Seçimde dar ve daraltılmış bölge kime yarar?

SALİHA ÇOLAK - GAZETE HABERTÜRK

Başbakan Erdoğan'ın demokratikleşme paketinde açıkladığı alternatifli seçim sistemi önerisi tartışılmaya başlandı. Barajsız dar bölge ve yüzde 5 barajın olduğu daraltılmış bölge sistemlerinin TBMM'deki sandalye sayısını nasıl etkileyeceği konusunda çeşitli fikirler ortaya atılıyor. Sistemin AK Parti ve BDP'nin oyunu artırırken MHP'nin oyunu azaltacağı yorumları öne çıkıyor. Tam aksini savunanlar da az değil. İşte alternatif seçim sistemlerine gelen yorumlar:

'Dar seçim bölgesi büyük partiye yarar'

Erol Tuncer (Toplumsal Ekonomik Siyasal Araştırma Vakfı)

Bugünkü sistem AK Parti ve CHP'ye yarıyor. Büyük oranda ise AK Parti'ye yarıyor. Vakıf olarak görüşümüz barajın yüzde 5 olması. Dar bölgede 550 seçim çevresine bölünecek. Bu da büyük partiye yarar. Dar bölge sisteminde tek mebusluk çevreye bazı yörelerde etnik gruplar hâkim olur. Bazı yerlerde mezhepler, bazılarında aşiretler egemen olur. Bizim gibi toplumlarda bölünmeye yol açar. İsterdim ki yüzde 5 ile daraltılmış bölge olsun. Başka seçenek yok.

'Bir eliyle verip öbür eliyle alıyor'

Prof. Dr. Hikmet Sami Türk (Adalet Eski Bakanı)

Yüzde 10 barajının temsilde adalet ilkesiyle bağdaşmadığı açık. Barajın yüzde 5'e indirilmesi olumlu; fakat iktidar partisi bir eliyle verdiğini öbür eliyle almak istiyor. Daraltılmış seçim bölgeleri büyük partilere yarar. Yüzde 5 baraj BDP'nin isteklerine de uygun; oylar iyice dağılırsa üçüncü parti olurlar. 5'ten fazla milletvekili çıkaran iller bölünecek. Dinamik bir nüfus yapısı var. Hemen her seçim öncesinde seçim bölgelerinin yeniden belirlenmesi gerekecek. İdari bakımdan güçlüklere yol açabilir. İster daraltılmış bölge, ister dar bölge; mülki sınırlardan her defasında belirlenmek zorunda olduğundan bu tartışmalar da siyasi hayatı hep meşgul edecektir.

'MHP'ye yönelik bir operasyon'

MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural

Milletin aklı ile alay ediliyor. Burada Başbakan PKK silahı ile darbe yapmak istiyor. Sayın Genel Başkan Bahçeli'nin pakete ilişkin "PKK dayatması" sözlerine "densizlik" denilmişti. Şimdi densizliğin adresi belli oldu. Başörtüsü meselesinin, Hacı Bektaş-ı Veli'nin de bu konularla ilişkilendirilmesi ve şehitlerin vasiyeti yansıtmaları çok yanlış. Seçim sistemi ile amaçlanan MHP'ye yönelik bir operasyon. MHP saf dışı bırakılarak PKK ile daha rahat siyaset yapılmak isteniyor. MHP'nin de seçim sistemine ilişkin önerileri olacak.

'En demokratik sistem barajsız dar bölgedir'

İbrahim Uslu (ANAR Genel Müdürü)

Muhalefet yenilgisine bahane arıyor. Çünkü ya kör kütük cahiller ya da bile bile yalan söylüyorlar. Seçim çevresi ne kadar daralırsa sosyolojinin Meclis'e yansıması olasılığı kadar yüksek olur. Dünyanın en demokratik seçim sistemi baraj olmayan dar bölge seçim sistemidir. Buna bile itiraz ediyorlar. Daraltılmış bölge konusunda sıkıntılar olabilir. Seçim çevrelerinin nasıl daraltılacağını kimse bilmiyor. Sadece 5'lik çevreler olacak. Küçük partilerin o seçim çevresinden milletvekili çıkarma olasılıkları yükseliyor. Havuz küçüldükçe güçlenebiliyorlar. Nasıl daraltılacağının prensipleri belli olmadan konuşmak doğru değil. Her bölgeden bir milletvekili çıkacak. Bağımsız milletvekillerinin şansı da yükselecek. Dar bölgede parti genel merkezleri ve lider sultası sona eriyor. İnsanlar kendi istediklerini seçebilecek. Sevilen insan aday olup bütün partileri yenip milletvekili olabilir. Dar bölgede genel merkezlerin gücü kırılır seçmen talepleri ön plana çıkar. Doğrudan demokrasi en fazla orada yansır. Seçmen dar bölgede kraldır. AK Partinin seçim hilesi diye karşı çıkmak mantıklı değil.

'Baraj dışında da sıkıntı var'

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Şentop

Baraj üzerinden seçim sistemiyle ilgili değişiklik yapmak doğru değil. Baraj dışında da sıkıntılar var. Dar bölge ve sıfır barajı öneriyoruz mesela. Parti disiplinini zayıflatan, yereli temsili güçlendiren bir sistem. Bunu biz öneriyoruz. Diğeri de yüzde 5 barajlı daraltılmış bölge. Bizim hiç bir endişemiz yok. Hiç bir sistem bizim aleyhimize değil, mevcut da bunlara dahil.

'Hüküm cümlesi kurmak için erken'

AK Parti Ankara Milletvekili Ahmet İyimaya

Baraj sorununa bağlı olarak önerilen üç seçeneğin simülasyonları seçeneklerin somut içerikleri ortaya çıktıktan sonra ancak yapılabilir. Şu andaki açıklamaları, içerik belirlemesinden önce ortaya konan erken değerlendirmeler olarak ele almak gerekir. Tercih edilecek seçeneğe göre yasama sürecinde sorun demokratik eksende elbette ki tartışılır. Şu anda hüküm cümlesi kurmak için erken.

'BDP'ye uygun'

BBP Genel Başkanı Mustafa Destici

Bizim tercihimiz dar bölgeli ve milletvekilleri için tercih sisteminin olduğu sistem. Yüzde 5 ve daraltılmış bölge tamamen BDP'ye uygun. Hazine yardımı da BDP için. Bulgaristan'da bile baraj yüzde 4, Hazine yardımı yüzde 1. Bulgaristan kadar olamadık mı?