İnme geçiren gençler çoğalıyor

Ceyda ERENOĞLU / HT GAZETE

Tüm inmelerin yüzde 80’ini engellemek ya da tekrarının önüne geçmek mümkün. Sadece tuz tüketimini azaltmak bile riskten korunmada çok etkili. İnmenin gençler arasında artış göstermesi ise sorunun en vahim boyutu.

Geçtiğimiz hafta Istanbul Haliç Kongre Merkezi’nde gerçekleşen Dünya Inme Kongresi’nde soruna dair tüm detaylar dünyanın 90 farklı ülkesinden kongreye katılan 3 bine yakın uzmanla masaya yatırıldı.

Ülke ülke ölüm sebepleri

Dünya genelinde yapılan araştırmalar, 'hangi ülke insanı en çok hangi hastalıktan ölüyor?' sorusunun cevabını veriyor.

İşte ülke ülke en fazla ölüme neden olan hastalıklar...

Afrika: - - Afrika, birçok virüsün cirit attığı, sayısız hastalığa ev sahipliği yapan bir yer. İşte Afrika'da ülke ülke en çok öldüren hastalıklar...

Mısır, Cezayir, Libya'da kalp hastalıkları en çok ölüme sebebiyet veren rahatsızlıktır. Bunun yanında, G. Afrika, Nijerya,Mozambik, Kamerun, Kenya, Gana, Sudan, gibi ülkelerde en çok AIDS can alıyor. Kongo, Somali, Madagaskar gibi ülkelrde ise Tüberküloz.

Güney Amerika: - - Tropikal iklimin hakim olduğu Güney Amerika kıtasında ise en çok ölüme sebebiyet veren hastalıklar kalbe bağlı.

Brezilya, Arjantin, Şili, Paraguay, Uruguay, Kolombiya gibi ülkelerde en çok ölüme sebebiyet veren neden kalp hastalıkları. Bunu yanında Peru, Ekvador ve Surinam'da en fazla canı AIDS alıyor. Bolivya'da ise Tüberküloz en fazla hayata mal oluyor.

Orta Amerika: - - Orta Amerika ülkelerinde en fazla ölüme neden olan hastalıklar ise şöyle:

Meksika'da insanlar en fazla Siroz nedeniyle ölürken Guetemala, Belize, El Salvador ve Honduras'ta ise en çok ölüme AİDS neden oluyor. Nikaragua'da böbrek hastalıkları en fazla ölüme neden olan hastalık olarak göze çarpıyor.

Avrupa: - - Sağlık hizmetlerinin diğer kıtalara göre daha iyi olduğu, ortalama yaşam seviyesinin oldukça yüksek olduğu Avrupa ülkelerinde ise insanlar en çok bu hastalıklardan ölüyor:

Rusya, Türkiye ve Ukrayna gibi Doğu Avrupa ülkelerinde insanlar en çok kalp hastalıklarıdan ölüyor. Bunu yanında İskandinav ülkeleri ve Orta Avrupa Ülkelerinde en fazla ölüme neden olan hastalıkların yine kalp hastalıkları olduğu görülüyor.

Portekiz, İspanya, Fransa, Hollanda, Danimarka ve Çek Cumhuriyetinde ise insanlar en çok Akciğer ve gırtlak kanserinden yaşamını kaybediyor.

İngiltere, İzlanda ve İrlanda gibi Batı Avrupa ülkelerinin yanında, Ermenistan, Gürcistan gibi kıta Avrupasının en doğusunda yer alan ülkelerde de en çok kalp hastalıklarına bağlı ölümler yaygın.

Asya: - - Dünya genelinde olduğu gibi Asya kıtasında da en çok ölüm kalp hastalıklarından oluyor.

Suudi Arabistan, İran, Hindistan, Kazakistan, Moğolistan, Endonezya, Özbekistan, Japonya, Nepal ve İsrail gibi ülkelerde en çok ölüm kalp hastalıklarıdan dolayı meydana geliyor.

Pakistan, Afganistan, Bangladeş, Tacikistan ve Filipinler'de insanlar en çok Tüberküloz'dan ölüyor. Çin ve Güney Kore'de ise ise Karaciğer Kanseri can alıyor.

1500 bildiriye yer verilen kongrede dünyada her 6 saniyede bir kişinin inme sorunu yaşadığına ve bir yıl içinde inme geçiren kişi sayısının 17 milyon olduğuna dikkat çekildi. Sadece bu rakamlar bile sorunun büyüklüğünü gözler önüne sermeye yetiyor. Konunun tüyler ürperten yönü inme geçirenlerin üçte birininkaybedilmesi. Bu gerçek, inmenin çok yaygın ve önemsenmesi gereken bir sorun olduğuna işaret ediyor. İnmeyle ilgili iyi ve umut verici haberler de yok değil.

Konuyla ilgili görüştüğümüz Dünya İnme Örgütü Başkanı Stephen Davis, inmenin engellenebilecek bir sağlık problemi olduğunu söylüyor ve inme hastalarının yüzde 80’inin yaşadığı sorunun inme geçirmeden önce engellenebileceğine veya tekrarının önüne geçilebileceğine dikkat çekiyor.

Biri 'tuz öldürür' diğeri 'yiyin' diyor

İngiliz Araştırma Merkezi'ne göre günde 12 gram tuz tüketen insanlarda mide kanseri riski daha fazla oluyor

İngiliz bilim insanları tuzu azaltmanın sadece kanserden korumadığını söylüyor

Az tuz tüketmek kalp ve damar hastalıklarının da önüne geçiyor

Amerika Kalp Birliği günde 4 gramdan fazla tuz tüketmenin zararlı olduğunu belirtiyor

Harvard Üniversitesi'ne göre yılda 1 milyon 650 bin kişi aşırı tuz tüketmekten hayatını kaybediyor

Kanadalı bilim adamları ise; tuz hakkında İngiliz ve Amerikalı bilim adamlarının aksini söylüyor

Kanadalı bilim insanlarına göre günde 15 grama kadar tuz tüketilebilir

İşte Kanadalı bilim insanlarının tuz tüketimi hakkındaki önerileri

Yüksek tansiyonu olmayan genç biri tuzu fazla tüketse dahi zararlı etkilerinden etkilenmez

İçerisinde potasyum bulunan sebze ve meyveler tuzun zararlı etkilerini azaltıyor

Bu sebze ve meyveler ayrıca yüksek tansiyon, kalp ve damar hastalıklarının da önüne geçiyor

Günde 8-15 gram tuz tüketen kişilerde kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riski düşüyor

4.5 SAAT HAYAT KURTARIR

İnme geçiren kişinin risklerden uzak tutulup sağlıklı şekilde hayatta kalmasının sağlanması için inme ünitelerinin artırılması gerektiği belirtiliyor. Bunun nedeni bu ünitelerdeki tedavi strateji ve bakımının hasta açısından daha iyi olmasından kaynaklanıyor. Türkiye’de yılda 150 bin inme hastası oluyor ve bu hastaların tedavisinin yapılması için yeni tedavi stratejilerine ihtiyaç duyuluyor. Bunlardan bir tanesinin, “trombotik” adı verilen kol damarından verilen damar içi ajan tedavi olduğu belirtiliyor. Prof. Dr. Stephen Davis kendi ülkesi Avustralya’da inme hastalarının yüzde 50’sinin hastaneye bu tedavi limiti olan ilk 4.5 saatte başvurduklarını ve bunların sadece yüzde 25’inin tedavi aldıklarını söylüyor. Genç nüfusun geçmişle karşılaşıldığında daha fazla inme riski altında bulunduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Davis, bunun önemli nedenlerini “Fiziksel aktivitede bulunmamaları, obez olmaları, sigara kullanmaları” diye sıralıyor.

GÜNDE 5 GRAM TUZU AŞMAYIN

Tuz tüketimini günde 5 gram düzeyine indirmenin kişide hipertansiyon görülme oranını ciddi şekilde azalttığınıa ve bunuda inme riskine olumlu şekilde yansıyacağına dikkat çekiliyor. Normalin üzerinde şeker, tuz ve yağ tüketimi inme riskine davetiye çıkarıyor.

Bu test 'beyninizi' ele verecek!

Para kazanmak mı önceliğiniz yoksa duygusal olmak mı? Bedeninizi yöneten beyninizi tanımak için bir kaç adım kaldı... -

Beyninizin hangi kısmını kullanıyorsunuz? Sezgisel mi düşünürsünüz yoksa mantık timsali misiniz? İşte bu test tüm bu soruların yanıtını bulmanıza yardımcı olacak. -

Düşünce ve hafıza diyince akla ilk gelen isimler Tony Buzan ve Michael J. Gelb'in fikirleri doğrultusunda hazırlanan test beyni ele veriyor. İşte o test! -

Beyni genç tutmanın en kısa yoluSonuçları "Annals of Neurology" dergisinde yayımlanan, Edinburgh Üniversitesi'nin yaptığı araştırma çerçevesinde,

kentte doğan 262 kişiye 11 yaşında yapılan zeka testleri bu kişiler 70'li yaşlarındayken tekrarlandı.

2008-2010 yıllarında yapılan araştırmada, hepsi İngilizcenin yanı sıra en az bir dilde daha iletişim kurabilen bu kişilerin 70'li yaşlarında bilişsel yetilerinin ne ölçüde değiştiği incelendi.

Gruptaki 195 kişinin ikinci dili 18 yaşından önce, 65'inin ise 18 yaşından sonra öğrendiği belirtildi.

Araştırmanın bulguları, iki ya da daha fazla dil konuşanların, kendilerinden beklenenden çok daha iyi bilişsel yetilere sahip olduğunu ortaya koyarken,

en güçlü etkilerin, genelde zeka ve okumada gözlendiği kaydedildi. -

Yabancı dili yetişkinken öğrenenlerde de bu olumlu etkinin tespit edildiğine dikkati çekildi.

Edinburgh Üniversitesi Bilişsel Yaşlanma ve Epidemiyoloji Merkezi'nden doktor Thomas Bak, dikkat, odaklanma ve akıcılıkta gözlenen iyileşmenin, doğuştan gelen zekayla açıklanamayacağını ifade ederek

"Araştırmamız, çift dilliliğinin, yetişkinlikte öğrenilse bile, yaşlanan beynin çıkarına olabileceğini gösteriyor" dedi.