Kızamık salgını alarmı

Lütfi ERDOĞAN / HT GAZETE

Sağlık Bakanlığı, kızamık alarmı verdi. Bazı illerde görülen kızamık için ‘Bağışıklama Danışma Kurulu’nu toplayan bakanlık, olası bir kızamık salgınına karşı anaokulu öğrencilerini aşılama kararı aldı. Karar yazı ile Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) iletildi. Kurulun önerileri doğrultusunda, 2014-2015 eğitim ve öğretim yılında anasınıflarda bulunan 1 milyon 65 bin öğrenciye, bir doz kızamık-kızamıkçık-kabakulak (KKK) aşısı yapılacak.

Çocuklarda besin alerjisine dikkat!

Bir anda musluk gibi akmaya mı başladı burnu? Ya da gözlerinden şıpır şıpır yaşlar damlamaya? Acaba grip mi oldu derken, öksürüğüne cildinde kırmızı kırmızı döküntüler mi eklendi?

Tam bir panik haline sokuveriyor anneleri bu semptomlar. Zira minik yavruları tam da ek besinlere başlamıştı. Anne sütüne katı gıdalara alışacak olma mücadelesi eşlik edecekti ki bir de bu şikayetler baş gösteriverdi!

İşte tam da sorun burada. Altı aydan sonra bebeğinizin beslenmesine eklenen besinlerden biri veya birkaçı bu gribi andıran besin alerjisine yol açmış olabiliyor.

Besin alerjisi deyince hemen paniğe kapılmamak gerekiyor. Çünkü bunu anlamak son derece basit. Sadece ilk 6 aydan sonra ek besinlere geçişte önemli bir kurala dikkat etmek yeterli!

Bebeğinize vereceğiniz her bir yeni ek gıdayı mutlaka üç gün arka arkaya verin. Ve üç gün bir tek o besini verirseniz, üç gün içinde bu belirtiler ortaya çıkıyorsa besin alerjisi olduğunu anlayabilirsiniz.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Özlem Altay Yücel, besin alerjisinin zaman içinde geçebileceğini belirtiyor ama tedavide ilk basamak, alerjiye yol açan besinin diyetten tamamen çıkarılmasını önerisinde bulunuyor.

Mevsim meyve sebzelerinden yedirin - ZBebek beslenmesinde anne sütünün eşsiz üstünlüğü tartışılmaz. Bebeğiniz altı aylık olduğunda ise artık ek besinlerin zamanı gelmiş bulunuyor...

O güne dek sadece sıvı beslenmeye alışkın olan minik yavrunuz artık katı gıdalarla tanışacak olmanın biraz hazzını biraz da sıkıntısını yaşayacak şüphesiz.

Zira çiğneme faktörü girecek işin içine. Anne sütü yeterli olmadığı durumlarda, aylık kilo alımları yetersiz olan (ayda 500 gr'dan az) bebeklerin ek gıdalarla tanışması en erken 4 aya kadar da inebiliyor.

Ek besinlere geçişte öncelikle mevsim sebze ve meyvelerinin tüketilmesi önemli. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Özlem Altay Yücel, patates, havuç ve kabak ile başlanıp mevsimine göre karnabahar, brokoli, brüksel lahanası, bal kabağı...

Ispanak, pırasa, semizotu, fasulye, bezelye, lahana, kereviz, kuşkonmaz ve enginarın dönüşümlü olarak ve üçlü gruplar halinde verilebileceğini belirtiyor.

Listeye ilerleyen günlerde sarımsak da eklenebiliyor. Havuç, bezelye, kuşkonmaz, enginar, maydonoz ve semizotunun tam mevsimi.

Meyvelerden ise, elma, armut ile başlanabiliyor ve mevsimine göre şeftali, kayısı, muz, karpuz ve kavun ile devam ediliyor.

Dr. Yücel, çeşit çeşit mevsim meyvelerinin tezgahlarda bolca yerini aldığı bugünlerde elma, muz, şeftali, kayısı, mürdüm eriği, karpuz ve kavun püresi verilebileceğini belirtiyor. Meyveleri önce tek tek tattırmak, sonra iki meyveyi kombinlemek gerekiyor.

1 yaşına kadar yasak olan besinler - 1 yaşına kadar bebeklere yasak olan besinler de var. Örneğin patlıcanda nikotin olduğu ve besleyici değeri az olduğu için...

Bakla da nadir bir hastalık olan "Glukoz 6 fosfat dehidrogenaz eksikliği" olan kişilerde sarılığı tetiklediği için 1 yaşına kadar önerilmiyor. Çilek, domates, tropikal meyveler de alerjik olduğu için 9 ay ile 1 yaşından önce denenmemeli.

İnek sütü, bal, fındık, fıstık ve yumurta beyazının da 1 yaşından önce verilmemesi gerekiyor. Dr. Yücel, inek sütünün 9 aydan sonra karışımlarda kullanılabileceğini, mecbur kalınırsa sulandırılarak kullanılması gerektiğini belirtiyor.

Portakal ve mandalina suyu asitli olduğu için reflüyü artırabildiğinden direkt değil muz, havuç suyu gibi diğer besinlerle karıştırılarak verilmeli. Üzüm suyu ise fazla tatlı olduğundan çocuğun tatlıya alışmaması açısından yine tek başına verilmemeli.

8'nci aydan sonra pütür boyutunun artırılması önemli

Bebeklerde 8. aya kadar muhallebi kıvamında verilen ek besinleri 8. aydan sonra pütür oranı yükseltilmiş olarak vermek önemli bir püf noktası. Örneğin bezelyenin yarısı veya üçte biri oranında büyük parçaları bebek rahatlıkla yutabiliyor.

9 aylık bebeğin artık sofra yemeklerine geçebileceğini, tuzsuz olmak kaydıyla ve çatalla ezilerek tüm gıdaların verilebileceğini, 9 aylık bebekler için artık blender kullanılmaması gerektiğini belirten Dr. Yücel...

"Katı besinlere geçiş sağlıklı bir şekilde yapılabilirse 3 yaşına kadar blender bebeği denilen en ufak pütürde öğüren çocuklar yaratmamış oluruz" diyor.

Annelerin yaptığı yanlışlardan birisi "Bebeğim bu sebze çorbasını sevmedi" deyip bir daha vermemek. Dr. Yücel, bu durumda annelere değişik sebzeler denemelerini, sevmediği çorbaya bir süre ara verip 1 hafta sonra tekrar deneyebileceklerini belirtiyor.

Sebze pürelerinin zeytinyağı ve tahıllarla (bulgur, irmik, pirinç, tarhana, mercimek vb) ile zenginleştirilmesi, 6 ve 7. aydan sonra et ve tavuk, 7-8 aydan sonra da balık ile kombinlenmesi gerekiyor.

Besin alerjilerinin belirtileri - Bağışıklık sistemi aracılığı ile besinlere gösterilen aşırı duyarlılık reaksiyonlarına "besin alerjisi" deniliyor.

Besin alerjisi olan bebeklerde sıklıkla ailede besin alerjisi veya astım, alerjik nezle, egzema gibi diğer alerjik hastalıklar bulunabiliyor. Yani genetik yatkınlık söz konusu. Peki bebeğinizde, çocuğunuzda besin alerjisi olduğunu nasıl anlayabilirsiniz?

İşte belirtileri...

Deride: Kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen, dudak ve göz kapaklarında şişlik, egzema

Üst solunum yollarında: Burun tıkanıklığı-kaşıntısı-akıntısı, hapşırma, geniz akıntısı, boğazda kuruluk veya kaşıntı, damakta kaşıntı, kuru öksürük

Gözlerde: Sulanma, kaşıntı, kızarıklık ve göz kapaklarında şişlik

Alt solunum yollarında: Nefes darlığı, hışıltı-hırıltı, öksürük

Sindirim sisteminde: Bulantı-kusma, karın ağrısı, kanlı ve müküslü ishal, kramplar, besini reddetme

Kalp-damarda: Çarpıntı, morarma, tansiyon düşüklüğü, baş dönmesi, bayılma

Anneler dikkat! Besin alerjisini anlamanın püf noktası...

Bir anda musluk gibi akmaya mı başladı burnu? Ya da gözlerinden şıpır şıpır yaşlar damlamaya? Acaba grip mi oldu derken, öksürüğüne cildinde kırmızı kırmızı döküntüler mi eklendi bir de? Tam bir panik haline sokuveriyor anneleri bu semptomlar.

Oysa 6'ncı aydan sonra bebeğinizin beslenmesine eklenen besinlerden biri veya birkaçı bu gribi andıran besin alerjisine yol açmış olabiliyor. Besin alerjisi deyince hemen paniğe kapılmamak gerekiyor.

Çünkü bunu anlamak son derece basit. Sadece ilk 6 aydan sonra ek besinlere geçişte önemli bir kurala dikkat etmeniz gerekiyor. Bebeğinize vereceğiniz her bir yeni ek gıdayı mutlaka üç gün arka arkaya verin.

Ve üç gün bir tek o besini verin ki, üç gün içinde bu belirtiler ortaya çıkıyorsa besin alerjisi olduğunu anlayabilin.

Dr. Özlem Altay Yücel, besin alerjisinin zaman içinde geçebileceğini belirtiyor ama tedavide ilk basamak, alerjiye yol açan besinin diyetten tamamen çıkarılması. Örneğin inek sütü alerjisi en sık görülen alerjilerden biri.

İlk 6 ayda başlıyor genellikle 2 yaşında düzeliyor, nadiren ileri yaşlarda devam ediyor. Tedavide inek sütü ve sütten yapılan gıdalar diyetten tamamen çıkarılıyor. Özel bir formül mama ile beslenme destekleniyor.

Anne-babaların çocuk hastalıkları uzmanı veya çocuk alerji uzmanları bilgisi dahilinde bu alerjileri takip etmesi gerekiyor. Kan veya deride yapılan testler ile alerji takip altında tutuluyor. Bu testlerde düzelme olduğunda yavaş yavaş gıda deneniyor.

Dr. Yücel bazı hafif gıda alerjilerinde örneğin domates yenildiğinde ağız kenarında bir iki döküntü oluyorsa, bir iki ay sonra denendiğinde döküntü ve ek bulgu yoksa gıdanın yavaş yavaş artırılarak verilebileceğini belirtiyor.

Bağışıklama Danışma Kurulu’nun, 10 Eylül’de yapılan toplantısında, Kızamık Eliminasyon Programı kapsamında yürütülen çalışmalar değerlendirildi. Kızamığa karşı alınacak tedbirler sıralandı. Buna göre kızamık vaka sayılarında son aylarda belirgin bir azalma izlendiği fakat kızamığın bazı illerde devam ettiği ifade edildi.

SINIFTA AŞILANACAK

Toplantıda, önümüzdeki aylarda karşı karşıya kalınabilecek olası bir salgını önlemek amacıyla anasınıfı aşılamasına başlanmasına karar verildi. Bağışıklama Danışma Kurulu’nun kararı ile 2014-2015 eğitim ve öğretim yılında anasınıflarda eğitim alan 1 milyon 65 bin anaokulu öğrencisine bir doz kızamık-kızamıkçık-kabakulak (KKK) aşısı uygulanacak. Anasınıfı aşı uygulaması Eylül 2014 tarihi itibarıyla 48-66 ay arasındaki çocukların eğitim aldıkları anasınıflarında yapılacak ve 2014-2015 eğitim ve öğretim döneminde tamamlanacak. Aşı uygulaması halk sağlığı müdürlükleri tarafından oluşturulacak ekipler tarafından yapılacak. Anasınıfında KKK aşısı yapılan çocuklara, ilköğretim 1.sınıfa başladıklarında KKK aşısı uygulanmayacak. Bu nedenle aşı yapılan çocukların aşılanma bilgilerinin kaydı tutulacak.

Aileler dikkat!

Beslenme çantasında taze sebze ve meyve, hazır kek ve bisküviler yerine evde hazırlanan yiyecekler bulunması önerildi.

Beslenme çantalarının Sağlık Bakanlığı tarafından önerilen menü örneklerine göre hazırlanmasının gerektiği belirtilirken, içeriklerin sıklıkla kontrol edilmesi gerektiğine dikkat çekildi.

İşte ailelerin dikkat etmesi gerekenler:

Çocuklar beslenme saatlerinde patates kızartması ve çikolata gibi yiyecekler yerine, peynir, yumurta, ekmek, taze sebze ve meyve tüketmeli.

Gazlı ve diğer hazır içecekler yerine de süt, ayran ve taze sıkılmış meyve suyu tercih edilmeli.

Çocukların kemik ve diş gelişimi için günde 2-3 su bardağı süt veya yoğurt, bir kibrit kutusu kadar beyaz peynir tüketmeleri şart.

Göz, cilt ve sindirim sistemlerinin sağlıklı olması için her gün mevsimine göre 5 porsiyon taze sebze veya meyve tüketmeleri büyük önem taşıyor.

Dengeli bir kahvaltı için peynir, haşlanmış yumurta, taze meyve suyu, birkaç dilim ekmek veya bir bardak süt, poğaça ve meyve tüketilebilirler. -

Sağlıklı yaşam için çocuklara el yıkama ve diş fırçalama alışkanlığının kazandırılmalı.

Çocuklar özellikle yemek yemeden önce ve sonra, tuvalete girdikten sonra, oyun oynadıktan sonra eve gelince ellerini ılık akan su altında, sabunla iyice ovuşturarak yıkamayı alışkanlık edinmeli.

HAFTALIK PROGRAM

Pazartesi: Börek veya poğaça, ayran, meyve (Mevsimine göre 1 küçük boy - elma, 1 orta boy portakal, 1 büyük boy mandalina, 1 salkım üzüm veya 5 erik - şeklindeki seçeneklerden biri)

Salı: Haşlanmış yumurtalı sandviç, 5 adet zeytin, meyve suyu

Çarşamba: Peynirli tost veya sandviç, ayran, çiğ sebze (Mevsimine göre 1 - küçük boy domates, 4-5 orta boy yeşil biber, 1 orta boy havuç veya 5-6 - yaprak marul şeklindeki seçeneklerden biri)

Perşembe: Kek (tercihen meyveli), süt, meyve (Mevsimine göre 1 küçük boy - elma, 1 orta boy portakal, 1 büyük boy mandalina, 1 salkım üzüm veya 5 erik - erik şeklindeki seçeneklerden biri)

Cuma: 1 kibrit kutusu peynir, 5 adet zeytin, tam buğday ekmek, süt, çiğ - sebze (Mevsimine göre 1 küçük boy domates, 4-5 orta boy yeşil biber, 1 orta - boy havuç veya 5-6 yaprak marul şeklindeki seçeneklerden biri)

YERLİ VAKALAR GÖRÜLMEYE BAŞLADI

2008-2011 yılları arasında yapılan aşılama çalışmaları sayesinde kızamıkta yerli vaka sayısını sıfıra çeken Bakanlık, 2012 ve 2013 yıllarında yerli vaka görülmesinin önüne geçemedi. 2012 yılında 318, 2013 yılında ise 6 bin 731 yerli kızamık vakası görüldü. Toplamda bakıldığında kızamık 73 ilde yaşandı. Bu vakaların görüldüğü iller arasında iİstanbul, Şanlıurfa, Gaziantep, Adana, Diyarbakır, Van, Siirt, Ankara ve Ağrı yer aldı.

Bağışıklık sistemini güçlendiren besinler

PORTAKAL: - - C vitamininin en zengin kaynağı, diğer turunçgillerle birlikte kışın en favori meyvelerinin başında geliyor. Birçok hastalığa kaarşı bağışılık sisteminizi korur.

ISPANAK: - - Ispanak bağışıklık sisteminin süper besinlerinden.. A,B,C,E vitaminleri, kalsiyum, magnezyum, quarcetin hepsi bir arada bulunur. Enfeksiyonları önleyip, bağışıklığı güçlendirir.

BAL KABAĞI: - - C vitamini ve E vitamini zengini, demir, potasyum gibi mineraller ve antioksidanlar içerir. Bağışıklık sistemininde görevli hücreleri güçlendirir.

BROKOLİ: - - İçerdiği sulforan maddesi ile antioksidan aktivite gösterir ve bağışıklık sistemini uyarır. C vitamin ve E vitamini bir arada içerdiği için bağışıklığı kuvvetlendirir.

KIRMIZIBİBER: - - İçindeki C vitamini ve Beta karoten gibi vitaminler ve diğer fitokimyasallar, bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Çok az sebzede olan E vitaminini de içerir.

YOĞURT: - - Probiyotikler, zararlı bakterileri yok ederek, bağışıklık sistemini güçlendirirler. Aynı zamanda doğal antibiyotik görevi yapıp bağırsak sistemini korurlar.

DOMATES: - - Domates de bir diğer süper besin Serbest radikaller, kalp damar hastalıkları ve kanser ile savaşır. Dikkat etmeniz gereken nokta; domatesin tüm bu yararlarını görmek için mevsiminde tüketin.

SARIMSAK: - - Sarımsak içeriğindeki alisin ve sülfür sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirmenin en ucuz yollarından biridir, bağışıklık sistemini güçlendirip virüs ve bakterilerin vücuda girmelerini önler. -

KARNABAHAR: - - C vitamini ve mangandan zengindir, bu nedenle oldukça güçlü bir antioksidan etkiye sahiptir. Vücudu serbest radikallerle karşı korur, bağışıklık sistemini güçlendirir.

NAR: - - kanser üzerinde etkili olabileceği ileri sürülen kısmı çekirdeğidir. Dolayısıyla narı çekirdeğiyle çiğneyerek tüketmek daha etkili olabilir.

ZENCEFİL: - - Enfeksiyon azaltıcı etkisi vardır, kolon kanserine karşı önleyici etkisi olduğuna dair çalışmalar bulunmaktadır.

BALIKLAR: - - Somon, sardalye gibi yağlı balıklar vücutta iltihapları önler. Mikroplarla savaşarak bağışıklığı yükseltir.

YUMURTA: - - A vitamini ve betakarotenden zengin beslenme, iyi kaynaklı protein alımı ve yeterli çinko almak bağışıklık sistemini güçlendirmek için başlıca ilkelerdir. İşte bu üç ilkeyi de fazlasıyla içinde barındıran besin ise; yumurta!

YEŞİL ÇAY: - - En önemli bitkisel antioksidanlardan kateşin ve polifenol içerdiği için immun sistem üzerinde çok etkilidir, hatta grip virüsünün vücutta yayılmasını önlediği saptanmıştır.

KEFİR: - - Birçok araştırma probiyotik gıdaların bağışıklık sistemimiz için yararlı olduğunu belirtmektedir. Yoğurt ve kefir bağışıklık sistemini güçlendirerek bir çok hastalığı önleyici etkiye sahiptir.

SOĞAN: - - içeriğinde bulunan, allilik sülfitler bağışıklık sistemini güçlendirir, serbest radikallerin atılımını arttırır, tümör hücre çoğalmasını engeller, kolesterol düzeyini azaltır.

SU: - - Havaların soğumasıyla su tüketimi de azalabilmekte ama vücudumuzun yaz kış suya ihtiyacı vardır. Özellikle gripten korunmak için günde 2,5 lt su için ve içerisine limon ve zencefil ekleyin.

KIRMIZI ET: - - Metabolizmamızın ve kas dokumuzun çalışması, dokuların onarımı, bağışıklık sisteminin güçlenmesi için ihtiyacımız ölçüsünde günlük proteinden zengin besinler tüketmeliyiz.

KURUYEMİŞ: - - Bağışıklık sisteminin gelişmesinde, hormonal dengede önemli yere sahiptir. -

KETEN TOHUMU: - - İçeriğindeki bazı maddeler nedeniyle, bağışıklık sistemini güçlendirir.