OPEC+ ülkeleri üretimi neden kısıyor?

OPEC+ grubunun petrol üretiminde günlük 2 milyon varil kesinti yapmasının petrol fiyatları üzerinde etkili olmaya devam ediyor. Geçen cuma 88 dolardan işlem gören Brent petrolün varil fiyatı dün 93 doları aşmasının ardından bugün bu seviye civarında tutundu.

Böylece 26 Eylül'de 82 dolara gerileyen petrolün varil fiyatı son 10 günde yüzde 13.4 yükseldi.

OPEC+ Bakanlar Komitesi'nin dün yaptığı toplantı sonrası, zayıflayan küresel ekonominin neden olduğu petrol fiyatlarındaki düşüşü durdurma amacıyla grubun günlük üretim limitlerinde 2 milyon varillik bir kesinti kararı çıktı. Bu son 2 yılın en büyük üretim kesintisi oldu.

ABD ENFLASYONUNDA ENERJİ ETKİSİ

Söz konusu karar ABD yönetimi tarafından hemen sert bir şekilde eleştirildi. Beyaz Saray'ın petrol fiyatlarının yükselmesini 2 temel nedenden dolayı istemiyor. Öncelikle ABD'de ağustos ayında yıllık enflasyon yüzde 8.3'e yükselirken enflasyondaki artışta enerji fiyatlarındaki tırmanışın önemli bir katkısı oldu. Ağustos ayında ülkedeki akaryakıt fiyatları yüzde 10.6 düşmüş olsa da fiyatlar 1 yıl öncesine göre genel enflasyonun çok üzerinde bir şekilde yüzde 25.6 yükseldi. ABD yönetimi OPEC+ ülkelerinin aldığı son kararın enflasyon üzerinde yukarı yönlü baskı yaratmasından endişe ediyor.

RUSYA'NIN GELİRLERİNDE ÖNEMLİ PAYA SAHİP

Bunun yanında enerji gelirleri Rusya'nın bütçesinde yaklaşık yüzde 30 paya sahip. Haziran ayında Brent petrolün varil fiyatı 110 doların üzerini görürken Rusya'nın petrol gelirleri de Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre 20 milyar doları buldu. Ağustos ayında ise petrol fiyatı 100 doların altına gerilerken Rusya'nın gelirleri 11 milyar dolara geriledi. ABD ve müttefikleri Rusya'ya, Ukrayna'yı işgal girişimi sebebiyle, yaptırımlar uygularken bu yaptırımların en önemli hedeflerinden birisi Rusya'nın enerji gelirlerini düşürmek, bu sayede savaşın finansmanını zorlaştırmak. Dolayısıyla petrol fiyatlarını yükseltici adımlar Rusya'nın lehine atılmış adımlar olarak görülüyor.

OPEC ÜRETİMİ 29.65 MİLYON VARİL

1960'da kurulan Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), 2016 yılında Azerbaycan, Bahreyn, Brunei, Kazakistan, Malezya, Meksika, Umman, Filipinler, Rusya, Sudan ve Güney Sudan'ı yanına alarak OPEC+ grubunu kurdu.

OPEC'in eylül ayı petrol piyasası raporuna göre sadece 13 üyeli OPEC grubu ağustos ayında günlük 29.65 milyon varil petrol üretimi gerçekleştirdi.

Ağustos 2022 OPEC ülkelerinin petrol üretimi (bin varil/günlük):

Bu ülkeler arasında Suudi Arabistan günlük 10.9 milyonluk varil üretimle ilk sırada yer aldı. Yine OPEC verilerine göre küresel petrol üretimi ağustosta günlük 101.3 milyon varile çıktı. Küresel petrol üretimi ağustosta bir önceki aya göre ortalama günlük 1.3 milyon varil yükseldi. Dolayısıyla OPEC+ ülkelerinin aldığı 2 milyonluk kesinti kararı aslında üretimde 3 ay öncesine dönülmesi anlamına geliyor.

UPEC ülkeleri küresel üretimin yaklaşık yüzde 29'unu gerçekleştirirken OPEC+'ın toplam payı yüzde 40'ı buluyor.

KORONAVİRÜS SEBEBİYLE DÜŞÜRÜLMÜŞTÜ

Petrol üretimi olağan dönemlerde genel olarak yükseliş eğilimi gösterir. Ancak 2 yıl önce OPEC+ ülkeleri üretimlerini 9 milyon varil düşürme kararı almıştı. Koronavirüs pandemisiyle düşen talebin fiyatları aşağı çekmesi bu karara yol açmıştı.

SAVAŞIN ETKİLERİNİ AZALTMAK İÇİN ÜRETİM ARTTI

Bu yıl ise koronavirüsün etkilerinin atlatılıp petrol talebinin toparlanması beklenirken Ukrayna'daki savaş patlak verdi. Dünyanın en önemli enerji üreticilerinden birisinin kalkıştığı işgal girişimi sebebiyle martta petrolün varil fiyatı kısa süreliğine 130 doların üzerini gördü. Rusya'nın petrol ihracatı savaş ve yaptırımlar sebebiyle düşerken ABD'nin de girişimleriyle OPEC ülkeleri üretimleri kademeli olarak artırdı. Önce günlük üretimi günlük 400 bin varil, ardından ise 648 bin varil artırma taahhüdünde bulundular.

RESESYON ENDİŞLERİ BAŞLADI

Ancak bu esnada küresel olarak enflasyon yükselmeye başladı ve başta Fed olmak üzere dünya genelinde merkez bankaları enflasyona karşı faiz silahına sarıldı. Faiz artırımları art arda gelirken ekonomik durgunluk endişeleri de artmaya başladı. IMF ve Dünya Bankası gelişmiş ülkelerdeki agresif artırımların resesyona yol açabileceği uyarısında bulundu. Bir yandan üretimin kademeli olarak artırılırken resesyon endişelerinin gelmesi petrol fiyatlarında düşüşe yol açtı.

HAZİRANA GÖRE YÜZDE 30 DÜŞTÜ

8 Haziran-26 Eylül arasında petrol fiyatlarında yaklaşık yüzde 30 düşüş yaşandı. Son alınan üretim kesintisi kararı Suudi Arabistan ile Rusya arasındaki bir anlaşmaya dayandırılsa da fiyatlardaki gerileme tüm üretici ülkeler için gelir kaybı ve kâr marjının düşmesi anlamına geliyor. Dolayısıyla üreticilerin genel olarak kesintiye gitmek istemesi şaşırtıcı olmadı. Tabii fiyatlardaki düşüş Rusya için daha büyük önem arz ediyor.

TALEBİN 100 MİLYON VARİL OLMASI BEKLENİYORDU

Yine OPEC'in son yayımladığı raporda küresel petrol talebinin 2022'de ortalama günlük 100 milyon varil olacağı tahmin edilmişti. Ancak küresel ekonomik görünüme yönelik aşağı yönlü revizyonlar bu tahminlerin de düşeceği beklentisini yükselti. Dolayısıyla 101 milyon varillik üretimde kesintiye gitmek ABD'nin baskısına rağmen OPEC ülkeleri için daha cazip hale geldi.

RUSYA PİYASANIN ALTINDA SATIŞ YAPIYOR

Rusya'nın ABD ve müttefiklerine petrol satışı yaptırımlarla yavaş yavaş imkansız hale gelirken bu ülkeden yapılan alımlarda Çin ve Hindistan öne çıktı. Ancak bu ülkeler de bir anlamda fırsatı değerlendirerek Rus petrolünü serbest piyasadaki fiyatın eylül sonu itibarıyla 20 dolar altında satın aldı. Söz konusu ülkelerin Batı baskısıyla alımlarını kesip kesmeyecekleri veya ne ölçüde kesecekleri bilinmiyor. Dolayısıyla bu süreçte uluslararası petrol fiyatlarındaki her yükseliş Rusya için büyük önem arz ediyor.