Bundan sonra ne olacak?

İsrail'in yardım gemilerine düzenlediği saldırı sonrasında yaşanabilecekleri uluslararası ilişkiler uzmanları HABERTURK.COM'a yorumladı.

PROF. HASAN KÖNİ (Uluslararası İlişkiler Uzmanı)

“İsrail yaşamsal bir hata yaptı, bu bir savaş suçudur”

Bu inanılmaz aşırı bir davranış tarzı ve kendilerinin ileri sürdüğü insan haklarına, insanlığa karşı işlenen suçlara giriyor. Bu aynı zamanda bir savaş suçudur. Hemen Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin toplanıp İsrail’i kınaması gerekiyor. ABD de bunun arkasında durmuş olamaz. Sürekli gelişmekte olan ülkelere insan hakları konusunda fikir veren, tavsiyede bulunan bir ülke olarak İsrail’e destek verirse, bütün Ortadoğu’da inanırlığı ortadan kalmış olacak. Biliyorsunuz, İsrail’in Gazze’ye saldırısından sonra BM’nin oraya gönderdiği komisyon tarafından bir rapor yazıldı. Goldstone Raporu adı verilen bu raporda İsrail’in savaş suçu işlediği yazılı. İsrail buna karşı çıktı ama yargıç Goldstone’un da Yahudi olması tezlerini çürüttü. İsrail’in bu kez tepkileri durdurması mümkün değil, bu bir savaş suçu. Ambargo koyabilirdi, gemileri enterne edebilirdi. Üstelik bir de bu müdahaleyi uluslararası sularda yaptı. Uyduruyorlar, yardım gemilerinden ateş açıldı diye. Böyle bir şey olduysa bile kendi ajanları provoke etmiştir. Buna kimi inandıracak? Bir sürü şahit var orada. Bu olay Türk – İsrail ilişkilerini çok gerecek. Ama İsrail çok şey kaybetti. Avrupalılar’ın, Batı’nın gözü önünde büyük bir diplomatik hata yaptı. Türkiye’nin elini çok güçlendirmiş oldu. Şimdi Türkiye elçisini ikinci defa çekince diplomatik ilişkilerde ciddi bir kopma olacak. Konu BM’ye gidecek. İslam Birliği Konferansı toplanacak, İsrail malları boykot edilecek. Bütün Arap dünyasını da karşısına alacak İsrail. Çünkü sadece Türk gemisi yoktu orada, başka ülkelerin gemileri de vardı. Bu İsrail açısından yaşamsal bir hatadır. Hukukun, hem de göz göre göre tamamen ihlalidir. Türk vatandaşlarının sakin olup kendi hükümetinin davranışını beklemesi lazım. Olayın Türkiye’de sakin geçeceğini düşünüyorum. Gösterilerle bir yere varmak mümkün değil, toplanıp toplanıp dağılmanın manası yok. Türk vatandaşları sakin olmalı.

HÜSNÜ MAHALLİ (Ortadoğu uzmanı)

“İsrail çok daha kötüsünü de yapardı, neden şaşırıyoruz?”

İsrail’in barış yapabileceğine, İsrail’le barış yapılabileceğine inanan var mı hâlâ? Buna inanmak mümkün değil. Hâlâ İsrail’in hukuğa saygı, insan haklarına saygı çerçevesinde hareket edeceğini düşünenler var mıdır? İsrail, böyle davranamayacağına yönelik çok güzel bir kanıt sundu. İsrail bunu kurulduğu günden, hatta çok daha öncesinden beri yapıyor, farkında değil miyiz? Bunu çok daha fazlasını da yapabilirdi, bütün yardım gemilerini bombalayabilir, oraya gelen bütün insanları öldürebilirdi. Bu terördür. Daha geçen yıl 20 kişiyle HAMAS yöneticisini öldürdüler, uluslararası sıkıntıya yol açtı, İngiltere, Avustralya İsrailli temsilcileri kovdu. Bunu her yerde her gün yapıyor İsrail. Bugün Türkiye’de yaşanan bazı olayların İsrail tarafından yapılmadığını kim söyleyebilir? Türkiye ne yapar? En fazla büyükelçisini çeker. Bundan kısa bir süre önce Türkiye’ye en büyük hakareti yaptı elçiye alçak koltuk skandalıyla. Bir devletin ve halkın onuruyla oynadı. Türkiye uluslararası hukuka saygılı bir ülke olarak en fazla elçisini çeker. Bir süre sonra o da geri döner. Belki birkaç tatbikat iptal edilir. Türkiye’nin askeri veya diğer anlaşmaları iptal edeceğini sanmıyorum. Hafızamız ne kadar zayıf, ne çabuk unuttuk. Bir yıl önce bombalarla yüzlerce çocuk öldürülmedi mi? BM’nin okullarını bombalamadı mı?

SOLİ ÖZEL (Uluslararası İlişkiler Uzmanı – Habertürk Dış Haberler Müdürü)

“Olabilecek en kötü senaryo gerçekleşti”

Olabilecek en kötü senaryo gerçekleşti. İsrail’in bir müdahalede bulunması bekleniyordu ve bunu zaten kendileri de söylemişlerdi. Ama tek ümit, bu müdahalenin ölümlü bir müdahale olmamasıydı. Ama bu oldu. Bu noktaya gelmeden gemiler geri çağrılabilir veya Gazze’ye gidebilirlerdi. Gemilerde anlaşıldığı kadarıyla silah ve tabanca yok. Silahsız bir gemiye bu şekilde müdahale edildi ve yaklaşık 10 kişi öldü 60 kişi yaralandı. Bunun Türkiye – İsrail ilişkilerinde krize yol açmaması mümkün değil. Gemiler silahsız, bu gemilerden birinde Holocaust’tan kurtulmuş biri de varmış. Dolayısıyla bu olay dünyada da büyük bir tepkiye yol açacaktır. Çok vahim sonuçları olacak bu olayın.