IKBY'deki tartışmalı referandumda sandıklar açıldı

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde, Irak merkezi yönetimi ve komşular Türkiye ve İran'ın tüm itirazlarına rağmen bağımsızlık referandumu için sandıklar kurulmuştu, oylama saat 19.00 itibariyle sona erdi. Sandıklar açılarak oy sayım işlemine başlandı.

Dünyanın gözünü çevirdiği referandum için oy verme işlemi sabah saat 08.00'de başladı. Referandum öncesinde Bağdat yönetiminden sınır kapıları ve havaalanlarını devretmesini isterken, İran IKBY ile olan sınırlarını kapattı.

Türkiye ise IKBY'ye yönelik seyahat uyarısı yayınlarken, geniş güvenlik önlemlerinin alındığı Habur sınır kapısında askeri hareketlilik yaşandı.

İşte anbean bölgeden gelen haberler...

00.14

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Bağımsız Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu Sözcüsü Sirvan Zirari, referanduma katılım oranının yüzde 72 olduğunu ileri sürerek, sonuçların 3 gün içinde açıklanacağını belirtti.

Zirari, Erbil'deki komisyon merkezinde yaptığı basın açıklamasında, "Referanduma katılıp oy kullanan seçmenlerin sayısı 3 milyon 305 bin kişi olarak kaydedildi. Bu da toplam kayıtlı seçmen sayısının yüzde 72'sine tekabül ediyor." dedi.

Sonuçların 72 saat içinde açıklanacağını belirten Zirari, medyada yer alan verilere itibar edilmemesi gerektiğini söyledi.

Türkmen ve Arapların boykot ettiği referandum için Erbil, Süleymaniye ve Duhok illerinin yanı sıra statüsü tartışmalı Kerkük vilayeti, Salahaddin'in Tuzhurmatu ilçesi, Diyala'nın Hanekin ilçesi ile Celavla ve Karatepe kasabalarında sandık kuruldu.

Anayasaya aykırı referandumda oy verme işlemi, kısa bir süre önce terör örgütü DEAŞ'ın elinden alınan Musul vilayetinin Sincar, Mahmur, Telkeyf, Hamdaniye, Şeyhan ilçeleri ile Zummar, Rabia, Nemrud ve Bartilla kasabalarında da yapıldı.

22.47

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY) bağımsızlık referandumu oy verme işleminin sonlanmasının ardından sayım işlemine geçildi.

Bağımsız Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu, 4 milyon kişinin oy kullandığını, katılım oranının ise yüzde 78 olduğunu açıkladı. Şehirlere göre katılım oranları ise şöyle:

Erbil: yüzde 86

Duhok: yüzde 90

Kerkük: yüzde 78.77

Ninova Ovası: yüzde 86

Hanekin: yüzde 92

Akre: yüzde 94

Gulala: yüzde 78

Zaho: yüzde 94

Karatepe: yüzde 62

Cebare: yüzde 76

Soran: yüzde 86

Mahmur: yüzde 87.3

Amediye: yüzde 89

Çoman: yüzde 91

Mergesor: yüzde 98

Rewanduz: yüzde 90

21.47 -

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin (IKBY) Erbil kentinde, anayasaya aykırı olarak yapılan tartışmalı referandum sonuçları henüz açıklanmadan kutlamalar başladı.

Erbil kentinde binlerce vatandaş, referandumun düzenlenmesi ve resmi olmayan sonuçlara göre yüksek bir katılımın olmasından dolayı caddelere çıktı.

Kentin tarihi kalesi ve trafiğe kapalı caddelerinde bir araya gelen vatandaşların ellerine IKBY bayrağı ve Mesut Barzani posterleri taşıdıkları görülüyor. Aynı zamanda bazı kent sakinleri ise havai fişek kullanıyor. Yöresel elbiseler içerisindeki vatandaşlar kale önünde halay çekip, eğleniyor. Kentin başka semtlerinde ise araçlarıyla caddelere çıkan vatandaşlar konvoylar halinde dolaşıyor.

BAZI KİŞİLER İSRAİL BAYRAĞI TAŞIYOR

Tartışmalı referanduma sadece İsrail'in destek vermesinden ötürü bazı kişilerin İsrail bayrakları da taşıdığı görülüyor.

Kent geneli ve özellikle kutlamaların yapıldığı bölgelerde güvenlik güçlerinin olası bir terör saldırısına veya patlamaya karşı güvenlik tedbirlerini en yükseğe çıkardığı kaydedildi.

19.00 - Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin (IKBY) anayasaya aykırı tartışmalı referandumunda oy kullanma süresinin dolduğu ve sandıkların kapandığı belirtildi.

Irak Federal Mahkemesi'nin anayasaya aykırı bularak durdurma kararı verdiği referandum süresi bir saat uzatıldıktan sonra yerel saatle 19:00'da bitti.

Tartışmalı referandumun tek taraflı olmasından ötürü Kürtlerin yüksek bir katılım gösterdiği gözlemlenirken, Türkmen ve Arapların çoğunlukta yaşadığı bölgelerde ise katılımın az olduğu tespit edildi.

Beraberinde birçok tartışma getiren referandumun resmi olmayan sonucunun, sandıklar açıldıktan ve oy sayımlarının yapılmasından birkaç saat sonra bir basın toplantısıyla açıklanacağı belirtiliyor.

17.20 - Kerkük Valiliği, referandumdan sonra sokağa çıkma yasağı olacağını açıkladı.

16.20 -

Irak'ın Salahaddin vilayetine bağlı Tuzhurmatu ilçesinde, Haşdi Şabi güçlerinin ateş açması sonucu 1 Peşmerge'nin hayatını kaybettiği iddia edildi. Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Tuzhurmatu Asayiş Sorumlusu Muhammed Faik, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Tuzhurmatu'dan Diyala'nın Hanekin ilçesine gitmekte olan 8 kişilik Peşmerge grubuna Haşdi Şabi tarafından ateş açıldığını belirtti. Peşmergelerin yol kenarında mola verirken Haşdi Şabi'nin saldırısına maruz kaldığını iddia eden Faik, olayda 1 Peşmerge'nin hayatını kaybettiğini, 2'sinin de yaralandığını söyledi.

Faik, Peşmerge'ye ateş açan grubun Haşdi Şabi çatısı altında yer alan Asaib Ehlilhak örgütüne mensup olduğunu ileri sürdü. Öte yandan Haşdi Şabi Kuzey Cephesi Sözcüsü Ali Hüseyni ise Tuzhurmatu'da Haşdi Şabi ile Peşmergearasında çatışma çıktığı yönündeki iddiaları yalanlayarak saldırının kaynağının bilinemediğini belirtti.

15.00 -

Irak meclisi, Kerkük ve tartışmalı diğer bölgelerde askeri güç bulundurma kararı aldı. Meclis Başkanlığından yapılan yazılı açıklamada, "Meclis, Kerkük ve tartışmalı diğer bölgelerde vatandaşların güvenliğini korumak için hükümetin askeri güç bulundurması gerektiği kararı aldı." denildi. Meclisin ayrıca, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) denetimindeki tüm sınır kapılarının da kapatılmasına karar verdiği kaydedildi.

Irak parlamentonsu ayrıca, Kerkük petrollerinin Bağdat yönetimine devredilmesine ve referandumda oy kullanan memurların görevden alınmasına karar verdi.

14.35 -

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin referandum kararıyla ilgili konuşan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, "Referandumu yok sayıyoruz. Bizim bundan sonra muhattabımız Bağdat'tır. Bağdat'tan gelen talepleri geldikçe değerlendirdik. Askeri seçenek gelişmelere bağlı. Türkmen kardeşlerimize yönelik fiili müdahale olursa hemen olur. Gelişmelere göre olur. Ayrıca bizim Irak ile ticaretimiz var." ifadelerini kullandı.

14.20 -

Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Nuri el-Maliki, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin (IKBY) yasa dışı referandumunu "Irak halkının birliğine karşı savaş" olarak nitelendirdi. Maliki, Bağdat'ta düzenlenen referandum karşıtı etkinlik sırasında yaptığı konuşmada, "Referandumun Irak geneli ve Kürdistan bölgesi özelinde tehlikeli yansımaları olacak. Hükümet referandumu iddia edenleri tamamen boykot etmeli. Tüm tarafların ve mercilerin yasal olmadığına karar verdiği bu referandum Irak halkının birliğine karşı açılmış savaştır. Arap, Kürt ve diğer bileşenler, İsrail'in bu ayrılık projesine karşı durmalı. Hükümet de Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerdeki Türkmen, Arap, Ezidi ve diğer bileşenlerin can güvenliğini sağlamalı." dedi.

13.48 - Irak Başbakanı İbadi, IKBY'nin hakim olduğu bölgedeki vatandaşlarının korunması için güvenlik servislerine emir verdi.

13.10 -

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Dün akşam İran Cumhurbaşkanı ile uzunca görüştük. Bir gün önce gönderdiği heyetle uzunca görüşmeler yaptık. Bugün referandum yapıyorlar. Bir defa Irak'ın federal yapısı bunların referandumunu kabul etmiyor. Anayasa mahkemesi gerekli kararı verdi. Makaram sarı bağlar, kız oynar gelin ağlar, yaptığı iş bu. Siyasi olarak, ekonomik olarak, ticari olarak, güvenlik noktasında bütün adımları atıyoruz, atacağız. Silopi'de boşuna silahlı kuvvetler orada gerekli adımları atmadı... ...Kuzey Irak yerel yönetiminin bu adımdan geri adım atması şart, olmazsa olmaz. Suriye'de de birden fazla terör devleti kurulmasına izin vermeyeceğiz. Onlar için kuru bir rüya. Dedim ya, bir gece ansızın gelebiliriz." ifadelerini kullandı.

Recep Tayyip Erdoğan Taviz yok. Şu anda İran aynı durumda. Hava kuvvetlerimiz aynı durumda. Sınırlardan şu anda sadece Irak tarafına geçişe müsaade var, bu hafta içinde diğer tedbirleri de açıklayacağız. O adımlar da atılacak. Giriş çıkış kapatılacak. Bundan sonra Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi bakalım petrolünü nereye akıtacak ya da satacak? Vana bizde. Kapattığımız anda o iş de bitti.

13.00 - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Kuzey Irak'taki bölgesel yönetimin referandum kararı ülkenin içinden geçtiği durum göz önüne alındığında buram buram fırsatçılık kokan bir girişimdir. Ayrılık yönünde adımlar atılması asla kabul edilemez. Kürt kardeşlerimizin de haklarına, güvenliklerine sonuna kadar saygımız var. Bu yöndeki çabaların da daima Kuzey Irak yönetiminin yanında olduk. Kimse onların yanında olmadığı dönemde kendilerine gerekli desteği vererek onları ayakta tuttuk. Bizim Irak'ta Arap, Türkmen kardeşlerimiz de var. Onların da haklarına saygımız var. Sadece bir şahsın ya da aşiretinin hayat alanı değildir. Kimse bizden yeni bir kriz alanı oluşmasına izin vermemizi bekleyemez. Referandumu sonucuna bakmaksızın yok hükmünde kabul ediyoruz, gayri meşrudur diyoruz." dedi.

12.20 - İran Dışişleri Sözcüsü Behram Kasımi, İran'ın IKBY ile olan kara sınırlarını kapattığını açıkladı.

İran Dışişleri Sözcüsü Behram Kasımi: Irak devletinin toprak bütünlüğünü destekliyoruz. Irak devletinin talebi üzerine hava sahamızı ve kara sınırlarımızı IKBY'ye kapattık

12.00 - Goran (Değişim) Hareketi lideri Ömer Seyit Ali oy kullandı. Ömer Seyit Ali, 'Evet' oyu kullandığını açıkladı. Goran hareketi süreç boyunca referandum karşıtı çalışma yürütmüş ancak son gün durumun 'partiler üstü' olduğunu belirterek referanduma destek olacaklarını açıklamıştı.

11.40 - Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Başbakanı Neçirvan Barzani; "Türkiye' nin bizi anlamasını bekliyoruz. Referandum asla 26 Eylül'de Kürdistan devletini ilan edeceğimiz anlamına gelmiyor"

11.30 - Başbakan Binali Yıldırım, canlı yayında önemli açıklamalar yapıyor. Yıldırım IKBY ile yaşanan gerilimle ilgili, "Biz savaşa girmiyoruz, tedbir alıyoruz" ifadelerini kullandı.

Başbakan Binali Yıldırım Sınır geçişleri, boru hatları gibi konularda muhatabın sadece kendileri olduğunu, muhatabın Bağdat olması konusunda bize bilgilendirme yaptılar. Kriz artık zirve yaptığı için bundan sonrası hiç hoş olmayan gelişmelerin de olacağı bir sürecin başlangıcı bölgede. Ümit ederiz ki böyle bir durumla karşı karşıya kalmayız. İnatla, Kerkük, Musul gibi, sınırlar dışında da referandumu yapma inadı bir anlamda da sıcak çatışmaya da zemin hazırlamıştır. Bunun da bedeli oradaki günahsız sivil insanlara olacaktır. Bundan sonraki adımlarda Irak merkezi yönetimini daha fazla doğrudan muhatap alarak karar vereceğiz.

10.10 - Habertürk Haber Merkezi'nden Gökhan Artan'ın haberine göre Türk Hava Yolları’nın gece 00:10’da yapılması planlanan Gaziantep-Erbil seferi yolcu yetersizliğinden dolayı iptal edildi. Bunun dışında İstanbul Erbil seferlerinde herhangi bir aksamanın olmadığı belirtildi

09.50 - Başbakan Yıldırım, 25 Eylül 11.00'de Habertürk TV, TRT Haber, A Haber, NTV, CNN Türk ve ortak yayınında gazetecilerin sorularını cevaplıyor. Yıldırım'ın gündeminin IKBY'deki referandum olması bekleniyor.

09.00 - Habur Sınır Kapısı'nda geniş güvenlik önlemleri alındı. Gümrük Bakanı Tüfenkci, Irak'tan Türkiye'ye geçenlere sıkı kontroller yapıldığını duyurdu.

Gümrük Bakanı Bülent Tüfenkci: Şu anda kapatma yok. Geçişler güvenlik gerekçesiyle sıkı kontrollü sağlanıyor. Irak tarafından gelenlerin daha sıkı kontrolle geçişlerine izin veriyoruz. Karşıdan gelen araçlar için denetimi artırdık.

08.32 - Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesut Barzani, Selahaddin kentinde oyunu kullandı.

08.12 - Dışişleri Bakanlığı, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ne seyahat uyarısının genişletildiğini duyurdu.

Dışişleri Bakanlığı: Irak’ın IKBY dışındaki vilayetleri için daha önce yapılan seyahat uyarısının IKBY kontrolündeki Dohuk, Erbil ve Süleymaniye’yi de içerecek şekilde genişletilmesi uygun görülmüştür

Oylamanın başlamasının ardından Dışişleri'nden yapılan açıklamada, "IKBY’de bugün (25 Eylül) düzenlenen referandum sonuçları bakımından yok hükmündedir. Gerek uluslarası hukuk, gerek Irak anayasası bakımından her türlü hukuki temelden ve meşruiyetten yoksun olan bu girişimi tanımıyoruz." ifadeleri kullanıldı.