Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin
        Haberler Dünya Libya'nın yeni siyasi aktörleri

        HABERTURK.COM DIŞ HABERLER SERVİSİ

        Dün Fransa'nın başkenti Paris'te Libya'nın geleceğine dair, 60 ülkeyi kapsayan, ilk geniş katılımlı bir konferans düzenledi. Üst düzey devlet temsilcileri görüş alış verişinde bulundu. Libya çok partili sisteme geçiş sürecini yaşayacak ve ilk sınavı serbest seçimlerde verecek.

        LİBYA'DA POLİTİK SÖYLEMLERİN YARIŞACAĞI BİR DÖNEME GİRİLİYOR

        Libya'da silah seslerini insan seslerinin bastırmaya başlayacağı düşünülen bu süreçte politik söylemler Ulusal Geçiş Konseyi'nin yerini Kaddafi sonrası ilk hükümete devredeceği seçimlere kadar birbiriyle yarışacak. Seçimlerde yarışacak söylemleri ise Libya'nın yeni politik ortamı belirleyecek.

        LİBYA'NIN YENİ POLİTİK ORTAMININ BAŞLICA AKTÖRLERİ

        Yeni politik ortamda İslamcılar, liberaller ve sekülerciler en büyük grubu oluşturan ulusalcılarla seçim mücadelesine girişecek.Tabi bir yandan da Libya'ya siyasi bir gözlükle bakmaktan ziyade aidiyet duygusuyla hareket eden ülkede ciddi bir ağırlığa sahip bulunan kabileler(aşiretler) ve Kaddafi döneminde tek bir ulus oluşturma çabaları sonucu Araplaştırılmaya çalışıldığı söylenen Berberiler var. Politikacılar onların oylarını da kazanabilmek için stratejilerini belirleyecekler.

        Guardian'dan Ghaffar Hussain "A guide to Libya's New Political Landscape"(Libya'nın yeni politik manzarasına dair bir rehber) adlı makalesinde siyaset sahnesinde boy gösterecek bu kesimlerin politik analizini yapıyor ve ne derece etkin olduklarını oranlarla veriyor.

        ULUSALCILAR EN BÜYÜK GRUBU OLUŞTURUYOR

        İdeolojik değiller, Libya kültürü üzerine temellenen bir demokrasi istiyorlar

        Bu referans göz önünde bulundurulduğunda, ulusalcıların oluşturduğu grup bu fraksiyonlar içinde en büyüğü. Libya'nın politik akvitisitlerinin yüzde 40 ila yüzde 50'si bu kesimden. Bu grub içinde yer alanların büyük bir kısmı ideolojik bir bakış açısına sahip değil, Libya kültürü ve demokrasi üzerine temellenen sivil bir devlet kurma arzusundalar. Devlette İslamın rolünü çok önemsemiyorlar fakat dini Libya kültürünün bir parçası olarak görüyorlar. Libya'da öne çıkan politik figürler olan Ulusal Geçiş Konseyi'nin başkanı Mustafa Abdul Jalil ve Abdel Salam bu gruptan. Bu grup kolaylıkla kitleleri harekete geçirebiliyor ve bu yüzden büyük bir güç odağı haline gelip politik ortama egemen olabiliyor.

        İKİNCİ EN BÜYÜK GRUP LİBERALLER ELİTİST OLARAK GÖRÜLÜYORLAR

        Liberaller ise Libya'nın yüzde 20 ila yüzde 25'ini oluşturarak ikinci en büyük grup niteliğini gösteriyor. Bunlar serbest piyasa ekonomisine dayalı açık demokratik bir sistemi savunuyorlar. En büyük handikapları ise Libyalıların çoğunluğu tarafından elitist olarak görülmeleri ve bu yüzden de kitleleri harekete geçirmekte zorlanabilmeleri. Diğer politik fraksiyonlar da onların elitist tavrı yüzünden bu gruba sıcaklık duymuyor.

        İSLAMCILAR CİHADÇILAR, SALAFİSTLER VE MÜSLÜMAN KARDEŞLER TARZI OLANLAR OLARAK BÖLÜNÜYOR

        Müslüman Kardeşler tarzını benimseyen İslamcılar demokratik sürecin parçası olmaya, ittifaklara ve koalisyona eğilimliler

        Ardından İslamcılar geliyor yaklaşık yüzde 20'lik bir kitle destekleri var. Aralarında da bölünüyorlar. Cihadçılar(yüzde 2), Salafistler(yüzde 12) ve Müslüman Kardeşler tarzı İslamcılar(yüzde 6) olarak. Cihadçılar uzlaşmaya yakın olmayan tutumlarından ötürü bir koalisyonun parçası olmayabilirler. Salafistler de Cihadçılar gibi İslamın en muhafazakar ve katı yorumunu benimsiyorlar. Mısır'daki Müslüman Kardeşler'den esinlenen politik İslamcılar terörizmi bir politik taktik olarak ret ediyorlar ve daha pragmatik bir yaklaşım benimsiyorlar. Demokratik sürecin bir parçası olmaya, ittifaklar kurmaya ve koalisyona girmeye eğilimliler. Bu grupta ulusalcılar gibi kitleleri kendilerine çekebilirler. Libya'nın politik geleceğinde söz sahibi olacaklarları düşünülüyor.

        SEKÜLERCİLER MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'TEN ESİNLENİYOR

        Geriye kalan son grup ise sekülerciler, bunlar yüzde 2 ila yüzde 5'ini oluşturuyor ülkedekilerin. Hussain bunların Mustafa Kemal Atatürk'ten esinlendiğini ve dinin hiç bir rolünün bulunmadığı ultra seküler bir devlet kurmayı arzuladıklarını söylüyor. Ayrıca mevcut Libya toplumu ile uyuşmayan siyasi vizyonları ve küçük sayıları ile kitle desteği almaları pek mümkün görünmüyor.

        İDEOLOJİSİ OLMAYAN KABİLELER OY BLOĞU SAĞLADIKLARI İÇİN STRATEJİK ÖNEMDE

        Bu grupların dışında Kaddafi rejimi esnasında sivil bir toplum yapısının oluşturulması engellendiği için Kabile sistemi yaygın. Üstelik bu kabileler bir politik manivela olarak birbirine karşı zamanında kullanılmış. İdeolojik bir bakış açısı olmayan ve herhangi bir politik fraksiyona bağlı olmayan bu kabileler kendi kan bağına oldukça sadık olduklarından büyük bir oy bloğunu bir politik lidere ve partisine kazandırabilir. Bu yüzden de kilit önemdeler.

        ORDU MENSUPLARI ETKİSİZ FAKAT GÖZ ARDI EDİLMEMELİ

        Hussain'e göre, Libya ordusu içine yer alan üst düzey askeri yetkililerin de komşuları Mısır'da olduğu gibi büyük ekonomik çıkarları var ve bunları korumaya çalışacaklar. Ordu müdahalesi şu an pek mümkün görümese de gelecek açısından göz ardı edilmemesi gereken bir faktör olarak ortaya çıkıyor.

        BERBERİLER KENDİ KÜLTÜRLERİNİ KABUL EDEN PARTİYİ DESTEKLER

        Bir de tabi Kaddafi iktidarı esnasında dillerinin ve kültürlerinin bastırıldığı söylenen Berberiler var. Libya toplumuna homojenliğin empoze edildiğini söyleyen Hussain Berberilerin kendi kültürlerini terk ederken Araplarınkini benimsenmelerinin beklendiğini söylüyor. Buradan hareketle de nüfusun yaklaşık yüzde 10 ile yüzde 15'ini kapsayan Berberiler'in kendi kimliklerini ileri sürmeye istekli olacaklarını iddia ediyor. Ona göre, politik otonomi arama arayışları pek mümkün olmasa da, kendi kültürlerini ve etnik farklılıklarını kabul eden ve saygı gösterenleri desteklemeleri muhtemel gözüküyor.

        MUHTEMEL İKTİDAR PARTİSİ ULUSALCILARDAN ÇIKACAK

        Geleceğe dair öngörü ise oldukça net "Eğer gelecek yıl Libya'da adil ve serbest seçimler yapılırsa, büyük ihtimalle ulusalcı partiler egemen olacak. Politik İslamcı partiler de başarılı bir seçim kampanyası yürütmeyi başarırlarsa iyi durumda olabilirler."

        KADDAFİ FAKTÖRÜNÜ UNUTMAMALI

        Tabi bu tür analizler yapılırken önemli bir faktörü, Kaddafi'yi ya da onun izinden gitme arzusunda olabilecek başka bir fraksiyonu, göz ardı etmemek lazım. Zira bütün bu analiz silahların tamamen susacağı ve Kaddafi yanlılarının Libya'nın geleceği konusunda tamamen etkisizleştirileceği öngörüsünden hareketle yapılmış gibi. Oysa Irak ve Afganistan deneyimleri geçiş süreçlerinin çok da sancısız geçmediğini, ülke dinamiklerinden dolayı, batı tipi bir siyasi yapılanma ve yaklaşımın bu tip ülkelerde öyle hızla egemen olamadığını gösteriyor.

        GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ