İbadetin fotoğrafı çekilir mi?

Lütfi ERDOĞAN / ANKARA

SELFIE (özçekim) modasının, kurban ve hac gibi dini vazifeleri kuşatacak biçimde genişlemesi, bazı tartışmaları da beraberinde getirdi. Suudi din adamı Şeyh Asım el Hakim, hacda selfie çektirenleri “Hac ruhuna uygun davranmamak” ile eleştirdi. El Hakim, Kâbe ve çevresinde sünnete riayet edecek şekilde hareket etmek gerektiğini belirterek “Hassasiyetlere dikkat edin” çağrısı yaptı. İlahiyatçı Ali Rıza Demircan, gerek camide gerekse kurbanda selfie olmayacağını belirterek “Haramdır diyemeyiz ama ölçüyü kaçırmamak gerekir” dedi. Hacda ve kurbanla selfie çektirmek uygun mudur? İlahiyatçılar ve din adamlarınn görüşleri şöyle:

İstanbul Ü. İlahiyat Fak. Öğr. Üy. Prof. Dr. Mustafa KARATAŞ:

‘Peygamber’in huzurunda olmaz’

FOTOĞRAF, selfie ve video çekme durumları insanları o anki ibadetten çıkarabiliyor. Bizim işimiz daha zor. Kendi ibadetimizi yaparken, Kâbe etrafında Türkiye’den tanıdık insanlar fotoğraf çektirmek istiyorlar. ‘Hocam bir resim alabilir miyiz?’ diye soranlar oluyor. Tavafta, namazda gibiyiz. Fotoğraf çektirilecek yer mi orası? Sahabiler başını kaldırmadan Peygamber Efendimizin huzurunda otururken sen lakayt bir şekilde nasıl gezebiliyorsun? Bu gibi durumlar Peygamber huzurunun manasının anlaşılmadığını gösteriyor. Yapılmaması ve yapanların uyarılması gerekiyor. Kenara çekilip uzaktan fotoğraf çekilebilir. Ancak ibadet esnasında bunlar olmaz. Tavaf esnasında hiç olmaz. Peygamber’in huzurundasın. Bu durum Müslümanların problemidir.

İlahiyatçı Ali Rıza DEMİRCAN:

‘İbadet ihlasla yapılmıyor’

BENİM birkaç yıldan bu yana şikâyetçi olduğum durum bu. Meşhur insanlar Kâbe çevresine geldiğinde hemen fotoğraf çektirmek istiyorlar. Ben de aynısını yaşadım. Televizyon programından tanıyorlar. Onlarca insan Kâbe’nin çevresinde dönüş alanında fotoğraf çektirmeye çalışıyor. Mübarek Kâbe’de ihlasla tefekkür olmuyor. Manevi hazzı dorukta yaşamak gerekirken cep telefonları ellerinde oluyor. Hac boyunca bir kez görüntü alınabilir. Ama bunu gereğinden fazla yapmak dikkat etmemiz gereken manevi durumlarımızı zaafa uğratır. Gerek camide gerekse kurbanda selfie olmaz. Haramdır diyemeyiz ama ölçüyü kaçırmamak gerekir.

Marmara Ü. İlahiyat Fak. Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk BEŞER:

‘Olmasa daha iyi’

FOTOĞRAF bir görüntünün bulundurulmasıdır. Fotoğraf çekmek de mekân neresi olursa olsun haram değildir, günah değildir. Elbette gönül ister ki insanlar bununla uğraşmak yerine ibadetini halis bir şekilde yapsın. Ancak insanlara sürekli ibadet yaptıramazsınız.

Prof. Dr. Bayraktar BAYRAKLI:

‘İbadeti zedeler’

BİR insan dua ederken nasıl selfie çektirebilir. Böyle yaparlarsa ibadet zedelenir, yaralanır. Selfie çekip yayınlayacağına tavaf yapsın. Tavaf haccın çok önemli bir parçasıdır. Böyle iş olmaz. Hacda üç farza çok dikkat etmek gerekir. Bunlardan biri de tavaftır. Tavaf yaparken selfie’yi nasıl çekeceksin, anlamıyorum. Eğer tavafta selfie çekip bir de paylaşıyorsan sen tavaftan kopuyorsun demektir.

Prof. Dr. Abdülaziz BAYINDIR:

‘Haccı bozmaz’

HACDA fotoğraf çektirmek veya selfie çektirmek haccın uygunluğunu bozmaz. ‘Uygunluğunu bozar’ diyen din adamları çektirmesinler. Bu konu tartışmaya bile değmez. ‘Fotoğraf çektiriyorlar’ demek hacca gidenler ‘su içiyor’ demek gibi bir durum. O kadar doğal bir durumdur. Canı isteyen çektirsin, canı isteyen paylaşsın, canı istemeyen çektirmesin.

İlahiyatçı Prof. Dr. Saim YEPREM:

‘Gençleri teşvik açısından olumlu’

BÜTÜN ibadetlerde kişilerin sadece onu düşünmesi ve ibadetin gayesini gerçekleştirmesi gerekir. Bu gayeyi yitirmeyecek şekilde davranmak gerekir. Bu temel prensipten vazgeçmemek lazım. Hac ibadeti maddi imkânlar açısından ömürde bir defa yapılabilen bir ibadet. Artık dünya teknik imkânlarla dolu. O havayı tekrar yaşamak isteyenler de tabii ki fotoğraf çektirebilir, selfie yapabilir. Eskiden nasıl hatıra yazmak vardı, şimdi de bunu fotoğrafla yapıyorlar. Teknolojinin ibadetin ruhunu bozmayacak şekilde kullanılmasından yanayım. Bazıları sürekli eleştirmek istiyor. Camilerde mikrofon koyarken de bizim gençliğimizde hocalar karşı çıkmıştı. ‘Mikrofon caiz değildir’ diye. İbadetin gayesini bozmayacak şekilde fotoğraf çekilip hatıra bırakılabilir. Maksadı ibadeti ortadan kaldırmak olmadığı belli. Ben bunu olumlu bir gelişme hatta gençlere gösterilmesi ve teşvik edilmesi açısından olumlu buluyorum. Kurbanla fotoğraf çektirmeye dinin temel prensipleri olarak baktığımız zaman uygundur veya değildir diyemeyiz. İnsan ve toplum psikolojisi ile ilgili hükümlerdir. İçinde bulunduğumuz toplum bunu garip karşılayıp yadırgayabilir. Kurban kellesiyle fotoğraf çektirmek uygun değildir. Ama bu yorum da din uygunluğu ya da uygunsuzluğu değildir.

Ankara Üniversitesi İlahiyat Fak. Prof. Dr. Hayrani ALTUNTAŞ:

‘Hac ruhuna aykırı değil’

HAC insanların samimiyetlerini gerektiren bir ibadettir. Hacda fotoğraf çektirmek ya da selfie çektirmek haccı bozmaz. Ancak bunu da abartmamak lazım. İbadeti bir hatıra olarak saklamak, zaman zaman tekrar bakıp o anları yaşamak isteyenler olabilir. Haccı ebedileştirmek isteyebilirler. Bu durum hacca bir mâni teşkil etmez. Ancak dediğim gibi sadece fotoğraf çektirmek için gidilmiş gibi bir intiba bırakılmamalı. Kendi fotoğraflarını çektirmek isteyenler tabii ki olabilir, haccın ruhuna aykırı değildir. Kurban kellesiyle fotoğraf çektirmek ve sosyal medyaya koymak uygun değil. İnancımıza göre yanlıştır.