Türkiye'deki konut inşaasını biçimlendirme amaçlı ortaya çıkan Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nın (TOKİ) kurulmasındaki en önemli sebep, yaşanan büyük depremler olmuştur. Cumhuriyet'in kuruluşunun henüz birinci yılında, Erzurum'un Horasan ilçesinde yaşanan deprem yöre halkını zor duruma düşürmüştür. Bunun üzerine, yetim ve zor durumda olanlar için ayrılan bütçenin idare edildiği Eytam Sandığı, Emlak ve Eytam Bankası'na dönüştürülmüş ve yapı sektöründeki faaliyetlere destek olması kararlaştırılmıştır.
Bu kuruluş için atılan adımdan 4 yıl sonra, Belediyeler kanunu aracılığıyla daha sağlıklı konutların yapılması amacıyla Ankara Belediyesi ile işbirliği yapılmış ve Bahçelievler'de memurlara özel konutlar hazırlanmıştır.
1939 yılında Erzincan'da yaşanan ve 120 bin konutun yıkılıp, 33 bin insanın hayatını kaybettiği depremin ardından konut sorunu ciddi olarak sorgulanmış ve 1940 yılında Ankara Saraçoğlu mahallesinin oluşturulması için Emlak ve Eytam Bankası sorumluluğunda Emlak Bank Ltd. Şti. kurularak 450 konutun inşasına başlanmıştır.
1980'li yıllara kadar sosyal devlet anlayışı kapsamında planlı kentleşme ve kamunun toplu konut yapımıyla ilgili çeşitli faaliyetler yapılsa da tam anlamıyla başarılı olunamamış ve gecekondulaşma ülkemizin yapısal sorunlarından biri haline gelmiştir.
TOKİ, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın talimatları ve 1984 yılında yürürlüğe giren 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu ile özerk Toplu Konut Fonu'na haiz, Genel İdare dışında Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı adı ile kurulmuştur.
Ancak, zaman içinde yaşanan mevzuat sorunlarıyla kurum atıl duruma gelmiştir. 1990 yılında 412 ve 414 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameler ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı şeklinde iki ayrı idare olarak örgütlenmiş, 1993 yılında da Toplu Konut Fonu'nun Genel Bütçe kapsamına alınmasıyla İdare kaynaklarının azalması, İdareyi konut üretiminden uzaklaştırmış, ülkemizin nitelikli konut ihtiyacı tam olarak karşılanamamıştır.
17 Ağustos 1999 tarihinde yaşanan Marmara depremiyle bir kez daha kamunun konut yapımındaki işlev, görev ve eksiklikleri gündeme gelmiştir.
Toplu Konut İdaresi, 14/08/2003 tarih ve 12142 sayılı Başbakanlık kararıyla konut müsteşarlığının bağlı kuruluşu olmaktan çıkarıp Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'na, 16/01/2004 tarih ve 802 sayılı Başbakanlık kararıyla da doğrudan doğruya Başbakanlığa bağlı kuruluş olarak görevlendirmiştir.
2985 SAYILI KANUNA GÖRE TOKİ'NİN GÖREVLERİ ŞUNLARDIR:
Yurt içi ve yurt dışında doğrudan veya iştirakleri aracılığıyla proje geliştirmek; konut, altyapı ve sosyal donatı uygulamaları yapmak veya yaptırmak.
Konut sektörüyle ilgili şirketler kurmak veya kurulmuş şirketlere iştirak etmek.
Konut inşaatı ile ilgili sanayii veya bu alanda çalışanları desteklemek.
Doğal afet meydana gelen bölgelerde gerek görüldüğü takdirde konut ve sosyal donatıları, altyapıları ile birlikte inşa etmek, teşvik etmek ve desteklemek.
Bakanlıkların talebi ve bağlı bulunduğu Bakanın onayı halinde talep konusu proje ve uygulamaları yapmak veya yaptırmak.
İdareye kaynak sağlanmasını teminen kar amaçlı projelerle uygulamalar yapmak veya yaptırmak.
Devlet garantili veya garantisiz iç ve dış tahviller ile her türlü menkul kıymetler çıkarmak.
Ferdi ve toplu konut kredisi vermek, köy mimarisinin geliştirilmesine, gecekondu alanlarının dönüşümüne, tarihi doku ve yöresel mimarinin korunup yenilenmesine yönelik projeleri kredilendirmek ve gerektiğinde tüm bu kredilerde faiz sübvansiyonu yapmak.
Yurt dışından, görev alanıyla ilgili harcamalarda kullanılmak üzere Hazine Müsteşarlığının uygun görüşü üzerine kredi almaya karar vermek.
Konutların finansmanı için bankaların iştirakini sağlayacak tedbirleri almak, bu amaçla gerektiğinde bankalara kredi vermek, bu hükmün uygulanmasına ilişkin usulleri tespit etmek.
Gerektiğinde her çeşit araştırma, proje ve taahhüt işlemlerinin sözleşmeyle yaptırılmasını temin etmek.
Kanunlarla ve diğer mevzuatla verilen görevleri yapmak.
