KATEGORİLER

Yazının devamını okumak için tıklayınız...

Merkez Bankası

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, 11 Haziran 1930 tarihinde bir anonim şirket olarak kurulmuştur. Banka, İdare Merkezi, Banknot Matbaası ve Şubelerden oluşmaktadır. Bankanın İdare Merkezi Ankara’dadır. On altı Genel Müdürlük ve yirmi bir Şubeden oluşan Bankanın, 2013 yılı sonu itibarıyla 4.659 çalışanı bulunmaktadır.

Birinci Dünya Savaşı'nın ardından, dünyada ortaya çıkan emisyon sağlayacak merkez bankalarının oluşturularak ülkelerin kendi para politikalarını bağımsız olarak belirlemeleri yönündeki eğilimin etkisiyle ve Türkiye'de Kurtuluş Savaşı ile kazanılan siyasi bağımsızlığı ekonomik bağımsızlıkla güçlendirmek amacıyla bir merkez bankası kurulması yönündeki tartışmalar ve çalışmalar hız kazanmıştır. Bu konu ilk olarak 1923 İzmir İktisat Kongresi'nde ele alınmış ve "millî devlet bankası" kurulması fikri üzerinde durulmuştur. 1927 yılında Maliye Bakanı Abdülhalik Renda, merkez bankası kurulması hakkında bir kanun taslağı sunmuş, bu taslağın kabul edilmesi üzerine merkez bankasının kuruluş aşamasında ülkemiz yetkililerine yardımcı olmak üzere diğer ülkelerin merkez bankalarından da görüş istenmiştir.

1928 yılında Türkiye'ye davet edilen Hollanda Merkez Bankası İdare Meclisi Üyesi Dr. G. Vissering, hazırladığı raporda hükûmete bağlı olmayan ve bağımsız bir merkez bankasının gerekliliğine dikkat çekerken; 1929 yılında İtalyan Uzman Kont Volpi, Türk parasının istikrarının sağlanması için bir merkez bankası kurulmasının şart olduğunu belirtmiştir. Bu gelişmelerin ardından Hükûmet, merkez bankası kurulmasına ilişkin gerekli yasal çerçevenin hazırlanması için harekete geçmiş, Lozan Üniversitesinden Prof. Leon Morf'un katkılarıyla Merkez Bankası yasa tasarısı hazırlanmıştır. Tasarı, Türkiye Büyük Millet Meclisinde 11 Haziran 1930 tarihinde kabul edilerek "1715 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu" adı ile 30 Haziran 1930 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Merkez Bankası, farklı kurum ve kuruluşlarca yürütülen işlevlerin tek elde toplanmasını takiben 3 Ekim 1931 tarihinde faaliyetlerine başlamıştır. Diğer kamu kurumlarından farklılığının ve bağımsızlığının bir göstergesi olarak anonim şirket biçiminde hukuki varlığını kazanan Bankanın hisseleri A, B, C ve D sınıflarına ayrılmıştır. A sınıfı hisseler Hazineye ait olup Bankanın bağımsızlığının güçlendirilmesi amacıyla Kuruluş Kanunu'nda bu hisselerin toplam sermayenin yüzde 15'inden fazla olamayacağı belirtilmiştir. B sınıfı hisseler milli bankalara, C sınıfı hisseler yabancı bankalar ile imtiyazlı şirketlere, D sınıfı hisseler ise Türk ticaret kuruluşlarıyla Türk uyruklu gerçek ve tüzel kişilere ayrılmıştır.

Kuruluş Kanunu'na göre Merkez Bankasının temel amacı ülkenin ekonomik kalkınmasını desteklemektir. Bu amaçla Banka, temel politika aracı olan reeskont oranlarını belirlemeye, para piyasasını ve para dolaşımını düzenlemeye, hazine işlemlerini yerine getirmeye ve Türk parasının istikrarına yönelik önlemleri almaya yetkili kılınmıştır. Banka ayrıca banknot basma yetkisine tek elden sahip duruma getirilmiştir. Bunlara ek olarak Banka, devletin haznedarlığını da üstlenmiştir. Bu dönemde uygulanan sabit döviz kuru rejimi altında döviz kurlarını belirleme yetkisi hükûmete aittir.

Bankanın temel görevleri:

Açık piyasa işlemleri yapmak,

Hükümetle birlikte Türk Lirasının iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri almak ve yabancı paralar ile altın karşısındaki muadeletini tespit etmeye yönelik kur rejimini belirlemek, Türk Lirasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesi için döviz ve efektiflerin vadesiz ve vadeli alım ve satımı ile dövizlerin Türk Lirası ile değişimi ve diğer türev işlemlerini yapmak,

Bankaların ve Bankaca uygun görülecek diğer mali kurumların yükümlülüklerini esas alarak zorunlu karşılıklar ve umumi disponibilite ile ilgili usul ve esasları belirlemek,

Reeskont ve avans işlemleri yapmak,

Ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmek,

Türk Lirasının hacim ve tedavülünü düzenlemek, ödeme ve menkul kıymet transferi ve mutabakat sistemleri kurmak, kurulmuş ve kurulacak sistemlerin kesintisiz işlemesini ve gözetimini sağlamak ve gereken düzenlemeleri yapmak, ödemeler için elektronik ortam da dâhil olmak üzere kullanılacak yöntemleri ve araçları belirlemek,

Finansal sistemde istikrarı sağlayıcı ve para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbirleri almak,

Mali piyasaları izlemek,

Bankalardaki  mevduatın  vade  ve  türleri  ile  özel  finans  kurumlarındaki  katılma  hesaplarının  vadelerini belirlemektir.

Bankanın temel yetkileri:

Türkiye’de banknot ihracı imtiyazı tek elden Bankaya aittir.

Banka, Hükümetle birlikte enflasyon hedefini tespit eder, buna uyumlu olarak para politikasını belirler. Banka, para politikasının uygulanmasında tek yetkili ve sorumludur.

Banka,  fiyat  istikrarını  sağlamak  amacıyla  bu  Kanunda  belirtilen  para  politikası  araçlarını  kullanmaya, uygun bulacağı diğer para politikası araçlarını da doğrudan belirlemeye ve uygulamaya yetkilidir.

Banka,  olağanüstü  hallerde  ve  Tasarruf  Mevduatı  Sigorta  Fonunun  kaynaklarının  ihtiyacı  karşılamaması durumunda, belirleyeceği usul ve esaslara göre bu Fona avans vermeye yetkilidir.

Banka, nihai kredi mercii olarak bankalara kredi verme işlerini yürütür.

Banka,  bankaların  ödünç  para  verme  işlemlerinde  ve  mevduat  kabulünde  uygulayacakları  faiz  oranlarını, belirleyeceği usul ve esaslara göre bankalardan istemeye yetkilidir.

Banka,  mali  piyasaları  izlemek  amacıyla  bankalar  ve  diğer  mali  kurumlardan  ve  bunları  düzenlemek  ve denetlemekle görevli kurum ve kuruluşlardan gerekli bilgileri istemeye ve istatistiki bilgi toplamaya yetkilidir.

Merkez Bankası Haberleri

  • TCMB Başkanı Karahan'dan enflasyon açıklaması

    İş-Yaşam, 16 Nisan 2024

    TCMB Başkanı Karahan'dan enflasyon açıklaması

    ABD'nin başkenti Washington'da bulunan Peterson Institute for International Economics'in panelinde konuşan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, "Enflasyon hedefimiz bu yıl yüzde 36, gelecek yıl yüzde 14, 2026 için yüzde 9 seviyesinde" ifadelerini kullandı

  • Yeni 200 TL ve 50 TL'lik banknotlar tedavüle verildi

    Para, 05 Nisan 2024

    Yeni 200 TL ve 50 TL'lik banknotlar tedavüle verildi

    Merkez Bankası, E9 Emisyon Grubu VIII. tertip 200 TL ve VII. tertip 50 TL banknotların bugünden itibaren tedavüle verildiğini açıkladı

  • Şahin değil 'kartal'

    İş-Yaşam, 21 Mart 2024

    Şahin değil 'kartal'

    Merkez bankalarının faiz artırarak piyasayı sıkılaştırma politikaları 'şahin' olarak adlandırılıyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın aldığı 500 baz puanlık artış 'şahin değil kartal' dedirttirdi. Peki sadece Deutschebank'ın tahmin ettiği bu kararı Merkez neden aldı? 1-Merkez'in seçim öncesi aldığı cesur karar, erozyona uğrayan bağımsızlığını pekiştirdi. 2-2024'te 14 milyar doları bulan döviz rezervinin erimesinin önünü aldı. 3-Seçim öncesi kur baskısını ortadan kaldırdı. 4- PPK metninde 4 defa geçen başta şubat ayı olmak üzere bozulan enflasyon beklentilerini yeniden rayına koymayı hedefledi.

    Mevduat faiz artışı nasıl etkileyecek?

    İş-Yaşam, 20 Mart 2024

    Mevduat faiz artışı nasıl etkileyecek?

    Borsanın Şirketleri programının bu haftaki konuğu TEB Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Pınar Uğuroğlu Delice oldu. Merkez Bankası'nın bir yandan Türk Lirası'nı cazip kılmak için mevduat faiz oranlarının yukarı çekilmesi diğer yandan enflasyonla mücadelede kredi kartı faizlerini artırması ve olası taksit sayılarını aşağı çekme kararlarının bankaları nasıl etkileyebileceğini değerlendiren Uğuroğlu, mevcut ekonomik programın başarısı olasılığını da sorguladı.

    Borsanın morali neden bozuldu?

    İş-Yaşam, 14 Mart 2024

    Borsanın morali neden bozuldu?

    Borsada Yatırım programının bu haftaki konuğu İstanbul Portföy Yönetici Ortağı Tufan Deriner oldu. Döviz kurundaki yukarı yönlü tansiyon ve Borsa İstanbul’daki 2 aylık rallinin ardından son günlerdeki oynaklığı değerlendiren Deriner, her iki konuda yaşananların nedenlerini anlattı. Seçime kadar döviz, altın ve borsadaki nasıl bir seyir beklediğini dile getiren Deriner, seçim sonrası ve yıl sonu beklentilerini sıraladı.

  • "Hafize Gaye Erkan faiz artırımı nedeniyle görevden alındı" iddiasına yalanlama

    Gündem, 13 Mart 2024

    "Hafize Gaye Erkan faiz artırımı nedeniyle görevden alındı" iddiasına yalanlama

    Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, eski Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan'ın faizleri yüzde 60'a çıkarmak istediği için görevden alındığı iddiasına ilişkin açıklama yaptı. İddiaların doğru olmadığı belirtilen açıklamada, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın liderliğinde yürütülen ekonomi programının kesintisiz ve kararlılıkla sürdürüldüğünün altı çizildi.

  • Merkez Bankası'ndan ilave sıkılaşmada zorunlu karşılık adımı

    Para, 07 Mart 2024

    Merkez Bankası'ndan ilave sıkılaşmada zorunlu karşılık adımı

    Merkez Bankası'nın sıkı para politikası duruşunu destekleyici ilave sıkılaşma adımları kapsamında, kredi büyümesine dayalı zorunlu karşılık tesis edilecek. Bu kapsamda Merkez Bankası tarafından belirlenen kredilerin aylık yüzde 2 büyüme oranını aşan kısmı için TL cinsinden zorunlu karşılık 1 yıl süreyle bloke olarak tutulacak

  • Merkez Bankası TL zorunlu karşılıklara faiz uygulayacak

    Para, 05 Şubat 2024

    Merkez Bankası TL zorunlu karşılıklara faiz uygulayacak

    Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türk Lirası (TL) mevduata geçişin desteklenmesi amacıyla TL zorunlu karşılıklara faiz uygulayacak. Döviz dönüşümlü Kur Korumalı Mevduat'ta (KKM) ise tarih uzatıldı. TL'ye çevirme işlemleri, hesap sahiplerinin isteği üzerine ve dönüşüm kuru üzerinden gerçekleştirilecek

    Merkez Bankası'nda Karahan Dönemi! Enflasyon raporunu açıklayacak!

    Gündem, 04 Şubat 2024

    Merkez Bankası'nda Karahan Dönemi! Enflasyon raporunu açıklayacak!

    Merkez Bankası'nın yeni başkanı Fatih Karahan, 8 Şubat Perşembe günü, “enflasyon raporu toplantısı” için ilk kez kamera karşısına geçecek. 2024'ün ilk enflasyon raporu için “basın toplantısı” düzenleyecek. Yıl sonu tahminlerini de aktaracağı toplantıda, gazetecilerin sorularını yanıtlayacak.

    Merkez Bankası'ndan TL mevduatı destekleyici yeni adım

    Para, 30 Ocak 2024

    Merkez Bankası'ndan TL mevduatı destekleyici yeni adım

    Merkez Bankası, Türk lirası mevduata geçişin desteklenmesi amacıyla yeni bir adım attı. Kur koruması sağlanan hesaplar için zorunlu karşılık oranlarının 6 aya kadar olan vadelerde yüzde 30'dan yüzde 25'e indirilmesine karar verildi

  • MB, 2024'ün ilk faiz kararını açıklayacak

    Para, 22 Ocak 2024

    MB, 2024'ün ilk faiz kararını açıklayacak

    Merkez Bankası (TCMB) 25 Ocak Perşembe günü, 2024'ün ilk faiz kararını açıklayacak. Beklentiler 250 baz puanlık bir artışı öngörse de gözler karar metninde verilecek sinyallere çevrilmiş durumda. Amerika Merkez Bankası (Fed) da 31 Ocak'ta yılın ilk faiz kararını açıklayacak. Fed için de beklentiler faizi sabit tutması yönünde ancak Fed'in Mart ayında ilk faiz indirimi yapıp yapmayacağıyla ilgili belirsizlik küresel piyasaları etkiliyor? Peki altın, dolar ve borsada son durum ne? HT Mikrofon'da Helin Genç sordu, Haberturk.com Ekonomi Müdürü Selim Karahan yanıtladı.

  • Ekonomi yıl sonunda mutlu edecek mi?

    İş-Yaşam, 09 Ocak 2024

    Ekonomi yıl sonunda mutlu edecek mi?

    Yatırımcı Rehberi programının konuğu TEPAV Direktörü Burcu Aydın oldu. Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Maliye Bakanlığı'nda üst düzey görevlerde bulunan Aydın, ekonomi yönetiminin uyguladığı para ve maliye politikalarını değerlendirirken bu politikaların hedefine ulaşıp ulaşamayacağını mevcut veriler ışığında değerlendirdi. Aydın, Merkez Bankası rezervindeki artış, Türkiye'nin CDS rakamlarındaki iyileşme ve bu doğrultuda yavaş yavaş görülmeye başlanan yabancı yatırımcı ilgisini de değerlendirdi. Aydın bu gelişmelere rağmen Türkiye'nin notunu artırmayan uluslararası reyting kuruluşlarının haksızlık yapıp yapmadığını sorguladı.

  • 'Yaşanan süreç 2003 ile aynı değil'

    İş-Yaşam, 06 Ocak 2024

    'Yaşanan süreç 2003 ile aynı değil'

    Deva Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, son 7 aydaki Merkez Bankası'nın faiz artırım sürecini kaygıyla izlediklerini belirterek, yeni politikanın çıktısı olarak sadece faiz ve vergi artışını gördüklerini harcamalara yönelik bir önlem alınmadığını söyledi. Babacan, yaşanan sürecin 2003'teki krizden çıkış dönemine benzetilemeyeceğini çünkü o dönem şu andan farklı olarak yapısal reform çabası olduğunu kaydetti. Babacan, seçimlerin ardından TÜİK'e yönelik herhangi bir düzenleme olmaması ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın geçmiş ekonomi politikalarının yanlış olduğuna dair bir açıklamasının olmamasının ekonomi ve piyasaların önündeki riskler olduğunu dile getirerek ekonomi yönetiminin yılın ikinci yarısında enflasyonun düşeceğine yönelik beklentilerini "Açıklanan değil gerçek enflasyonun düşüş trendine girmesinin çok zor olduğunu düşünüyorum" dedi.

    Asgari ücretin enflasyona etkisi ne olacak?

    Sosyal Güvenlik, 28 Aralık 2023

    Asgari ücretin enflasyona etkisi ne olacak?

    Merkez Bankası temmuz ayında asgari ücrete yapılan ara zammın ardından asgari ücret artışının enflasyona etkisini hesapladı. Merkez Bankası’nın temmuz ayındaki formülü aynen uygulandığında asgari ücrete yapılan yüzde 49’luk artışın yıllık enflasyona etkisi yüzde 3.92 ile yüzde 5.88 arasında olacak. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi

    MB'nin yılın son faiz kararı ne olur?

    Para, 19 Aralık 2023

    MB'nin yılın son faiz kararı ne olur?

    Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Hafize Gaye Erkan, verdiği bir röportajda "Vatandaş daha ne kadar kemer sıkacak ki?" diyerek parasal sıkılaşmanın bir müddet daha korunması gerektiğini söyledi. Peki Erkan'ın açıklamaları ne anlama geliyor? Merkez Bankası'nın 2023'ün son faiz kararı ne olacak? İlk faiz indirimi ne zaman gelecek? Beklentiler ne yönde? HT Mikrofon'da Helin Genç sordu, Haberturk.com Ekonomi Müdürü Selim Karahan yanıtladı.

  • Merkez Bankası'ndan TL mevduatı destekleyecek adımlar

    Para, 01 Aralık 2023

    Merkez Bankası'ndan TL mevduatı destekleyecek adımlar

    Merkez Bankası'nın, Türk lirasını cazip kılacak şekilde bankacılık sistemini dönüştüren adımları kapsamındaki yeni tebliğleri, Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre döviz dönüşümlü kur korumalı hesaplara politika faizinin altında faiz verebilecek ancak bu oran, politika faizi olan 1 hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 85'inden daha düşük olamayacak.

  • Merkez: Şirketler de bankalar da taş gibi

    İş-Yaşam, 17 Kasım 2023

    Merkez: Şirketler de bankalar da taş gibi

    Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu'nda hem şirketlerin hem bankaların her türlü riske karşı kendilerini koruyabilecek kabiliyette olduğu, korkulacak bir durumun olmadığı anlatıldı. Şirketlerin borçlarının varlıklarına oranı yüzde 2.4 ile tarihi düşük düzeye indi. Başkan Gaye Erkan, reel sektör firmalarının likit bilanço yapıları, yüksek kârlılık ve azalan borçluluk oranları ile finansman maliyetlerindeki artış kaynaklı riskleri yönetebilecek kapasitede olduğunu yazdı. Erkan sağlam bilanço yapısına sahip olan bankacılık sektörünün de parasal sıkılaştırma sürecinde faiz riskini başarıyla yönettiğini, sermaye yeterlilik oranlarının yasal sınırın üzerinde olduğunu ve bankaların yeterli düzeyin üzerinde likidite tamponu bulunduğuna vurgu yaptı.

  • Merkez Bankası'ndan yeni sadeleşme adımları

    Para, 08 Kasım 2023

    Merkez Bankası'ndan yeni sadeleşme adımları

    Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Özet Döviz Pozisyon Raporlaması'nı kaldırırken, Sistemik Risk Veri Takip Sistemi'nin (SRVTS) kapsamını firma kapsamı ve firmaların ülke ekonomisindeki temsil düzeyini artırmak amacıyla güncelledi

    KKM'de zorunlu karşılık artırıldı

    Para, 02 Kasım 2023

    KKM'de zorunlu karşılık artırıldı

    Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türk lirası (TL) mevduatın bankacılık sistemindeki payını artırma odaklı adımlarına devam ediyor. Alınan son kararla Kur Korumalı Mevduat'ta (KKM) zorunlu karşılık oranı yükseltildi ve döviz mevduat için TL cinsi ilave zorunlu karşılık oranı getirildi