Bayram mı, katliam mı?

Sultan UÇAR / İSTANBUL

Ramazan Bayramı tatilinde bu yıl da yollar kan gölüne döndü. Geçen cumadan bu yana geçen 8 günde ölenlerin sayısı 120’yi aştı. Yollardaki yoğunluk yeni kazalara davetiye çıkartırken, tüm önlemlere rağmen kazalar art arda geliyor. Pazar gününe kadar bilanço daha da ağırlaşabilir. Biz de uzmanlara kazaların nedenlerini sorduk. Bu kadar çok kaza ve ölüm normal mi? Kazalar yollardaki sorunlardan mı yoksa araçlardan mı kaynaklanıyor? Yeterli polis kontrolü yapılmıyor mu? Kazaların temel nedenini davranış bozukluğuna bağlayabilir miyiz? Trafik uzmanlarının yanı sıra, sosyolog ve psikologlar da bu sorulara yanıt verdi.

‘Yakıtı ucuz yağı kaçak lastik kabaksa kaçınılmaz’

İTÜ Ulaştırma Fakültesi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nadir YAYLA:

Türkiye’deki karayolu altyapısına bakıldığında bölünmüş yollardaki artışla; kafa kafaya çarpışmalar, hatalı sollama azaldı. Ancak işaretleme son derece önemli. Bazı kesimlerde kurallara uygun şekilde işaretlemeler yapılmıyor. Eksik işaretleme de özellikle gece yolculuğunda kaza riskini arttırıyor. Bayramlarda denetim daha sıkı yapılmaya çalışılıyor. Ancak yine de gözden kaçıyor. Kazaların temelinde sürücü hataları var. Temel sorun hızlı gitmek ve işaretleri takip etmemek. Gece yolculuğu daha riskli. 50 yıldır hocalık yapıyorum trafikte yaşananları hakikaten anlamıyorum. Bayramlarda kazalar katliama dönüşüyor. Trafik cezaları artırıldı, kazalar yine azalmıyor. Şehirlerarası otobüsler kâr etmek için ucuz yağ kullanabiliyor. Yakıtı ucuz, yağı kaçak, lastiği kabak araçla ağır rekabet koşullarında yola çıkılıyor.

‘Sürücü yolu boş bulunca basıyor’

Türkiye Trafik Güvenliği Vakfı Onursal Başkanı Ekrem BULGUN:

Sürücü kurallara uyarsa, kazalar azalır. Ülkemizde maalesef 20 yıllık sürücüler bile kuralları umursamıyor. Bayramlarda, sürücüler uykusuz, yorgun yola çıkıyor. Gece yolculukları çok tehlikeli. Özellikle uzun yol yapanlar 2 saatte bir mutlaka mola vermeli. Bayramlarda kamyonların yola çıkması yanlış. Tatilciler yolları zaten işgal ediyor. Ayrıca bizde bayram, mutlaka tatile ya da ailesinin yanına gitmektir. Bu da yollarda müthiş bir yoğunluğa yol açıyor. Yola çıkmadan araçlar mutlaka bakımdan geçirilmeli, lastikler kontrol edilmelidir. Bir an önce gideyim diye gaza basıyor. 30 km yolu 3-4 saatte giden bir sürücü boş yol bulduğunda gaza basıyor. Trafik polisleri bunları denetleyebilir.

‘Bana bir şey olmaz zihniyeti terk edilmelidir’

Türkiye Trafik Kazalarını Önleme Derneği Başkanı Av. Hitay GÜNER:

TÜRKİYE’de kazalarda asıl problem insan davranışları. Direksiyon başındaki hemen hemen herkes kuralların ne olduğunu biliyorlar. Yola çıkan sürücülerin bir kısmı bildikleri halde, kuralların ciddiyetine ve önemine varamamış. Risk yaratan sürücüler, ‘Bana bir şey olmaz’ diyorlar. Toplum olarak yapımız sabırsız. Yollar, bize hemen açılsın bir an önce gidelim istiyoruz. Tek çözüm insanlarımızı eğitmektir. Bu eğitim ise aile içi, okulda ve ehliyet aldıktan sonra da sürmelidir. İnsan davranışları eğitimi sürekli olmalı. Dünya Sağlık Örgütü araştırmasına göre denetimin trafik kazalarını önlemede etkisi ülkelere göre; yüzde 12 ile 40 arasında değişiyor. Yani en üst seviyede denetim olsa bile yüzde 60’ında insan davranışı ve eğitim etkili.

‘Görüntüleri ibret için yayınlanmalı’

Sosyolog Prof. Dr. Mustafa ERKAL:

Kurallara uymamak, bir davranış bozukluğudur. Toplumda, sadece trafikte değil birçok alanda kurallara uymama normalleşti. Kuralların dışına çıkma adeta insanların kendi kendini ispatı, hatta özgürlüğe koşmalarının göstergesi gibi tanımlanır hale geldi. İnsanlar hız artırdıkça özgür olduklarını ve çalışma hayatındaki yabancılaşmadan kendilerini kurtaracaklarını zannediyorlar. Bu da kural ihlalini zirveye taşıyor. Kurala uymayı özgürlüğü sınırlamak zannediyoruz. Kazaları, ibret olması için görüntüleriyle vermekte fayda var. Trafik kazaları sosyolojik bir vakadır. Türk toplumu artık trafik kazasını kanıksadı. Kazayı günlük bir olay gibi görüyor.

‘Gerçek ölü sayısı 2.5 kat fazla’

Trafik Mağdurları Derneği Başkanı Yeşim AYÖZ:

Biz kaza kelimesini kullanmıyoruz. Çünkü kaza baştan affetmeyi öngörüyor. Kuralları konulmuş bir sistemde buna kaza denilmesi çok hafif kalır. Biz buna trafik çarpışması diyoruz. Yollardaki hatalar, yol kusurları, sürücü kusurları hepsi hâlâ çok ciddi bir sorun. Trafik, Türkiye’de öyle bir hale geldi ki günde 25 kişiyi kaybetseniz bile kafalarda normalleşti. Rakamlar, sadece olay anındakiler. Gerçek ölü sayısı bunun 2.5 katı. Hastanede ölenler rakamlara dahil edilmiyor. Ne kadar denetim olursa olsun, hiçbir şey olmamış gibi davranılıyor. ‘Bayramda şu kadar kişi öldü?’ cümlesiyle her şey bitmiyor. Bu kader değil. Trafik cezaları affa sokulduğu sürece hiçbir şey düzelmeyecek.

‘Kader sorumlu tutulamaz’

Sosyolog Prof. Dr. Mustafa ERKAL:

Toplum olarak, kurallarla barışık değiliz. Türkiye’de insanlar zeka testlerini kuralları ihlal etme biçimleriyle yaparlar. Yine trafik kameralarının olduğu yerlere yaklaşırken yavaşlanılması, sonrasında arayı kapatmaya çalışılması da buna örnektir. Trafik işaretleri “kenar süsü” olmaktan başka bir anlam taşımıyor. ‘Bana bir şey olmaz’ yaklaşımı ulusal kimliğimizin bir parçası olmuş. Davranışının sorumluluğunu almak, uygar ülkelerde temel belirleyici iken, az gelişmiş ülkelerde sorumluluk başka şeylere atfedilir. Kader, trafik canavarı, görünmez kaza, şans vb en sık kullanılan sorumlulardır.

TEM’de yoğunluk bayram sonrasında da sürüyor

Bayram tatili resmi olarak dün bitmesine rağmen tatilini uzatanların çokluğu nedeniyle trafikteki yoğunluk bitmedi. Kısa tatili tercih edenler çarşamba günü yollara düşerken, asıl yoğunluğun pazar günü yaşanması bekleniyor. Ancak tatil yörelerinden dönüşü devam eden tatilciler nedeniyle dönüş yolu hâlâ kalabalık. TEM Otoyolu Kocaeli, Düzce mevkiinde ve feribot iskelelerinde yoğunluk sürüyor. Yalova Topçular İskelesi’nden bayram dönüşü nedeniyle 4 günde 43 bin araç geçiş yaparken, yalnızca 30 Temmuz Çarşamba günü Topçular’dan Eskihisar’a geçiş yapan araç sayısı 14 bini buldu.