Sağlık Bakanlığı'ndan zehirli mantar açıklaması

Sağlık Bakanlığı, Türkiye'de mantar zehirlenmelerinin son dönemde ciddi ve öngörülemez şekilde arttığını, mantardan zehirlenen kişi sayısının, bu yılın Kasım ayı itibariyle 5 bin 218 kişiye yükseldiğini açıkladı.

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, Türkiye'de yabani mantar tüketimindeki artış nedeniyle mantar zehirlenmelerinin de ciddi ve öngörülemez şekilde arttığı ifade edildi.

Mantar tüketirken canınızdan olmayın!

Doğal alanlarda yetişen ve yapısında zehirli madde bulunan şapkalı mantarların taze, kurutulmuş veya konserve olarak çiğ veya pişirilerek yenmesi sonucunda gelişen ve ölümle de sonuçlanabilen ciddi bir zehirlenmedir.

Mantar zehirlenmeleri, özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında yağışların bol olduğu mevsimlerde görülür.

Ülkemizde doğal alanlarda yetişen zehirli mantarların da bulunduğu unutulmamalıdır.

Mantar Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Zehirlenme belirtileri mantarda bulunan zehrin niteliğine göre değişir.

Belirtiler, bazı mantar türlerinin yenmesini takiben 2 saat sonra, bazı mantar türlerinin yenmesini müteakiben de 6 saat sonra ortaya çıkabilir.

Mantarın yenmesini takiben 2 saat gibi kısa bir sürede zehirlenme belirtilerine sebep olan mantarların yenmesi durumunda:

Sersemlik, uykuya meyil, tansiyon düşüklüğü, bulanık görme, yüz ve boyunda kızarmadır.

Bunların yanında, nabızda artış, ağızda metal tadı, bulantı ve terleme de görülebilir.

Mantarda bulunan zehirli maddenin özelliğine göre, yendikten 6 saat sonra gelişebilen zehirlenme belirtileri ise:

Bulantı, Kusma, İshal, Ateş, Nabız artışı, Kann ağrısı ile Daha sonra karaciğer ve böbrek bozuklukları ile bu organların bozukluklarına bağlı belirtiler şeklindedir.

Mantar Zehirlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Hastanın mantar yeme hikâyesi ile zehirlenme bulguları birlikte değerlendirilerek mantar zehirlenmesi olup olmadığına karar verilmeye çalışılır.

Yenen mantarın uzman kişilerce incelenmesi de zehirlenmenin teşhisinde yardımcı olmaktadır.

Ancak, bu konuda yapılacak en doğru hareket, mantar yiyen bir kişide yukarıda verilen belirtilerin görülmesi hâlinde en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmasıdır.

Mantar Zehirlenmelerinden Nasıl Korunulmalıdır?

Zehirlenmelerin önemli bir kısmı esasında çok basit önlemlerle engellenebilecek niteliktedir.

Bu çerçevede, mantar zehirlenmeleri de çok basit bir şekilde önlenebilecek bir zehirlenme tipi olup zehirlenmenin engellenmesindeki tek çare de doğal alanlarda yetişen mantarların kesinlikle yenmemesi; bunun yerine kültür mantarının tercih edilmesidir.

Kültür Mantarları Zehirler mi?

Kültür mantarları bünyelerinde zehirli maddeleri bulundurmadığından bir zehirlenme görülmesi mümkün değildir.

Ancak, bu mantarların yetiştiği ortam itibarıyla, bazı mikroorganizmalar mantarların üzerinde bulunabilir.

Bu mikroorganizmayla bulaşık mantarların çiğ olarak yenmesi sonucunda çok hafif mide ve bağırsak şikâyetlerinin gelişebileceği de unutulmamalıdır.

Mantarlarla alakalı olarak halk arasında, aşağıdaki belirtildiği biçimde ilmî değeri olmayan yaygın inanışlar da vardır.

Yoğurtla yenen mantar zehirlemez.

Pişirilen mantarda zehir yok olur.

Sirkeli ve tuzlu suda kaynatmakla mantarın zehri alınır.

Kurutulmuş mantarın yenmesiyle zehirlenme olmaz.

Mantar koparıldığında rengi değişmezse mantar zehirsizdir; mantarın iç kısmı mavileşirse bu mantar zehirlidir.

Ağaçlardaki mantarlar zehirsizdir.

Zehirli mantar gümüş kaşıkla pişirilirse kaşık kararır ve Salyangozlar zehirli mantarları yemezler.

Türkiye'de, 2013 yılında mantardan bin 706 kişinin zehirlendiği, bu sayının 2014 yılı kasım ayı itibariyle, 5 kat artarak 5 bin 218'e yükseldiği belirtildi. Bu yılın son 4 ayı dikkate alındığında, ağustosta 68, eylülde 268, ekimde 2 bin 133, kasımda (11 Kasım itibariyle) da 502 zehirlenme vakası görüldüğüne işaret edildi.

Zehirli mantar ve zehirli olmayan mantar!

Zehirlenme belirtileri - Göz yaşarması, bol tükürük salgısı, terleme, mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ve kramp, ishal, baş dönmesi ve göz bebeklerinde küçülme. Hasta vakit kaybetmeden kusturulmalı, mümkünse yedikleri mantarın örneğiyle beraber hemen bir sağlık kuruluşuna götürülmeli.

Mantarın pişirilmesi sırasında tencerenin içine soğan veya sarımsak konulduğu zaman kaynatma suyunun rengi değişirse mantarın zehirlidir.

Mantar pişirilirken suyuna gümüşten yapılmış kaşık veya benzerleri konulduğu zaman gümüş kararır.

Zehirli mantarlar kötü, zehirsiz mantar ise güzel kokar.

Kesilen mantarın kesim yüzeyinde zamanIa mavimsi renk oluşursa bu mantar zehirlidir.

Kelebek, kuş ve benzeri hayvanların üzerine konduğu mantarlar zehirsizdir.

Pişirilirken içine tuz, sirke v.s. ilave edilirse zehir zararsız hale gelir.

Öz suyu beyaz olan, yani sütlü olan mantarların zehirlidir.

Şapka zarı kolay soyulan mantar zehirsizdir (Amanita musca-ria isimli mantar çok zehirli olduğu halde şapka zarı kolayca soyulur).

MANTAR ZEHİRLENMELERİNİN BELİRTİLERİ

Mantar zehirlenmelerinin ölümcül sonuçlara neden olabileceğine dikkat çekilen açıklamada, zehirlenme belirtileri şöyle sıralandı:

''Terleme, salivasyon, lakrimasyon, bronş sekresyonlarında artış, bronkospazm, yüz ve boyunda kızarma, ağızda metalik tat, kol ve bacaklarda karıncalanma, şişme, baş dönmesi, koordinasyon bozukluğu, denge bozukluğu, konuşma güçlüğü, ataksi, kas spazmları, görme ve işitme bozuklukları, halusinasyonlar, karın ağrısı, kusma ve ishal, derin uyku, kardiak ritm bozukluklarıdır. 6 saatten sonra görülen semptomlar ise ölümcül olabilecek mantarlar ile zehirlenmeleri akla getirmelidir. Bunlarsa bulantı, kusma, ishal gibi mide-bağırsak sistemi bulguları, sersemlik, göğüs ağrısı, uykuya meyil, tansiyon düşüklüğü, bulanık görme, yüz ve boyunda kızarma, nabızda artış, ateş, ağızda metal tadı, karın ağrısı ve terleme gibi belirtiler gelişebilir, bunun sonucunda da karaciğer-böbrek yetmezliği ve koma hali hatta ölüm görülebilir. Ülkemizde görülen ciddi mantar zehirlenmelerinin yüzde 95'i karaciğer ve böbrek yetmezliğine neden olmaktadır''

Mantar zehirlenmesinden şüphelenilen kişilerin mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları, başvurulan sağlık kuruluşunun da bilgi almak, ölüme neden olabilecek mantar zehirlenmelerinde kullanılan panzehiri (antidot) temin etmek ve gerekli tedavi yöntemlerini danışmak için Sağlık Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde konuyla ilgili uzman doktorların "114" No'lu telefon hattıyla 7/24 danışmanlık hizmeti verdiği Ulusal Zehir Merkezine (UZEM) başvurmaları gerektiği bildirildi.

MANTAR ZEHİRLENMELERİNDEN NASIL KORUNULUR?

Sonucunda oluşabilecek klinik durum düşünüldüğünde toplama mantar yemenin, ''zehirle rus ruleti oynamaya'' benzetilebileceği ifade edilen açıklamada, zehirlenmenin önlenmesindeki tek çarenin, doğal alanlarda yetişen mantarların kesinlikle yenmemesi ve mantar tüketilmek istenen durumlarda bandrolü ve son kullanım tarihi uygun olan kültür mantarının tercih edilmesi olduğu vurgulandı.

AA