Türkiye'de parası olan mı itibar görüyor?

Ayhan YILDIZ / Zeynep YILDIRIM/ AHT

Konuşmacı olarak katıldığı İtibar Yönetimi Konferansı'na son model Porsche ile gelen Hülya Avşar, "İtibar görmek için Porsche ile geldim" diye espiri yaptı. Sanatçı, daha sonra yaptığı konuşmada itibarın farklı şekillerde elde edilebildiğine işaret ederek, "Türkiye'de para ön planda. Parası olana itibar gösteriliyor. Belki ben de ünlü olduğum için itibar görüyorum.

Ama ben kendimi bu sınıfa sokmuyorum. Ben donanımlı olmanın itibar getirdiğine inanıyorum. Çok çabuk şöhret olup çok çabuk yok olmaktansa itibarımı koruyacak şekilde çalıştım. Ben, itibar meselesini farkında olmadan yönetmişim" dedi. Avşar'ın bu açıklaması, "Türkiye'de parası olan mı itibar görüyor?" sorusunu akıllara getirdi. Uzmanlara sorduk, işte cevaplar...

'BÖYLE BİR GENELLEME YAPMAK YANLIŞ OLUR'

Sosyolog Nur SERTER:

Paranın bir itibar göstergesi olduğu algısı belirli bölgelerde var. Ama böyle bir genelleme yapmak yanlış olur. Ortada bir başarının olması o kişin parasal olarak varlıklı olması aslında bir gelişimin de göstergesi.

Aldığı eğitim, deneyimleri, sosyo-kültürel olarak durumunun iyi olması kişiyi itibarlı yapabiliyor. Ama klasik Türk algısı böyle değil. Genel insan kimliğiyle bu tarz bir algı kesinlikle yanlıştır. Tabi şöyle bir durum var. Yaşadığımız kentler insanı zaman içerisinde böyle bir algıya getiriyor.

Bu biraz kent kültürüyle ilgili. Varlıklı kesimlerin ve yoksul kesimlerin bir arada yaşadığı yerlerde böyle bir algının daha yüksek olduğunu görmek mümkün.

'GÜNDEMDE KALMAK İÇİN SÖYLENMİŞ'

Psikiyatr Ayhan AKCAN:

Kültür seviyesi düştükçe bu tür değerler artıyor. Kişinin kültürü, değerleri dışında daha çok dış görünümü öne çıkıyor. Bu da iyi bir araba, iyi bir elbise, güzel bir ev gibi şeylerle oluyor. Bu gibi durumların kişiye itibar kazandırdığı sanılıyor. Bir de şöyle bir durum var; Sanatçılar çoğu zaman gündemde kamak isterler. Bunun için çaba harcarlar. Pahalı arabalar kullanır, dekolte giyer, polemik olacak açıklamalar yaparlar. Hülya Avşar'ın da bu tür açıklamasının gündemde kalmak için olduğu belli.

'DİNİMİZ GENELDE GÖSTERİŞİ YASAKLIYOR'

İlahiyatçı Saim YEPREM:

Bu genel anlamda etik bir durum. Bu tür davranışların dinde yeri yoktur. Dinimiz genelde gösterişi yasaklıyor. Hatta şöyle bir ayet vardır: 'Yeryüzünde böbürlenerek yürüme, çünkü sen ne yeri yarabilirsin, ne dağlara boyca ulaşabilirsin'.

İnsanların bu tür yargıları iyi anlaması gerekiyor. Ayette zaten açıkça belirtiliyor. Yani insanların itibarları zenginlik, para, araba, ev olmamalı. İnsanların etik değerler, ahlakları ile ön planda olmaları önemli. Bu açıklamalar da yanlış açıklamalardır.

'TÜRKİYE'DE İTİBAR GÖRMEK İÇİN İNSANIN ZEKASINA BAKILMIYOR'

Tiyatrocu Ali POYRAZOĞLU:

Hülya Avşar'ın yaptığı açıklamanın ilk bölümü yanlış. Şöyle ki Porsche bir itibar göstergesi değildir. O zaman Türkiye'nin yüzde 99.99'u itibarsız. Türkiye'de kaç tane kişide Porsche var. Aynı zamanda her Porsche'si olan da itibar görmüyor. O arabadan inip konuşmaya bir başladığı zaman insanların ne duruma düştüğünü görüyoruz. Ama konuşmanın gerisinde yaptığı açıklama doğrudur. Türkiye'de itibar görmek için insanın zihnine, zekasına bakılmıyor. İnsanların daha çok dış görünüşüne göre itibarları belirlenebiliyor. Dünyada bir değişim var. Artık sadece ye kürküm dünyası değil. Giydiğine, taktığına, bindiğin şeye göre itibarı yükseltmiyor. İtibarı yükseltmek başka yerdedir.

'TÜRKİYE'DE VAR OLAN ÜZÜCÜ BİR GERÇEK'

Davranış bilimci Aşkım KAPIŞMAK:

İnsan doğasında güçlü, zengin, farklı, renkli ve ulaşılması zor olana hayranlık duyma eğilimi vardır. Bu hayranlığın en altında kendi yoksunluk duygusu yatar, kişi içten içe kıskanır ve yenilgiyi kabul edip, karşısındakini üstün addeder. Sırf parası için saygı görmek, zayıflığı para ile kapatma çabasıdır. İki türlü itibar vardır. Somuta itibar ve soyuta itibar. Somut şeylere itibar: karşındakinin dış görünüşü, ekonomik durumu, ünü, arabası gibi. Aslında bir insana sadece parası olduğu için itibar edilmez , sadece hayranlık duyulabilir. Hatta kıskandığını saklamak icin itibar görüntüsü verilir. Popüler kültüre odaklı ve aşırı tüketim haz odaklı toplumlarda, para, gösteriş, ün itibar da öncelikli baz alınır. Bu da o ülkenin genç nesline büyük zarar verir. Gençlik sevdiği değil hemen para kazanabileceği işlerin peşinde koşar. İçi boş dışı renkli yaşamlar ortaya çıkar. Hülya Avşar, aslında ülkede olanı anlamak istemiş. Bu da üzücü bir gerçek.

'DİLENCİNİN BİLE ELİNDE IPHONE VAR'

Oyuncu - tarihçi Pelin BATU:

TÜRKİYE'de şöyle bir baktığımızda, sokaktaki bir dilencinin elinde bile iPhone görebilirsiniz. Doğal olarak bunları görünce ve etrafta hiç Avrupa'da görmediğim kadar gösteriş görüyorsam bu Hülya Avşar'ın söylediğini doğruluyor. Ülkemizde dış görünüşe ve markaya önem veriliyor. Dolayısıyla marka ve para itibar görüyor, İnsanlar gösterişini o para üzerinden yapıyor. Özellikle son 20 yılda kapitalizm ile buluşan halkımızda, bunun görgüsüzlüğünü yaşıyoruz ve gittikçe de ayak zevkine göre kayıyor. Bu yaklaşım, otellerin dekorasyonunda bile belli markaların ön plana çıkmasına neden oluyor.