"Porno siteler artabilir!"

Kübra PAR / HT GAZETE

kubrapar@haberturk.com

Yeni internet düzenlemesi yoğun tartışmaların ardından meclisten geçti. Gözler Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'e çevrilmişken, herkesin aklında benzer sorular var. Yasa onaylanırsa fişlenecek miyiz? Sosyal medya paylaşımlarımız nasıl denetlenecek? Mail ve yazışmalarımız arşivlenecek mi? Yasaklamaları aşmanın bir yolu var mı? Aklımdaki soruları Bilişim Derneği Yönetim Kurulu Başkanı İlker Tabak'a sordum.

Eski yasanın eksiği neydi ki yeni bir düzenlemeye ihtiyaç duyuldu?

Eskiden sakıncalı görülen içeriğin bulunduğu sitenin alan adı olduğu gibi yasaklanıyordu. Örneğin tek bir video yüzünden Youtube tamamen kapatılıyordu. Şimdi sadece ilgili içerik kaldırılacak. Bir de arka kapılar açıktı. Yurtdışından bağlanılıyormuş gibi gösteren farklı DNS ayarlarıyla yasaklar rahatlıkla delinebiliyordu. Artık bu mümkün olmayacak.

İçerik kaldırma prosedürü de değişiyor.

Evet. Eskiden kişisel hakları ihlal eden içerikler için önce site uyarılıyordu. Kaldırmazsa mahkemeye gidiliyordu. Şimdi iş tersine döndü. Tedbir kararıyla önce içerik kaldırılıyor, sonra mahkemeye başvuruluyor. Yani eskiden uyar-kaldır'dı, şimdi kaldır-uyarma oldu.

Ulaştırma Bakanı diyor ki 'temel amacımız kişisel hakların ve özel hayatın gizliliğinin korunması'. Buna itirazınız ne?

Buna tek başına itirazımız yok. Ama bu yasa Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ile bir araya getirilirse anlam kazanacak.

Yeni düzenlemede TİB Başkanı ve Ulaştırma Bakanı'nın talimatıyla erişimin engellediği durumlarda mahkeme kararına gerek duyulmuyor. En tartışmalı nokta bu, öyle değil mi?

Evet. TİB Başkanı Ulaştırma Bakanı'nın, personeli ise, BTK Başkanı'nın izni olmadan soruşturulamıyor. Bürokrasi hukukun önüne geçmiş oluyor. Böyle bir yetkiye neden ihtiyaç duyuldu? TİB başkanı mütemadiyen site mi kapatacak? Başka işi yok mu?

'SİZ FARK ETMEDEN TWİT'LERİNİZ SİLİNEBİLİR'

Ya Twitter ve Facebook?

Twitter ve Facebook Türkiye'deki hapis cezasını gerekçe göstererek içerik kaldırmaya yanaşmıyorlardı. Yeni düzenleme hapis cezasını kaldırdığı için rahat rahat o bilgileri sildirebilecekler.

Sakıncalı bulunacak bir tweet attığımızda ya da Facebook'ta bir şey paylaştığımızda hesabımız mı kapatılacak yoksa o içerik mi silinecek?

İçerik silinecek.

Önceden uyarı gelecek mi?

Hayır, bakarsanız fark edeceksiniz. Uyarı diye bir şey yok.

Ekşisözlük gibi sitelerde yazılanlar özel hayata müdahale sayılıp silinecek mi? Ya da siteler kapatılacak mı?

Kapatılabilir. Önce kapatacaklar sonra açtırmak için uğraşacağız! Tersine döndü süreç. Kapatmak için değil açtırmak için mahkemeye gidilecek.

Sitenin tamam mı kaldırılacak yoksa ilgili içerik mi kaldırılacak?

İlgili içerik kaldırılacak deniyor ama kimi sitelerde tüm içerik tek bir URL'ye bağlıdır. Sayfa sayfa gezseniz de adres çubuğunda tek URL yazar. Böyle durumlarda site kapatılacak.

'LEGAL PORNO SİTELERİN SAYISI ARTABİLİR’

Müstehcen sitelerin legal olanları var. TİB daha önce çocukların erişimine açık olmayan ve kredi kartı ile 18 yaş şartını doğrulayarak üyelik sistemiyle çalışan porno sitelerin yasaklanmadığını açıklamıştı. Bu yeni düzenleme legal porno sitelere yasaklama getiriyor mu?

Şikâyet gelirse legal olup olmadığına bakılmaksızın tedbir kararıyla kapatılır. Sonra legal olduğu ispatlanırsa açılabilir.

Bu tür sitelerin sayısı artar mı?

Artma olasılığı yüksek. Ama bu sitelere farklı kimliklerle üye olanlar çoğunluktaydı. Şimdi trafik depolama sistemi yüzünden acaba fişleniyor muyum diye endişe ederek girmekten kaçınanlar olacaktır.

“İSTİHBARAT AMAÇLI UYGULAMALAR ŞİMDİ TÜM VATANDAŞLAR ÜZERİNDE KULLANILABİLECEK”

TİB'in kadrosu gün içinde hükümetten gelen direktifleri ve bireysel başvuruları 4 saat içinde karşılamaya yetecek mi? Her gün binlerce kişi başvuru yaparsa ne olacak?

Bazı anahtar sözcükler üzerinden çalışan gelişmiş otomatik sistemler var. İstihbaratın kullandığı bir takım analiz sistemleri yeryüzüne inebilir.

Nasıl yani?

Her ülkenin kendi güvenlik yazılımları vardır. Ülke güvenliği için kullanılan istihbarat amaçlı analiz uygulamaları belki de şimdi tüm vatandaşlar üzerinde kullanılacak. Edward Snowden olayı Amerika Ulusal Güvenlik Ajansı'nın bunu yaptığını ortaya çıkardı. Bize karşı da böyle uygulamalar devreye girebilir.

Yasaklamalar internetin hızına yetişebilir mi? 1 milyon twit’i sildiğiniz anda yeni bir milyon daha atılabilir...

Otomatik istemler bununla baş edebilir. Gerçi bizim insanımız arka kapıdan girmenin bir yolunu bulur. Taksitli telefon satışını yasaklarsanız kılıfı taksitle satıp telefonu hediye eder!

Nedir o arka kapılar? Yasakları delmenin bir yolu var mı?

VPN dediğimiz yurt dışı üzerinden bağlantı kuran sanal ağlar kullanılabilir. Gerçi yasada her türlü önlem alınabilir deniyor ama ona da çare bulunur. Gençler için yeni bir Ar-Ge alanı oluşturuyorlar!

Devletle vatandaş arasında bilişim savaşları mı başlayacak yani?

Siber savaşa doğru gidebilir. Bu enerjiyi kalkınma için harcayacağınıza patinaj çekmek için harcıyorsunuz!

Farz edelim ki Twitter'da bir eylem yayıldı ve aynı anda 1 milyon kişi aynı şahsa hakaret etti. Bu 1 milyon twit aynı anda nasıl silinecek?

Robot yazılımlar silebilir ama delinin biri bir kuyuya taş attı, çıkar çıkarabilirsen gibi bir durum ortaya çıkar. Teknik olarak bunlarla mücadele etmek zor.

Yasaklanmak istenen görüntü, ses ya da yazışmalar bilgisayara indirilip tekrar tekrar yüklenebilir. Bunu nasıl önleyecekler?

Her türlü görüntü ve kaydın algoritmayla sayısal kimliğini çıkarmak mümkün. Söz konusu kaydın 'Hash kodu' çıkarıldıktan sonra otomatik sistem yayılan her kopyayı saptayabilir.

'ÜCRETSİZ VPN'YE GÜVENMEYİN'

Bilgisayar kurtları bilir ama konuya hâkim olmayan sıradan vatandaşlar için anlatır mısınız, VPN nedir? Nasıl kurulur?

VPN sanal bir ağ. Kullandığınız IP adresleri TC kimlik numaranız gibidir. Bunlar sınıflandırılmıştır ve hangi ülkeden bağlandığınız bellidir. VPN'le bağlandığınızda çift pasaportlu oluyorsunuz. Ama bunlar çoğunlukla ücretli uygulamalar. Ülke kaynağı yurt dışına kayacak. Kâr etmek yerine ülke ekonomisine maliyet yaratıyorsunuz. Yasaklamak yerine bırakın içeride sistem dönsün.

VPN uygulamaları arasında ücretsiz olanlar da yok mu?

Var ama onlara tam olarak güvenmek mümkün değil. Altan alta bilgilerinizi topluyor olabilirler.

V-Tunnel gibi tüneller üzerinden erişim mümkün olacak mı?

Olabilir ama tespit edildikçe bu siteler de kapatılır.

‘TOPLANAN VERİLER KÖTÜ AMAÇLA KULLANILABİLİR'

Kişisel verilerin iki yıl boyunca saklanmasına neden gerek duyuluyor?

Şimdiye kadar 6 ay boyunca saklanıyordu zaten. Ticari ve kişisel davalarda mahkemeler talep ettiğinde bu bilgiler veriliyordu.

Değişen sadece 6 ayın 2 yıla çıkması mı?

Yine hareket tutulacak deniyor ama şimdi içerik kaldırmayla özdeşleşeceği için alt detaydaki bağlantı adresine kadar gezdiğiniz her şey saklanacak. Öte yandan, iki yıla çıkardığınız zaman saklama kapasitenizin 4 katına çıkması lazım. İnterneti satın aldığınız servis sağlayıcıları yeni yatırım yapmak zorunda. Maliyetler artacak.

Başka sakıncası var mı?

Tek merkezde toplanan bu bilgiler kötü amaçla kullanılabilir. Güvenlik delinirse bu bilgiler dışarı sızabilir. Ülkedeki tüm kullanıcı bilgileri pazarlama şirketlerinin ya da siber saldırganların eline geçebilir.

Tam olarak hangi bilgiler tutulacak? Örneğin maillerimiz, yazışmalarımız da arşivlenecek mi?

Bunların tutulmayacağı söyleniyor ama görmek isteyen görüyordur zaten!

"ADLİ BİLİŞİM UZMANLARINA İHTİYAÇ VAR"

Mahkemeler 48 saat içinde karar vermek zorunda. Hukuk sistemini nasıl etkiler bu yasa?

Hâkimlerin üzerinde performans kriteri baskısı var. Yanlış karar verme endişesiyle 'bırakayım 48 saat sonra karar kendiliğinden kalksın' diyebilirler. Son dönemde hâkimlerin yerlerinin sıkça değiştirilmesi gibi baskılar bu kanunun uygulanmasını da etkileyecek. Kağıt üstünde iyi görünen yasa, uygulamada verimliliğini yitirebilir. Uzmanlaşmış mahkemeler gerekir. Bu konu mecburen genel mahkemelerde görülecek. Bilirkişilere başvurulacak, süreç uzayacak. Adli bilişim alanında uzman hukukçular yetiştirilmeli. 48 saat şartı olsa bile karşılıklı itirazlarla süreç uzatılabilir.