Kanser kontrollerinde çok gerideyiz!

Ceyda Erenoğlu yazdı...

Giriş: 05.06.2015 - 17:16 Güncelleme: 05.06.2015 - 17:16

ABONE OL

ABONE OL

Ceyda ERENOĞLU / HT GAZETE

Yazı Dizisi - 2

100 kadından sadece 32’si mamografi çektiriyor, yine 100 kadından sadece 30’u servikal kanser taraması yaptırıyor. Kolon kanseri taraması yaptıranların oranı yüzde 6’larda. Tüm bu sonuçlar gösteriyor ki Türkiye gerekli tarama ve kontroller açısından Batı’nın çok gerisinde kalmış durumda

Günümüzde bazı kanser türlerinin kontrol edilebilir hale geldiği ve erken teşhis ve doğru tedavi uygulamalarıyla kadınlarda meme ve serviks kanserlerinde, erkeklerde prostat kanserlerinde hem erkek hem kadınlarda kolorektal kanserlerde yapılan kanser taramalarının erken tanıya olanak verdiği için hayat kurtarıcı olduğu belirtiliyor. Dünya Kanser Kontrol Örgütü Gelecek Dönem Başkanı Prof. Dr. Tezer Kutluk, Amerikan Kanser Cemiyeti’nin, yapılması gereken kontrollerle ilgili önerilerini şu şekilde sıralıyor:

MEME KANSERİ İÇİN:

20’li yaşlardan sonra düzenli olarak kendi kendine meme muayenesi.

20’li 30’lu yaşlarda 3 yılda bir, 40’lı yaşlardan sonra yılda bir klinik meme muayenesi.

40 yaşından sonra yıllık mamografiler (Ülkelerin farklı politikaları bulunabiliyor).

KOLOREKTAL KANSERLER İÇİN

50’li yaşlardan sonra hem kadın hem erkekler için yılda bir kez dışkıda gizli kan.

10 yılda bir kolonoskopi.

SERVİKAL KANSERLER İÇİN:

Cinsellik başladıktan sonra tarama testleri (Sıklığı yaş ve diğer risk faktörlerine göre değişebilir).

PROSTAT KANSERİ İÇİN:

50’li yaşlardan sonra muayene ve test konusunda doktora danışılmalıdır.

HALKIN YÜZDE 70’İ KANSER OLACAĞINI AKLINA BİLE GETİRMİYOR

PROF. Dr. Tezer Kutluk, Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu’nun 2014 yılında kanser konusunda halkın bilgi ve davranışları üzerinde bir araştırma yaptığını söylüyor. Bu araştırmanın sonucuna göre kadınlarda mamografi yaptırma oranı yüzde 32, servikal kanser taraması yaptıranların oranı yüzde 30, kolon kanseri taramalarını yaptıranların oranı ise yüzde 6 olarak bulunuyor. Bu oranların birçok Batı ülkesinin çok daha gerisinde olduğu belirtilirken taramaların erken teşhis ve tedavide çok önemli rol oynadığına dikkat çekiliyor.

Araştırmaya katılanların yüzde 58’i hiçbir zaman, yüzde 13’ü nadiren, yüzde 3’ü ise ayda bir kez egzersiz yapıyor. Araştırma sonucunda tütün kullanım oranı yüzde 41.1 iken katılımcıların yüzde 70’i kansere yakalanacaklarını akıllarına bile getirmiyor. Yüzde 76’sı ise kanserin tedavi edilebilir bir hastalık olduğuna inanıyor. Dünya genelinde stresin kanser yaptığı şeklinde yaygın bir inanış olsa da bu durumun gerçek olmadığına dikkat çekiliyor. Stres doğrudan kansere yol açmıyor ama stres nedeni ile sağlıklı bir yaşam tarzı seçmemek, tütün kullanmak, egzersiz yapmamak ve kilo fazlalığı kanserle doğrudan ilişkili bulunuyor.

ÇOCUKLARDA EN ÇOK GÖRÜLEN KANSERLER

Lösemiler yüzde 31.6

Lenfoma yüzde 17

Beyin ve sinir sistemi tümörleri yüzde 13.3

Nöroblastoma yüzde 7.5

Wilms tümörü yüzde 5.5

Kemik tümörleri yüzde 6

Yumuşak doku sarkomları yüzde 6

Germ hücreli tümörler yüzde 4.7

Retinoblastom yüzde 3

Karaciğer tümörleri yüzde 1.5

ÇOCUK KANSERLERİNİN TEDAVİSİNDE BAŞARI ORANI DAHA YÜKSEK

Kanser tedavisinde hem çocuk hem de erişkinlerde başarı oranları her geçen gün artarken çocukların tedavisindeki başarı oranlarının erişkinlerden daha yüksek olduğuna dikkat çekiliyor ve başarı oranının yüzde 85 düzeyinde olduğu belirtiliyor. Bu durum çocuk kanserlerinin biyolojik özellikleri ile ilişkili bulunuyor.

YAŞAM HIZI ORANLARI ÇOK ARTTI

Tüm kanserler birlikte ele alındığında erişkin kanserlerinin genelinde 1970’li yılların ortalarında yüzde 50 olan yaşam hızlarının yüzde 68’lere, çocuk kanserlerinde ise 1960’lı yıllarda yüzde 25’lerde olan yaşam hızlarının yüzde 83’lere ulaştığı belirtiliyor.

Prof. Dr. Tezer Kutluk, yaşam hızlarının son 30 yılda meme kanserinde yüzde 75’ten yüzde 90’a, prostat kanserinde yüzde 70’lerden yüzde 100’e, kalınbağırsak kanserlerinde yüzde 50’den yüzde 65’lere, Hodgkin dışı lenfomalarda yüzde 47’lerden yüzde 70’lere çıktığını söylüyor.

ERKEN ÖLÜMLERiN ENGELLENMESi GEREK

Prof. Dr. Tezer Kutluk, dünyada her yıl 30 - 69 yaş grubunda 4 milyon kişinin kanser nedeniyle beklenmedik şekilde erken öldüğünü söylüyor. 2025 yılı itibarıyla bu erken ölümlerin 6 milyona çıkacağı öngörüsüyle önlenebilir ölümlere karşı planlı, kararlı, uygulanabilir stratejiler uygulanması bu ölümlerin önlenmesi anlamına geliyor.

AİLESİNDE KANSER OLANIN RİSKİ DAHA YÜKSEK

Ailesinde her kanser olanda mutlaka kanser ortaya çıkacak diye bir gerçek olmasa da genetik olarak kansere yatkınlık daha fazla oluyor ve bazı hastalıkların varlığında kanser riski artıyor. Örneğin, meme kanseri ile ilgili BRCA geninde mutasyon taşıyanlar, ailesinde genç yaşta çok sayıda kanser hastası olanlar, herediter kalınbağırsak polipleri bulunanlar, nörofibromatozis gibi hastalıklar bunların başlıcaları arasında sayılıyor.

BUNLAR KANSERE DAVETİYE ÇIKARIYOR

Kilo fazlalığı ve obezite; kalınbağırsak, meme, endometriyum gibi bazı kanser türleri ile ilişkili bulunuyor.

Fiziksel aktivite azlığının kanserle ilişkili bulunduğu belirtiliyor.

Beslenme alışkanlıkları kanserle ilişkili görülüyor. Aşırı kalori alımı, aşırı tuz tüketimi, gıdalara kimyasalların bulaşması, gıdaların saklanma ve pişirilme yöntemleri son derece önemli bulunuyor.

Akciğer kanserinin yüzde 85 90’ının nedeninin tütün olduğuna dikkat çekiliyor. Tütün kullananlarda gırtlak kanseri 20-30, mesane kanseri ise 6 kat fazla görülüyor.

Aşırı güneş maruziyeti ile güneş yanıkları deri kanserlerine davetiye çıkarıyor.

Bu ürünler kanser saçıyor

Hijyen ve temizlik ürünleri

Kanseri Önleme Koalisyonuna göre; belli markaların talk pudraları ve diş macunlarının kanserojen madde taşıdığı tespit edildi.

Güzellik ürünlerinden ise; fondoten, şampuan ve saç boyalarında kanserojen madde olduğu tespit edildi. Bu ürünlerin daha çok lösemi ve mesane kanserine yol açtığı açıklandı. - -

Evcil hayvan bakım ürünleri

Kedi ve köpek pire tasmaları insanlar için zararlı kimyasal ve kanserojen madde içerir.

Bunun yerine pire ve bit solüsyonlarını evcil hayvanınızın kürküne sıkarak kullanabilirsiniz.

Antibakteriyal ürünler

Bu ürünler adeta birer tehlikeli kimyasal kokteylidir. Cilt yanmalarına ve akciğer tahrişlerine yol açarlar. - - - -

Antibakteriyal sabun ve losyonların içinde bir kanserojen olan triklorokarban bulunur. - -

Ev izolasyon ürünleri

İzolasyon köpükleri yüksek oranda kimyasal taşırlar. Bu köpüklerle uzun süreli temas kansere yol açabilir.

Oto kokuları ve oda spreyleri

Araştırmalara göre bu ürünlerde de yüksek oranda kimyasal ve kanserojen madde bulunduğu ortaya çıktı.

Yüksek oranda maruz kalındığında organların iflası, bulan, baş ağrısı ve kusma gibi durumlarla karşılaşabilirsiniz.

Alkol

Alkol kadınlarda yaklaşık olarak %6, erkeklerde ise %10 oranında kansere yol açar.

Göğüs, karaciğer ve kolon kanseri alkolün yol açtığı kanser türlerindendir.

Solaryum

Güneş ışığına bile uzun süre maruz kalmak sağlığınız için iyi bir durum değildir. Solaryumda da ultraviyole ışınlar ve radyosana maruz kalırsınız.

Dünya Sağlık Örgütü, solaryuma giren 30 yaşından küçük bireyler için cilt kanseri riskinin %75 oranında daha fazla olduğunu açıkladı. - -

Mikrodalgalara maruz kalan kişilerde düşük kan basıncı ve düşük nabız görülür. Ve bir süre sonra sinir sistemindeki kronikleşmiş bozulmalarla yüksek kan basıncı ortaya çıkmaktadır.

Bu dönemlerde kişilerde baş ağrısı, baş dönmesi, uykusuzluk, huzursuzluk,endişeler, mide ağrıları,göz ağrısı, sinirsel gerilim, konsantrasyon bozukluğu, katarakt, apandisit, kanser, kalp ve damar hastalıkları görülmektedir.

Kanserin çevresel nedenleri arasında kuşkusuz en önemli olanı sigara içilmesidir.

Fast food ve kızarmış yiyecekler

Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan raporda, Türkiye'de ve tüm dünyada tüketimi hızla artan Fast-food'lar, 'yetersiz, dengesiz ve sağlıksız' olarak nitelendirildi.

Raporda, dengesiz Fast-food ürünlerinin çok sık tüketilmesinin sağlığı olumsuz etkilediği belirtilerek, hazır yiyeceklerin 'kanser' riskini artırdığı açıklandı.

Teflon tava

Yapılan bir araştırma sonucu teflon tava yapımında perflorooktanoik asit (PFOA) kullanılmasından kaynaklandığını ifade ederek, laboratuvar deneylerinde, bunun çok yüksek miktarlarda alınmasının tümör meydana getirme riski oluşturduğu görüldü.

Trafikte maruz kalınan egzos dumanı

Amerika Kaliforniya Üniversitesi uzmanları tarafından gerçekleştirilen araştırmada anne karnında ve hayatlarının ilk yılında trafikten kaynaklanan hava kirliliğinden etkilenen çocuklarda bazı kanserlerin daha çok görüldüğü belirlendi.

Plastik ürünler

Gelişmiş ülkelerin tümünde plastiğin türünü gösteren uyarılar bulunmasına karşın, ülkemizde bazı firmalar buna uyarken, bazılarının konuyu görmezden gelmesi dikkat çekiyor. -

Zira plastik ürünlerdeki kanserojen madde oranı, bu plastik türlerine göre artıyor.

Kablosuz ağlar

Yapılan araştırmalarda son 20 yılda elektromanyetik kirliliğin arttığına ve bu kirliliğin Canlılardaki hücre içi ve hücre dışı sistemlerin düzenli çalışmasında olumsuz etkileri olduğu ortaya çıktı.

Hormonlu gıdalar

Mevsiminde üretilmeyen ve yüksek oranda kimyasal ile yetiştirilen meyve ve sebze tüketiminin, kanser riskini yüzde 80 arttırdığı ortaya çıktı.

Asitli ve boyalı içecekler

Çok fazla meşrubat içmenin riskleri var, bu risklerin arasında en önemlileri obezite ve diyabet.

Ancak Hindistan'daki araştırmacıların açıkladığı ölümcül bir hastalık olan ve hayatta kalma oranı düşük olan yemek borusu kanseri riskini de içeren bir liste birkaç yıl önce bir tartışma başlattı. -

Cipsler

Avrupa Birliği Gıda Maddelerini Denetleme Dairesi (Efsa) patates cipslerde Akrilamid olarak adlandırılan kanser yapıcı zehirli maddelere rastlandığını açıkladı.

Boyalı şekerleme ve abur cubur

Özellikle çocukların severek tükettiği ancak çok sayıda kimyasal madde içeren abur cuburların kansere yol açtığı bilimsel araştırmalar sonucu ortaya çıktı.

Kahve-çay otomatları

Çalışma alanlarının vazgeçilmezi çay-kahve otomatlarının bakımları düzenli yapılmadığı takdirde mikrop üretme riski yükseliyor.

Ayrıca bu cihazlarda kullanılan plastik bardaklar, kanserojen madde içeren ürünlerin başında geliyor.

ODUN TOZU SİNÜS KANSERİNE YOL AÇABİLİR

Meslekleri gereği işyerlerinde kanserojen maddelerle (yeterli doz ve süre) karşı karşıya kalan bireylerde bazı kanser türleri daha sık görülüyor. Bunların fiziksel, kimyasal ya da biyolojik kanser yapıcılar olduğu belirtiliyor. Dünya genelinde işi gereği asbest ile karşılaşanlarda başta “mezotelyoma” olmak üzere bazı kanser türleri, odun tozuna fazla maruz kalanlarda nazofarinks ve sinüs kanserleri, güneş ışığına aşırı maruz kalanlarda deri kanseri, pasif tütün dumanına maruz kalanlarda ise akciğer ve tütünle ilişkili diğer kanserler sık görülüyor

Günümüzde ev ve işyerlerinde en önde gelen kanser yapıcının tütün olduğuna ve pasif içiminin bile kanser sıklığını artırdığına dikkat çekiliyor. Bilinen çevresel karsinojenlerin en başında tütün bulunuyor. Bunların içeriğinde 80 civarında kanser yapan madde yer alıyor. Yaşadığımız çevrede birçok kimyasal, ultraviyole, radyasyon ve bazı enfeksiyonlar gibi kanser yapıcıların olduğu belirtiliyor.

KANSERDEN KORUNMAK İÇİN BUNLARI YAPIN

Tütün kullanmayarak tütünle ilişkili kanserlerden korunmak mümkündür.

Sağlıklı beslenme ve yeterli fiziksel aktivite ile çevresel kanser yapıcılardan kaçınılabilir, kilo kontrolü ile ciddi bir koruma sağlanabilir.

Kanser taramalarını yaptırmak meme, serviks ve kolorektal kanserlerinin erken tanısını sağlayarak hayat kurtarmaktadır.

Kanser hücrelerine savaş açıyor

'Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı var' söyleminin altını çizerek kahvenin öksürükten kansere, baş ağrısından safra taşı oluşumunun engellenmesine kadar birçok hastalığa karşı faydalı...

Doç. Dr. Oğuz Özyaral, "Kahve bizim kültürümüzün de bir parçası ama dünya kültüründe de kahvenin yeri çok önemli.

Türk kahvesinin en önemli özelliği, pişirilme ve yapılma şeklinden kaynaklanıyor. Kahve, çekim ve pişirilme şekli ile diğer içeceklerden ayrıcalık gösteriyor çünkü kaynatılarak yapılıyor" ifadelerine yer verdi.

Kahvenin kısmen de olsa alışkanlık yaptığında dikkat çeken Özyaral, "Bu alışkanlık bazen tatlı gelir ama bazen de sıkıntılar doğurabilir.

Gençlerin özellikle kahve içme isteği tamamen tek bir nedene bağlı; 'akşam oturayım, dersimi çalışayım, uykum kaçsın'.

Demek ki kahvenin uyarıcı ve zihin toparlamaya etkisi var.

Sabah uyandığınızda ya da kendinizi yorgun hissedip kahve içmek istediğinizde kan dolaşımını hızlandırması ve beyne doğru kanın hızlı gitmesini sağlaması hoş bir nokta gibi görünse de...

belli bir yaşın üzerinde olan insanlarda 3 fincanın üzerinde kahve içilmesi durumunda tansiyon ortaya çıkabiliyor" dedi.

Kahvenin kan dolaşımını hızlandırdığını fakat buna karşın ritimlerde bozukluk oluşturabileceğini de belirten Özyaral,

"Vücudumuzun uyarılmasını ya da uykumuzun açılmasını istiyorsak kahvenin yerine geçebilecek içinde kafein bulunan bir meyveyi kullanabiliriz.

Örneğin, kahve gibi etkisi olan bir elma yiyebiliriz. Elma zindelik verir, zihin açar ve etkisi beyinde son derece uzundur" şeklinde konuştu.

Yaygın kanının aksine kahvenin midede ülsere neden olmadığını belirten Doç. Dr. Özyaral, "Ülser hastası olan bir kişinin mide asidini artırıp, ülser tabakasının yaralarını tetiklemesini önlemek için kahve içmemesi önerilir.

Ayrıca şeker hastalarında da kahve tavsiye edilmez. Kahve, vücut için faydalı olan minerallerin etkisini ortadan kaldırdığı için şeker hastalığını tetikleyici olabilir" dedi.

Özellikle kadınların baş ağrısıyla migreni ayırt etme konusunu çok iyi olduklarını söyleyen Oğuz Özyaral, migreni olan hanımların özellikle kahve içmemelerini gerektiğini belirtti.

Özyaral, "Baş ağrısı yaşayanlara, 'Bir fincan kahve başınızın ağrısını alır' diyoruz. Dolayısıyla hastalığınızın migren mi yoksa baş ağrısı mı olduğunu anlamak için bu yolu deneyip, kahve içmeye devam edebilirsiniz" dedi.

SAFRA TAŞI OLUŞUMUNU ENGELLER

Kahvenin öksürüğe de iyi geldiğini belirten Özyaral, "Bazen nefes alamayacak kadar üst üste öksürmeler yaşadığımızda bir Türk kahvesi kaynatıp içmeli ya da koyu çözünen kahvelerden tüketebiliriz.

Bu durumda tüketilen kahve, boğaz yumuşatıcı ve balgam söktürücü ve hem üst hem de alt solunum yollarını rahatlatıyor" şeklinde konuştu.

Kahve içmeyi birçok hastalık için önerdiğimiz gibi kanser hastalarında da önerildiğini söyleyen Doç. Dr. Özyaral,

"Kahve aynı yeşil çayda, siyah çayda olduğu gibi antioksidanlar içerdiğinden hastalık sürecine yakalanmış kişilerde günde bir fincan kahve içilmesi bu süreçte olumsuz gelişen kanseroid hücrelerinin, tümör hücrelerinin gelişmesini durduruyor.

Ayrıca yapılan çalışmalarda beyin üzerinde uyarıcı ve zihin açıcı etkisinden dolayı kullanılır.

Aşırı alkol kullanımında zehir etkisini kaldırsın diye kahve içilir. Sırf ayılmak anlamında değil zehirlenmelerde de etkilidir.

Aşırı yağlanmaları engeller. Karaciğer fonksiyonların üzerinde son derece olumlu etkisi vardır.

Siroz hastalığı ortaya çıkmasını önler. Öte yandan da aşırı idrara çıkmayı teşvik ettiği için safra taşlarının oluşmasını da engeller" dedi.

DÜNYA KANSERLE BAŞ EDEBİLECEK Mİ?

Dünyanın kanserle baş etmek zorunda olduğunu söyleyen Prof. Dr. Tezer Kutluk, bunun 2 büyük nedeni bulunduğuna dikkat çekiyor. Birinci neden milyonlarca insanın ölmesi ve bu sayının giderek artmasıyken ikinci neden en zengin ülkelerin bile ekonomik olarak kanserle baş etmekte zorlanmaları olarak gösteriliyor.

2011 yılında Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nun kanseri de kapsayan bulaşıcı olmayan hastalıklarla mücadeleye karşı aldığı karar sonrasında uluslararası kurum ve kuruluşlar ile sivil toplumların bu konuda ki çalışmalarını kararlı bir şekilde sürdürdükleri belirtiliyor. 2013 yılında Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) bulaşıcı olmayan hastalıklara karşı mücadelede 9 hedef ve bu hedefle ilgili 25 gösterge kabul ettiği belirtiliyor. Bu doğrultuda 9 hedefe yönelik küresel eylem planı hazırlanıyor.

İŞTE O 9 HEDEF:

1- Kardiyovasküler hastalıklar, kanser, diyabet ve kronik solunum yolu hastlalıklarından ölümlerin yüzde 25 azaltılması.

2- Tütün kullanımının yüzde 30 azaltılması.

3- Fiziksel aktivite eksikliğinin yüzde 10 azaltılması.

4- Alkol kullanımının yüzde 10 azaltılması.

5- Aşırı tuz kullanımının yüzde 30 azaltılması.

6- Hipertansiyonun yüzde 25 azaltılması.

7- Diyabet ve şişmanlıktaki artışın önlenmesi.

8- Temel teknolojiler ve ilaçlara erişimin yüzde 80 düzeylerine getirilmesi.

9- Kalp krizi ve inmelerin önlenmesi için, ilaç tedavisi ve danışma hizmetlerine erişimin bu gruba giren insanlarda yüzde 50 düzeyine getirilmesi.