Kilo veremiyorsanız tiroit hastası olabilirsiniz!

Ceyda ERENOĞLU - YAZI DİZİSİ 1 / HT GAZETE

BAŞLARKEN...

KILO vermek istiyor ama her şeyi yaptığınızı düşündüğünüz halde veremiyorsanız, ses kalitenizde değişiklik ve ellerinizde titreme varsa, sağlığınızda açıklanamayan bir genel durum bozukluğu bulunuyorsa tiroide bağlı bir hastalığınız olabilir. Bu sorunu yaşarken yalnız değilsiniz. Türkiye nüfusunun yüzde 40’ında, farklı tiroit hastalıklarına rastlanıyor. Uzmanlar, “Tiroit kanseri 30-50 yaş arası kadınlarda en sık görülen kanser sıralamasında bir numara, erkeklerde ise 14. sıradan 7. sıraya yaptığı sıçrayışla en hızlı yükselen kanser” diyor. Tüm dünyada en önemli tiroit sorununun iyot eksikliği ve buna bağlı olarak gelişen guatr olduğuna dikkat çekiliyor. Dünya nüfusunun yüzde 29’unu oluşturan 130 ülkede iyot eksikliği bulunması daha alınacak hayli yol olduğunu gösteriyor. Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Serpil Salman ve Türk ve Uluslararası Endokrin Cerrahi Dernekleri Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mete Düren yazı dizimizde tiroit hastalıklarına dair bilimsel gerçekleri dile getiriyor ve toplumda sık görülen sorunlara dikkat çekiyor.

İNANMASI güç ama 20 gr’lık tiroit bezinden salgılanan hormonlar vücuttaki tüm organları etkilediği için tiroit hastalıkları tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de sık görülen sağlık sorunları arasında bulunuyor. “Vücudun orkestra şefi” olarak tanımlanan tiroit hormon değişimleri bu yönüyle bütün vücudu etkiliyor ve hastalıkların tedavi edilmesini daha da önemli kılıyor. Zamanında ve yeterince iyi tedavi edilmeyen tiroit sorunu kişinin tüm yaşamını etkileyen problemlere yol açabiliyor. Ulus Liv Hospital Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Serpil Salman, boyun muayenesinde tiroitte nodül tespit edilme oranı yüzde 5-10 civarında iken ultrasonografi incelemesinde bu oran yüzde 50’den fazladır” diyor. Nodüllerin yaklaşık yüzde 5’inin kanser olduğu, bu kanserlerin büyük kısmının yaşam boyu belirti vermediği, bu noktada en önem taşıyan şeyin yaşamı tehdit edebilecek olan tiroit kanserinin tespiti olduğu belirtiliyor.

ÖSTROJEN KADININ RİSKİNİ ARTIRIYOR

Tiroit boyun bölgesinde, soluk borusunun önünde yer alan bir salgı bezi olarak tanımlanıyor. Sağ ve solda iki lob ve bunları birleştiren, “istmus” adı verilen bir kısımdan oluştuğu için görüntüsü kelebek şeklini andırıyor. Normal ağırlığı 20-40 gr olan tiroidin görevinin gıdalarla alınan ve depolanan iyodu kullanarak tiroit hormonları üretmek olduğu belirtiliyor. Tiroit hormonları çocuklarda büyüme gelişmeden sorumlu organların çalışma hızına varıncaya kadar vücutta çok sayıda görev yapıyor. Başlıca tiroit hastalıkları tiroidin az ya da çok hormon salgılaması (hipotiroit ve hipertiroidi), büyümesi (guatr), içinde nodül adı verilen yumruların oluşması olarak sıralanıyor. Tiroitle ilgili hastalıklar kadınlarda daha sık görülüyor. Bunun nedeninin kadınlardaki östrojen hormonu olduğu belirtiliyor. EN

ÖNEMLİ SORUN İYOT EKSİKLİĞİ

Tüm dünyada en önemli tiroit sorununun iyot eksikliği ve buna bağlı olarak gelişen guatr olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Serpil Salman, “Bu şekilde büyüyen çocuklarda hem bedensel hem de zihinsel gelişim geri kalabiliyor. İyot eksikliğini gidermek için 1999 yılı sonundan beri ülkemizde sofra tuzlarına iyot eklenmiştir. İyotlama konusunda Türkiye’de önemli gelişmeler sağlasak da özellikle kırsal kesimde kaya tuzunun kullanımına devam edilmesi nedeniyle yeterli iyotlama sağlanamamış bölgelerimiz vardır” diyor.

TİROİT HASTALIKLARI NASIL SINIFLANIR?

Tiroit hastalıkları tiroidin yapısı veya fonksiyonundaki değişimlere göre sınıflanıyor. Yapısal değişiklikler, tiroit bezinin normalden büyük (guatr) - küçük olması ve nodül içermesi anlamına geliyor. Nodüler guatrda nodül tek veya çok sayıda olabiliyor. Fonksiyon değişimleri ise bezin hormon üretme kapasitesinde artma ya da azalma şeklinde görülüyor (Hipotiroidi, hipertiroidi, tiroiditler gibi). Tiroit bezinde yapı ve fonksiyon değişiminin bir arada olabileceğine dikkat çekiliyor. “Toksik nodüler guatr” adı verilen durumda tiroitte nodül olması ve nodülün aşırı hormon salgılaması buna örnek oluşturuyor.

HASTALIK HALİNDE KİŞİ NE TÜR ZARARLAR GÖRÜR?

-Dikkat ve hafıza gibi zihinsel fonksiyonlar

-Kalp, bağırsaklar, kas sistemi, saç - deri ve tırnaklar

-Cinsel fonksiyonlar

-Kadınlarda âdet düzeni ile ilgili sorunlar

-Karaciğer enzimlerinden kan yağlarına kadar birçok tetkikte değişim

-Tiroit hormon fazlalığı ile kendini belli eden “Graves” hastalığında seyrek de olsa meydana gelen göz tutulumu. (Böyle hastalarda gözlerde ileri doğru çıkma, kızarma, ağrı gibi sorunların körlüğe kadar ilerleyebildiği belirtiliyor. Tüm bu sorunlar tiroit hormon değişikliklerinin tüm organların çalışma düzenini etkilediğini gösteriyor.)

BU BELİRTİLERE DİKKAT!

-Ses kalitesinde değişiklik

-Boyunda baskı hissi

-Hızlı kilo kaybı

-Ellerde titreme

-Aşırı terleme

-Açıklanamayan genel durum bozukluğu (özellikle yaşlılarda)

-Gözlerde fırlama ve kanlanma

-Ağrı ve görme bozukluğu

SİZİN TİROİT İLE İLGİLİ ŞİKÂYETİNİZ HANGİSİ?

Tiroit nodülü: Boyunda şişkinlik varsa guatr, tiroidin olduğu bölgede gözle görülen veya ele gelen kitle varsa tiroit nodülü akla gelir.

Hipertiroidi: İştah artışına rağmen kilo kaybı, terleme, sinirlilik, ellerde titreme, çarpıntı, huzursuzluk, sıcağa tahammülsüzlük, yumuşak dışkılama veya ishal, saç dökülmesi, kaslarda güçsüzlük, gözlerde ileri çıkıklık, kanlanma, göz kapağında yukarı çekilme tiroit hormon fazlalığını (hipertiroidi) düşündüren belirtiler olarak görülür.

Hipotiroit: Kilo verememek, cilt kuruluğu, soğuk ortama tahammülsüzlük, tırnaklarda kırılma, dikkat dağınıklığı, kısırlık, âdet düzensizliği, sabahları yorgun uyanma, horlama tiroit hormon azlığını düşündüren belirtilerdir.

TIROIDE BAĞLI HASTALIKLAR

Guatr: Tiroit büyümesi demektir. Tiroidin her yeri büyüdüyse, “difüz guatr”, içinde yumrular varsa “nodüler guatr” olarak adlandırılır. Boyunda şiş görüntü ve bası hissi ile karakterizedir.

Hipotiroit: Tiroidin az hormon üretmesi demektir. En sık görülen şekli “Hashimoto tiroidididir.”

Hipertiroidi (zehirli guatr): Tiroidin fazla hormon üretmesi demektir. En sık görülen şekli “Graves” hastalığıdır.

Otoimmün tiroit hastalıkları: Tiroit bezinin vücut tarafından yabancı kabul edilip saldırıya uğraması durumudur. Sık görülür.

Akut tiroidit: Tiroitin çok nadir görülen bakteri kaynaklı iltihabi hastalığıdır.

Subakut tiroidit: Tiroidin viral enfeksiyonlardan sonra görülebilen iltihabi hastalığıdır. Boyun bölgesinde ağrı, hassasiyet, ateş yükselmesi ile belirti verir.

Postpartum tiroidit: Tiroidin doğumdan sonra görülen iltihabi hastalığıdır. Subakut tiroidite

KİLO VERMEKTE ZORLANIYORSANIZ...

KILO vermekde zorluk yaşanması halinde tiroit sorunundan şüphelenilmesi gerekiyor. Buna karşın her kilo veremeyen kişide tiroit hastalığı bulunmuyor. Tiroit bezi az çalışan (hipotiroidi hastalığı olan) kişilerde metabolizmada yavaşlama meydana geldiği için bu soruna sahip şişman kişiler kilo vermekte zorluk çekiyorlar. Bu hastalarda vücudun daha fazla su toplaması ödem sorunuyla daha çok karşılaşılmasına yol açıyor. Bu sorun hipotiroidi hastalığının tedavi edilmesi ile tamamen düzeltilebiliyor.

HİPOTİROİT ŞİŞMANLAMAYA NEDEN OLMAZ

Hem şişmanlığı hem de hipotiroidisi olan çok sayıda kişinin şişmanlıklarını tiroit sorununa bağladıklarını söyleyen ve bunun gerçeği yansıtmadığına dikkat çeken Doç. Dr. Serpil Salman, “Hipotiroit şişmanlamaya neden olmaktan çok şişman olan kişinin kilo verememesine neden olur” diyor.

KİMLERİN TİROİT RİSKİ YÜKSEK?

-İyot eksikliği olan bölgelerde yaşayan ya da yeterli iyot alamayanlar

-Ailesinde tiroit hastalığı olanlar

-Tip 1 Diyabet, romatoid artrit, pernisiyöz anemi gibi otoimmün hastalığı bulunanlar

-Gebeler ve yeni doğum yapmış kadınlar

-60 yaş üstü kadınlar

-70 yaş üstü erkekler

-Kanser nedeniyle baş ve boyun bölgesine radyoterapi (ışın tedavisi) alanlar

-Bazı ilaçları kullananlar (lityum, amiodaron, interferon vb) tiroit hastalığı açısından risk altında bulunuyor

YARIN: AŞIRI İYOT TÜKETİMİ KANSER RİSKİNİ ARTIRIR MI?