Sigara da Temel Reis'in ıspanağı

19 Temmuz, sigara konusunda Türkiye'de bir milat başlatacak. İçmeyenler, yürürlüğe girecek yasadan memnun. Peki ya içiciler bağımlılıktan nasıl kurtulacak?

SABA TÜMER / GAZETE HABERTURK / HT PAZAR ■ 19 Temmuz'dan itibaren sigara içilmesi yasaklanıyor, insanlar "ne yapacağız?" diye panikte! Ya dışarı çıkıp içecekler, ya "Bırakmak için bir fırsattır" diyecekler ya da birbirlerine girecekler. Ben de eski bir içiciyim. İçenleri anlamıyor değilim. ■ Peki neden içiyormuşuz sigara? Bugüne dek üç binden fazla sigara içicisiyle çalıştım terapilerde. Üç bini de içmemesi gerektiğini çok iyi biliyor. Yine aynı üç bin insan neden içtiğini bilmiyor. ■ Gerçek sebep nedir? Nikotin bağımlılığı. ■ Ya "el alışkanlığı" dedikleri? Asıl sorun madde bağımlılığıdır. ■ Vücudun nikotin ihtiyacına son vermek mi yani? Nikotine biz bağımlı yapıyoruz vücudumuzu. Yemek gibi, nikotine de acıkıyor. "Canım sigara istiyor" demek "İçmediğim anda ortaya çıkan sıkıntılı halimi sevmiyorum" demek. ■ Sıkıntılı hal yapmayan insanlar da var içmediği zaman. Onlar içenlerin en çok özendiği grup. Bir grup, vücudu dahasını kaldırmadığı için az içer. Zorlaşan da günde yarım paket içemez. Bir pakete çıkması için çok alkol alması gerekir. SİGARA MOLALI SEMİNER ■ Niye bazı vücutlar böyle peki? Bazısının bağışıklık sistemi dahasını kaldırmaz. Diğer grup ise; farkında olmadan sağlık endişesi taşımak. İçki içtiğinde sigara içiyor olmasının sebebi de alkolün "içmemem lazım" endişesinin üstünü örtüyor olmasıdır. ■ Peki sen günde iki paket içerken nasıl karar verdin bırakmaya? Bu yöntemi de iki Alman eğitimci arkadaşımdan duydum. Seminere gittim "Ne anlatılıyor?" diye. Bir daha içmedim. Ardından birkaç ay geçmesine rağmen çok mutluydum. Ki, geçmiş bırakmalarımda içmeden iki saat dayanamazdım. Bu kez o kadar rahattım ki bana ne yapıldığım merak ettim. ■ Nedir bu seminerin püf noktası? Sigaranın zararlarını anlatmıyoruz. Sigaranın zararlarını anlatmak, içenlerin zekasına hakaret etmektir. Halledilmesi gereken zihinsel bir şey. O nedenle altı saat boyunca neden sigara içtiğimizi konuşuyoruz. Mesela yemek sonrası cammız neden sigara çekiyor? Güzel bir kahve içiyorum yanında sigara istiyorum, neden? ■ Neden? Anlatabilmem için altı saat lazım. ■ Küçük küçük ipuçları ver bize. Nikotin bağımlısı olduğumuz için gece-gündüz, sabah-akşam sürekli yakıyoruz. Bir insanın bu kadar sık yaptığı şey doğal olarak özel anlarına da denk gelir. O özel ana denk gelen sigara özel sigara sanılır. Mesela orgazm gibi çok özel bir şey yaşıyorsun, sonrasında sigara yakmanın tek sebebi var; birkaç saattir içinde oluşan nikotin eksikliğinin huzursuzluğunu gidermek. Ya da dar bir ayakkabıyla yarım saat yürümek zorunda kaldığını düşün. Yarım saat sonra o dar ayakkabıyı çıkardığında inanılmaz bir rahatlama yaşarsın. Ama hiçbirimiz dar ayakkabı çıkarmak rahatlatıyor diye yanımızda bir çift dar ayakkabı taşıyıp gün boyunca üç-beş ya da 10 kere giymiyoruz. ■ Bu şekilde anlatılınca insan kendini salak hissediyor! Ben de böyle hissettiğim için bıraktım o seminerde. ■ Seminerde saat başı sigara molası verdiğiniz doğru mu peki? Evet. Çünkü sigara içen biri altı saat boyunca konsantre olamayabilir. Ta ki son sigara ritüeline kadar. O şu demek; "Neden içtiğimin gerçek sebebini fark ettim ve hayatımın geri kalanında aslında buna ihtiyacım olmadığını görüyorum" diyorsa son sigarayı içmeye hazır demektir. ■ Sigarayı bırakınca neden kilo alınır? Sigarayı irade gücüyle bıraktığı için. Paketi çöpe atarken, bakış açısında "Keyfımdem, sevgilimden ayrılıyorum" diyorsa sigarayı irade gücüyle bırakmış demektir. ■ Ama size gelmek de bir irade... Bize kişi aslında hiç bırakmak istemiyorken gelir. Geldikten sonra, gösterdiğimiz şeyi yaptıklarında aslında hiç irade gücü kullanarak bırakmıyorlar. Biri sigarayı irade gücüyle bırakıyorsa bizim için bırakmadı, işkence yaşıyor demektir. NİKOTİN BANDI BİR SKANDALİ ■ Direnmiyorlarsa nasıl bırakıyorlar sizin orada? îçme isteğini bitiriyor. ■ Yüzde kaç başarı sağlıyorsunuz? 12 ayın sonunda ortalama % 62... ■ Ailen Carr bu yöntemi nasıl bulmuş? , 33 sene ortalama beş paket sigara içmiş biri Ailen Carr ve akciğer kanserinden öldü. ■ Şahsen tanıyor muydun? Ondan eğitim aldım. O da bırakmal için her şeyi denemiş. Ama ya çok gerildiği için ya da çok kilo aldığı için hep geri dönmüş. 83 yılında bu denemelerle bir bakış açısı geliştirmiş Bütün bu geri dönüşlerden sonra "Ne olsaydı dönmezdim?" diye sorgulamaya başlamış. ■ Peki bu bakış açısı nedir? Her tedaviyi araştırmış. Mesela nikotin bant ve sakızları... isveç'te çalışan denizciler için keşfedilmiş bu bant ve sakızlar. Onların uzun deniz yolculuklarında sigara içmeleri yasak olduğu için nikotin bant ve sakızı bulunmuş. O da bir sonraki sigarayı içene kadar vücuda nikotin vermenin başka bir yolu olsun diye. Yani bant ve sakız aslında bıraktırmaya yarayan bir şey değil.

■ Derler ki patlıcanda nikotin var. Patlıcanla da karşılanabilir mi nikotin ihtiyacı?

Oturup yüz kilo yemen lazım. -

■ Peki Ailen Carr akciğer kanserinden mi öldü?

Evet. Babası da akciğer kanserinden ölmüş. Genetik yanı da var, 33 yıl beş paket kendi içiciliği de...

■ Adam sigarayı bırakmış ama yine de akciğer kanserinden ölmüş.

50'de bırakmış 73 yaşında ölmüş.

■ Bazıları "Sigaranın dudağa teması, şefkat duygusu eksikliğindendir" der.

Bunlar asla bırakmaya çözüm sunmayan argümanlar. Şimdi de "19 Temmuz, özel bir gün, bırakalım" diyoruz. Biri sana "sigarayı bırak" diyor diye sigara bırakılmaz. "Sigarayı bırakamamanın 10 garanti yolu" diye de bir seminerimiz var.

■ Bu 10 garanti yolun başlıkları ne?

Biri nikotin bandı, sakızı kullanmak. Skandal o! Diğeri sürekli sigaranın zararlarına odaklanmak. Bir diğeri azaltarak bırakmaya çalışmak. Bunun gibi şeyler.

■ Neye odaklanmalı peki?

Mesela sigara içerken daha iyi yazdığına inanıyorsa bir insan, onu bağımlı kılan şey sigaraya aşermesi kısmı değildir. Aslında sigara tam Temel Reis ıspanağıdır.Biliyorsunuz ıspanak hiçbir işe yaramaz ama ellerinde kaldığı için Temel Reis diye bir figür oluşturuyorlar. Temel Reis de onu yiyip güçlü gözüküyor ve depodaki ıspanağı satıyorlar. Aslında ıspanağın öyle becerileri yok. Bu çubuğun da becerileri yok.

BU YASANIN AMACI İÇMEYENİ KORUMAK

Peki bu yasa sence uygulanabilecek mi Türkiye'de delinmeden?

Yüzde 100. 10 sene önce otobüste sigara içilebildiğine inanabiliyor musun şimdi? Aslında yanlış anlaşılıyor. Bu yasa sadece içmeyeni korumak için.

Paris'te bir restaurantun işleri epey kötüleşmiş mesela bu yasa sonrasında. Adam da "Her akşam cezası neyse öderim" demiş. Herkese serbest bırakmış sigara içmeyi. Köşeyi dönmüş. O örnekleri biliyorum. Ama içenin sırf keyfi için, içmeyeni zehirlemesi demek bu. Yurtdışında mecburen sigara içmek için sokağa çıkıyorlar. O sırada değişik arkadaşlıklar doğabiliyor içiciler arasında. Bu yasa, yeni arkadaş bulmaya da faydalı olabilir mi? Biz seminerde "Elini vicdanına koy ve cevap ver: birbirinin yüzüne 4000 zehirli kanserojen madde üflemek neden sosyalleşmek olsun?" diye soruyoruz. İçmeyen birinin sigara içen biriyle öpüşmesi kül tablasıyla öpüşmesiyle eş değer mi? Hayat iki taraf için de zordur eminim.