'Horlama' deyip geçmeyin!

Toplumda çok sık görülmesine rağmen fazla bilinmeyen bir hastalık olan uyku apnesi, pek çok rahatsızlığa sebebiyet verebiliyor. Burun ve üst solunum yollarındaki kasların gevşemesine yol açan uyku apnesinde nefes duruyor; kalp, beyin ve akciğerlere oksijen gitmiyor. Ağır uyku apnesi görülen bazı hastalar uykuda solunum ve kalbinin de durmasıyla hayatını kaybedebiliyor.

Kaliteli uyku için bunlara dikkat edin

Uyku günlüğü tutun: Saat kaçta yediniz, ne kadar TV izlediniz ya da bilgisayar kullandınız, kaçta yatağa gittiniz, ne zaman uyuyup uyandınız, kaç kez tuvalete kalktınız gibi soruları not alın.

Erken yemek yiyin, uykudan 2 saat önce içecek almayın: Özellikle uyku kaçırıcı içeceklerden; çay, kahve, çikolatadan, alkollü içeceklerden kaçının.

Kafeinli içecekleri ve nikotini uyumadan 4-6 saat önce tüketmeyin.

Uyumadan 2 saat önce TV, bilgisayar kullanmayın, ortamın aşırı ışıklı olmasını engelleyin: Uyku saatine yakın, gürültülü, uykuyu kaçırıcı aktiviteler yerine sakin, loş ışıkta yapılabilecek kitap okuma gibi aşırı efor gerektirmeyenleri tercih edin.

Uyumadan, günün muhasebesini tamamlayın: Sorunları, sıkıntıları çözümleyin, yarına çözülmesi gereken, planlanacak şeyleri yatağa gitmeden tamamlayın.

Yastığa kafanızı koyduğunuzda düşünecek bir şey bırakmayın. Size çok sıkıntı verecek sorunların, sabah size çok daha önemsiz geleceğini hatırlayın.

Yatağa, uykunuz geldiğinde gidin: Yatağa, uykunuz geldiğinde gitmeye çalışın ve sabahları hep aynı saatte kalkın.

Koltukta, kanepede şekerleme yapmayın.

Uykunuz kaçar, 15–20 dakika içinde uyuyamazsanız kalkıp salona gidin, loş ışıkta hafif işlerle uğraşın.

Yatak odanızın havalandırılmış, geniş, ferah olmasına, yatağınızın ve yastığınızın da size uygun genişlik ve sertlikte olmasına özen gösterin.

Alarm saatini uzağa koyun, kurduğunuzdan emin olun, sürekli kontrol etme ihtiyacı duymayın.

Yatağı uyumak dışında kullanmayın, yatakta televizyon izlemeyin.

Yatakta toplam uyuma ve bulunma süreniz kısa ise bu süreyi, her gün ya da kademeli bir şekilde 15'er dakika daha arttırmaya çalışın.

Uyku apnesinin genellikle şişman ve kalın boyunlu kişilerde görüldüğünü belirten, Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Hakan Koca, “Uyku apnesi birçok hastalıkla bağlantılıdır. Uykuda nefes durması ve horlama çok ciddiye alınmaz. ‘Horluyorum işte’ diye söylenir. Aslında uyku apnesi tedavi edilmediği zaman en çok kalbi etkiler. Erken başlayan tansiyon yükselmesi, düzensiz tansiyon, kalp krizi riskinin artması, çok ağır formlarında kalp yetmezliğine yol açması, şekeri düzensizleştirmesi, şekere yatkınlık oluşturması ya da tedaviye rağmen düzensizleşmesi, kilo alma ve diyet yapmasına rağmen kilo verememe ve gündüz aşırı uyku halinden dolayı sosyal problemlere neden olabilir. Uyku apnesi hastalarının yüzde 30’u depresyondadır. Bu sıkıntılardan en önemlisi trafik kazalarıdır. Kişiler gece boyunca sürekli uyandığı için aşırı yorgunluk ve uyku halinden dolayı direksiyon başında uyuyakalabilir. Uyku apnesi hafif de olsa tedavi edilmeli” dedi.

Yataklarını ayıran çift mutlu oluyor!

Araştırmalar kalitesiz uykunun çiftler üzerindeki olumsuz etkilerini ortaya çıkardı. -

Klinik psikolog ve davranış bilimci Wendy Troxel'ın çalışmasına göre; çoğu çiftin ortak yatak paylaşımı onların uyku kalitesini olumsuz etkiliyor. -

Troxel, Pittsburgh Üniversitesi tarafından yapılan araştırmada kötü uyku arkadaşı olan çiftlerin negatif etkilerinin ilişkilerini de kötü etkilediğini belirtti. -

İlişkideki dengesizliklerin kadın ve erkek üzerindeki uyku düzenini etkilediğini belirten uzmanlarsa bir erkek için uykusuz geçen gecenin evlilik sorunlarına yol açtığı belirlendi. -

Kadınlar üzerinde ise bu durum erkeklerinkinden çok daha farklı. Kadınlar; evlilik sorunları yüzünden uyku sorunu yaşıyor. -

Birlikte uyuyamama sorunu yaşayan çiftlerde bu sorunlar bir kısır döngüye girerek sıkıntılı ilişkilere neden oluyor. -

Bir ankete göreyse ayrı yataklarda yatan 60 çiftin evliliklerinde daha mutlu oldukları gözlendi. -

Ayrı uyuyan çiftler horlama, yatak çekişmeleri, çiftlerden birinin geç saatlere kadar çalışması veya kitap okuma gibi sorunlarla karşılaşmadıkları belirlendi. -

Ayrıca ayrı uyuyan çifler evliliklerinin olumlu yönde etkilendiğini ve bozulan ilişkilerinin iyileştiğini ifade etti. -

Uykunun 20 gerçeği Bir insanın uykusuz kalma rekoru 18 ay 21 saat 40 saniyedir. Bu rekor, bir sallanan sandalye yarışmasında kırıldı. Yarışmaya katılan ve uzun süre uykusuz kalanların çoğu halisünasyon, paranoya, görme bozukluğu gibi sorunlar yaşadı.

Birine tıbbi olarak uyanık demek çok zor. Çünkü insanlar gözleri açık da olsa kısa aralıklarla, hatta bunun farkına bile varmadan sık sık uyur. -

İnsanların istedikleri vakitte uyanmalarına yarayan 'doğal uyarı saati' stresten kaynaklanan bir hormon sayesinde harekete geçiyor. -

- - Doğal uyarı saatimiz küçük bir ışıkla aktif hale gelebilir. Ancak bu aşamada uyanmak istemezsek o zaman yeniden derin uykuya dalarız. -

1600'lerin dünyasında yetişkinler 9 saat ila 10 saat uyuyordu.

1998 yılında, insanın sırt bölgesindeki eklemler ile beynin uyku lobu arasında ilişki olduğu keşfedildi. -

- - - 1989'daki Exxon Valdez petrol kazası, Challenger mekiğinin düşmesi ve Çernobil faciasının uykusuzluktan kaynaklanan hatalar sonucu oluştuğuna inanılıyor. -

- Hızlı göz hareketi (REM) döneminde görüldüğü söylenen rüyaların, yapılan araştırmalarla uykumuzun diğer bölümlerinde de görülebildiği anlaşıldı. - -

REM dönemindeki rüyaların korkunç olduğu sanılıyordu. Ancak uykumuzun REM dışındaki uyku bölümlerinde de kötü rüyalar görülebildiği ispatlandı.

REM döneminde bazı karakteristik göz kapağı hareketleri, rüyalardaki spesifik anlara işaret eder. Bu durum, film izlerkenki sürece benzetiliyor. -

Filler, REM bölümü dışında ayakta uyurlar. Ancak REM bölümü için yere uzanırlar. - -

- Eğer akşamları uykuya dalmanız beş dakikadan az sürüyorsa, uykusuz kalmışsınız demektir. Normalde insanın 10 ila 15 dakika arasında uykuya dalması gerekiyor.

- - Bazı bilim insanları, uzun süreli hafızamızdaki deneyimlerimizi sabitlemek için rüya gördüğümüzü söyler. Bazıları da ancak unutmaya çalıştığımız şeylerin rüyasını gördüğümüzü düşünür. -

Rüya belli bir amaca hizmet etmez. Sadece bilinçli olmakla uykulu olmanın uyumunu gösterir. - -

- İngiliz Savunma Bakanlığı araştırmacıları, askerlerin vücut saatlerini ayarlayarak onları 36 saat uykusuz kalmaya alıştırmayı başardı. -

İnsanlar kendilerine en yakın tür olan maymunlardan 3 saat daha az uyur.

Kendilerini tehlikede hisseden ördekler, yaşama güdüsüyle uyku ihtiyaçlarını dengeleyebiliyor. Yani yarı uykulu-yarı uyanık bir aşamaya geçebiliyorlar. - -

- Uyku hakkında bildiklerimizin çoğu, son 25 yılda öğrendiklerimizden oluşuyor.

- Yaz veya kış saati uygulamasının başladıktan sonraki birkaç günde, Kanada'da uyku bozukluğundan kaynaklanan kaza oranının arttığı tespit edildi. -

24 saat kesintisiz internet imkanı, şu an uyku düzeninin önündeki en büyük tehdit olarak görülüyor.

“VÜCUT ‘UYAN YOKSA ÖLECEKSİN’ DİYOR”

Gece aşırı horlama sonrasında kişinin üst solunum yollarındaki kasları gevşediği için üst solunum yolundaki açıklığın tamamen kapandığını belirten Koca, “Yani kişi boğuluyor. Bu nedenle kandaki oksijen seviyesi çok düşüyor. Beyin oksijensiz kalıyor. Kalp oksijensizlikten stres altına giriyor. Bu sırada kişi de çarpıntı, tansiyon yükselmesi, hatta çok ağır kişilerde bazen uykuda solunum ve kalbinin de durmasıyla hasta kaybedilebiliyor. Bütün gece bunu yaşayınca sık sık uyanmak zorunda kalıyor. Yani vücut uyandırıyor. ‘Uyan yoksa öleceksin’ diyor aslında. Bu uyanmalar çok sık olduğu için kişi sabah çok yorgun, sersem, uykusunu alamamış bir şekilde uyanıyor” diye konuştu.

“BİRÇOK KİŞİ TEHLİKELİ UYKU APNESİ HASTASIDIR”

Şiddetli şekilde horlama nedeniyle hastaların nefeslerinin durduğunu ve buna bağlı da gündüz yoğun uyku halinin olduğunu kaydeden Koca, sözlerini şöyle sürdürdü: “Kişi uykuda bu durumu fark etmez. Ancak, yakınları bunu görebilir. Kendisi yalnız aşırı yorgunlukla uyanır. Bazen baş ağrısı ile uyanır. Apne demek, nefesin durması demektir. Horlayan birçok kişi de uyku apnesi görülebilmektedir. Kişi yalnızca horladığını düşünür. Aslında birçok kişi gece nefesi durduğu için tehlikeli uyku apnesi hastasıdır.”

En ürkütücü 7 uyku bozukluğu

Listeye giren uyku bozuklukları konsantrasyon ve hafıza gibi kavramsal rahatsızlıklardan çok daha korkutucu. Bu uyku bozuklukları, tedavi ve meditasyona rağmen düzelmeme ihtimali olan medikal ve nörolojik hastalıklardır.

Ani nefes tıkanıklığı, gerçekçi halüsinasyonlar, ve kontrol dışı hareketlerde bulunma uyanıkken bile yeterince korkutucu olabilir. Bir de yıllar boyunca bu rahatsızlıkları her gece uykunuzda yaşadığınızı düşünün. -

1. Engelleyici Uyku Apnesi:Engelleyici uyku apnesi dünyada en yaygın olan uyku bozukluklarından biridir. Kilolu, orta yaşlı insanlarda ortaya çıkma ihtimali diğer insanlara göre daha yüksektir. -

Apne, boğaz kasları aniden açılıp kapandığında oksijen akışının engellenmesiyle oluşur. Engelleyici uyku apnesinden muzdarip insanlar uyku halindeyken ani nefes kesilmeleri yaşarlar ve bu durumun farkında olmazlar.

Uyku halindeyken oksijen kaybı yaşamak yeterince korkutucu olmasına rağmen bu rahatsızlık insanlarda kalp damar hastalıklarına, kronik yorgunluğa ve göz problemlerine yol açabilir.

2. Narkolepsi:Narkolepsi birçok insan tarafından garip ortamlarda aniden uyuyakalma hastalığı olarak bilinir. Bu durum kronik narkolepsi hastalarında gerçekten yaşanır ve çok ciddi bir rahatsızlıktır.

Günlük hayatta aşırı bitkinlik ve aniden bastıran uyku narkolepsinin belirtileridir. Narkolepsi için henüz bir tedavi bulunamamasına rağmen kontrol altına alınması mümkündür.

Felç ve hipnogogik halüsinasyonlar hastalığın en çok korkutan iki semptomudur. -

3. REM Davranış Bozukluğu:REM 'hızlı göz hareketi' anlamına gelir. REM uykunun, nefes alışın yavaşlaması ve hareketsizlik gibi derin fiziksel rahatlamadan ve rüya halinden sorumlu olan aşamasıdır.

Bu aşamada rüya sırasında gözler göz kapaklarının altında çok hızlı hareket eder. Bu aşamada vücut genelde tamamen hareketsizdir. REM davranış bozukluğunda kişiler sıklıkla kabus gördükleri sırada rüyanın akışına göre hareket eder.

Bu bilinçsiz hareketler kişinin kendine veya çevresine zarar vermesine sebep olabilir. REM uyku bozukluğu bunama veya Parkinson hastalığının erken bir semptomu olarak görülebilir. -

4. Uyurgezerlik:Uyurgezerlik; REM davranış bozukluğunun en son noktası olarak görülebilir. Kişiler uyku sırasında kollarını ve bacaklarını hareket ettirmek yerine ayağa kalkıp yürümeye başlar ve normal fiziksel hareketler gerçekleştirir.

Bu rahatsızlıktan çocuklar daha fazla etkilenir. Bu rahatsızlığa sahip kişiler kendilerine veya çevrelerine zarar vermeye başlamadığı sürece tedavi olmaya çalışmazlar.

Uyurgezerlik sırasında zaralı davranışlarda bulunmasanız bile vücudunuzun üzerinde hiçbir kontrolünüzün olmadığını bilmek üzücü bir his olmalı. -

5. Patlayan Baş Sendromu:Patlayan baş sendromu neredeyse uydurma bir rahatsızlık gibi duruyor ama aslında çok ciddi ve gerçek bir hastalıktır.

Patlayan baş sendromu yaşayan insanlar uyku sırasında ya da uyanırken çok yüksek sesler duyarlar. Bu sesler; kapı çarpması, havai fişek, silah sesi veya şimşek sesi olabilir.

Kişiler bu sesleri duyduklarında gerçek olduğunu sanabilirler. Bu rahatsızlık depresyona, anksiyete ve panik atağa sebep olabilir.

6. Gece Terörü:Gece terörü adından da anlaşılacağı gibi çok korkutucu ve rahatsız edici olabilir. Gece terörü yaşayan kişiler şiddetli korku hissedip çığlık atabilirler. -

Gece terörü sırasında aynı zamanda uyurgezerlik de yaşayan hastalarda bu durum çok daha korkutucu bir hal alabilir.

Depresyon ve anksiyeteye sebep olmasının yanı sıra gece terörü kendinize ya da etrafınızdakilere zarar vermenize de sebep olabilir. -

7. Uyku Felci:Uyandığınızı ve gözlerinizden başka hiçbir yerinizi hareket ettiremediğinizi düşünün. Bilinciniz tamamen açık ve etrafınızda olab bitenin farkındasınız ama vücudunuz üzerindeki bütün fiziksel kontrolünüzü kaybetmişsiniz.

Karanlığın içinde korkunç bir figür görüyorsunuz ve ürpertici sesler duyuyorsunuz. Uyku sırasında vücudunuz genelde felç durumundadır fakat uyku felcinde bu felç durumuna sebep olab mekanizmalar hata yapar ve uyanmanızı sağlar.

Rahatsızlığın birçok vakasında kişiler şeytan,canavar ve sürreal yaratıklar gibi halüsinasyonlar gördüklerini söylemişlerdir.

DEPRESYON VE TRAFİK KAZALARI YAŞANIYOR

Çeşitli sağlık problemlerinin yanı sıra uyku apnesinin depresyon ve trafik kazalarına da yol açabildiğini dile getiren Koca, sözlerine şöyle devam etti: “Uyku apnesi hastalarının yüzde 30’u depresyondadır. Genelde gündüz aşırı sinirli, hırçın haldeki insanlardır. Aslında gece horluyorlar ve nefesleri duruyordur. Bu nedenle psikiyatrik durumları bozulmuştur ama bunun farkında değildirler. Kişiler gece boyunca sürekli uyandığı için aşırı yorgunluk ve uyku halinden dolayı direksiyon başında uyuyakalabilir. Normal bir kişiye göre yaklaşık yedi kat fazla trafik kazası geçirme riskleri vardır.”

UYKU TESTİ VE UYKU APNESİ CİHAZI

Uyku apnesinin özellikle şişman ve boynu kalın kişilerde görüldüğünü ifade eden Koca, şiddetli horlayan ve sabah çok yorgun uyanan kişilerin mutlaka uyku testi yaptırmaları gerektiğini söyledi. Kişinin beyin dalgaları, göz hareketleri, kandaki oksijen seviyesi, burnu ve ağzından nefes alışverişleri, nefesinin durduğu yerler, karın ve göğüs hareketleri, bacak hareketlerinin kaydedildiği bir test olan uyku testinden sonra kişi de uyku apnesi saptanırsa hastaya bir cihaz veriliyor. Burundan uygulanan bir maske olan cihazı anlatan Koca, “Ara hortumu cihaza bağlarız ve uykuya dalarız. Kişinin uykuda nefesi durduğu zaman bu cihaz, ona hava veriyor. Hava verdiği zaman kişi solunum durması yaşamıyor, uyanmak zorunda kalmıyor. Kaliteli bir uyku yaşıyor. Oksijeni düşmediği için kalp ve beyin de bu açıdan rahat etmiş oluyor. Cihazdan sonra aşırı uyku hali, yorgunluk semptomların tamamı genelde ilk günden gitmiş oluyor." dedi

İHA