaz.

Bir hayvanın öldürülmesi zorunlu ise…

Bu, bir anda ve acı çektirilmeden yapılmalıdır.

Kurban Bayramı zamanında bu hak ihlal ediliyor mu?

Sık sık böyle durumlarla karşılaşılıyor. Oysa hayvana acı ve eziyet çektirmemek, onu incitmemek ve hızlı bir biçimde yapmak esastır. Hayvanların başka bir hayvanın kesimini görmemesine özen gösterilmeli; bu son anlarımızı çok travmatik geçirmemize sebep oluyor. Ayrıca bu süreçte etrafta küçük çocuk bulunmamasına da dikkat edilmelidir. Bu bizim, onlarla ilişkimizi ve onların psikolojisini kötü etkiliyor.

İBADET, VAHŞETE DÖNÜŞMESİN

Hayvan hakları savunucuları bu konuda ne öneriyor?

Hayvan Hakları Federasyonu (HAYTAP) kurban kesiminin inananlar için bir gereklilik olduğunu kabul ederek, usule ilişkin bir itirazda bulunuyor. Yani “hayvana en az acı çektirecek şekilde kurban kesilmesi” konusunda insanları ve kurumları bilinçlendirmeye çalışıyorlar. Yani kısaca “İbadet, vahşete dönüşmesin” diyorlar.

Nasıl?

Hayvanlar bacaklarından vinçlerle asılmasın, kaçmasınlar diye bıçaklanmasın, uygun koşullarda taşınmadıkları için kaçan hayvanlar taşlarla sopalarla dövülerek durdurulmaya çalışılmasın. Uygun olmayan yerlerde acemi kasaplar tarafından işkence eder gibi boğazlanarak kesilmesin. Bunları talep ediyorlar.

Bu konuda ne yapılabilir?

İlgili tüm kurumların bu konuda bir şey yapmayı istemesi yeterli olacaktır. Gerekli düzenlemeler kağıt üzerinde zaten var ancak denetimler göstermelik... Oysaki insanlar, hayvanlara kötü muamele ederlerse ağır cezalarla karşılaşacaklarını bilirlerse bunu yapmazlar.

Türkiye’de hayvan haklarıyla ilgili yasal durum ne?

Türkiye'de hayvan hakları 2004 yılında yasa ile koruma altına alındı. Yani Türkiye’de Hayvanları Koruma Yasası var. Hayvanların, yaşama haklarını korumak için gerekli hükümler yasal güvenceye alınmış ve bu hükümleri ihlal eden insanlara çeşitli cezalar verilmesi öngörülüyor. Ancak uygulamada işler böyle yürümüyor, yasanın uygulandığına şahit olmuyoruz.

HAYVANLARA SAYGI GÖSTERİN

Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi’ne göre başka ne haklarınız var?

Önemli haklarımızdan bazıları şöyle:

- Hayvanların fiziksel ya da psikolojik olarak çekmesine neden olan deneyler yapmak, hayvan haklarına aykırıdır. Hayvanlar, tıbbi ve kozmetik deneylerde kullanılmamalı, derisi için öldürülmemelidir.

- Beslenmek için yetiştirilen hayvanlar iyi şartlarda barındırılmalı, ölümleri de korkutmadan ve acı çektirmeden olmalıdır.

- Hayvanlar, insanlar tarafından eğlence amaçlı kullanılamazlar. Hayvanların seyrettirilmesi ve hayvanlarla gösteri yapılması, hayvan onuruna aykırıdır.

- Zorunluluk olmaksızın bir hayvanın öldürülmesi yaşama karşı işlenmiş bir suçtur.

- Çok sayıda vahşi hayvanın öldürülmesine neden olan safariler ve av partileri, hayvanlara karşı yapılmış bir soykırımdır yani büyük bir suçtur.

- Hayvanların ölüsüne saygı göstermek gerekir. Hayvanların öldürüldüğü şiddet sahneleri, sinemalarda ve televizyonlarda yasaklanmalıdır. Ama hayvanlara yapılan saldırıları kınamak amacında olan filmlerde bu sınırlama yoktur.

- At, eşek gibi çalışan hayvanlar iş süresinin sınırlandırılması, işin daha az yorucu olması, güçlerini artırıcı bir beslenme ve dinlenme hakkına sahiptir.

- Vahşi hayvanlar kendi doğal çevrelerinde yaşama ve çoğalma hakkına sahiptir. Eğitim amacıyla bile olsa vahşi hayvanlar özgürlüklerinden mahrum bırakılamaz.

- Evcil hayvanlar, uyumlu bir biçimde ve özgürlük içinde yaşama hakkına sahiptir. İnsanların kendi çıkarları için evcil hayvanlarını terk etmesi kötü bir davranıştır.

- Hayvan hakları da insan hakları gibi yasayla korunmalıdır.

ÇOCUK ŞÖYLE DEDİ: "BAYRAMDA HAYVANLAR DA MUTLU OLMALI"

Çocuklardan bahsetmiştiniz. Onların kesimleri görmemesi neden önemli?

Çocuklar ve hayvanlar arasındaki duygusal bağ çok güçlüdür. Onlar, hayvanların kesilmesine üzülürler. Özellikle eve getirilen hayvanlara bağlanır, onlarla konuşur, onları severler. Özellikle okul öncesi dönemdeki çocukların kurban kesimini görmemesi gerekir. 10 yaş öncesi çocukların ölüme ilişkin kavrayışları yetersiz, bunu anlamaları olanaksızdır ve zarar görürler.

Ailelere ne önerirsiniz?

Hangi yaşta olursa olsun bir çocuk, eğer istemiyorsa kurban kesimini izlemeye zorlanmamalı. Çocukların yanında kurban kesiminin konuşulması bile yanlış. Özellikle bağlandıkları hayvanların kesilmesi onları çok yıpratıyor. O yüzden kurbanlık hayvan evde beslenmemeli ya da çocuk onunla ilişki kurmadan önce hayvanın kesileceği ona söylenmeli. Eğer ona söylemeden kestiğiniz hayvanı ona yedirir ve sonradan ona bunu söylerseniz bu travmatik olabilir. Çocuk üzüldüğünde onun acısına saygı gösterilmeli ve duyguları paylaşılmalı. Kurban kesimi sonrasında çocuğun yemek ve uykuyla ilgili davranışlarında önemli değişiklikler oluşursa bir uzmandan yardım alınmalı.

Medyanın da çocuklar için aynı şekilde özenli olması gerekir, değil mi?

Elbette! Haberlerde parçalanmış hayvanların gösterilmesi onları çok kötü etkiliyor. Özellikle bu dönemde anne ve babalar çocuklarının televizyonda karşılaşabilecekleri bu sahnelere karşı dikkatli olmalılar. Bir çocuk, kesileceğimi öğrendiğinde annesine şöyle dedi: “Ama bayramda hayvanlar da mutlu olmalı.” Onların bu saf kalplerini itinayla korumalısınız...