İşte Soçi Zirvesi öncesi Suriye'deki son durum
Soçi Zirvesi öncesi Türkiye, Rusya ve İran dışişleri bakanları Antalya'da bir araya geldi. Gazete Habertürk'ten Bülent Aydemir, zirve öncesi sahada ve masada olan bütün tarafların Suriye krizine bakışı ve taleplerini mercek altına aldı
CumhurbaşkanıTayyip Erdoğan, 22 Kasım’da Rusya’nın Soçi kentinde Astana sürecini tahkim etmek ve sahada yaşanan bazı meselelere çözüm bulmak amacıyla Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile bir araya gelecek. Üç ülkenin dışişleri bakanları zirve öncesinde Antalya’da hazırlık toplantısı yaptı. Yine zirveden önce üç ülkenin genelkurmay başkanları bir araya gelecek. Astana süreci neden önemli? Aşılması gereken sorunlar neler? Hangi konularda mutabakata ihtiyaç var? Ülkelerin bulundukları pozisyona ve sahadaki sıcak gelişmelere bakarak Suriye’deki tablonun analizi şöyle:
RİSKLERİ KALDIRMA: Astana süreci Suriye’de çatışmaları yüzde 90-95 oranında azalttı ama sahada güç savaşı yaşanıyor. Irak ve Suriye krizlerinde geliştirilen bölgesel ittifakların ezdirilmemesi gerekiyor. Suriye’de DEAŞ sonrası siyasi sürecin önünü açacak faza geçilirken, YPG/ PKK ile birlikteliğini sürdüren ABD/ CENTCOM’un baskılanması gerekiyor. TSK’nın adım adım kontrol altına aldığı İdlib’de Heyet Tahrir el-Şam provokasyonu olabilir. Esad’ın siyasi çözüm yerine savaşa yönelme riski var.
İRAN GÖREV İSTİYOR: Suriye’de bulunan İran, Afrin’de 30 bin milis gücüyle yer almak istiyor. Bu, CENTCOM-YPG ile çatışma anlamına geleceği gibi Türkiye’yi de bu bloklaşmada bir yere oturtarak TSK’yı yeni çatışma riskleriyle karşı karşıya bırakabilir. DEAŞ’tan sonra ABD, Suud-Körfez ve İsrail blokunun kartlarını İran üzerine oynayacakları tahmin ediliyor. İran etki alanını genişletmeyi amaçlarken; Suud ve körfez ülkeleri, İran-Suriye bağlantısını kesmek için ABD’nin YPG’yle güneye sarkmasını teşvik ediyor.
OPERASYON MASADA: Türkiye, terör örgütü PKK açısından, Suriye-Irak arasında köprü olan Karaçok Dağı (Derik) bölgesine operasyonu masada tutuyor. PKK bu bölgeyi lojistik üs gibi kullanıyor. Operasyon ihtimaliyle PKK/ YPG, buradaki lojistiğini ABD üslerinin olduğu bölgelere kaydırıyor. YPG, zorunlu askerlik uygulamasına giderek silahlı güçlerini artırıyor ancak CENTCOM’un ağır silah ve hava desteği olmadan oyun değiştirici olamaz. Yarı ordu donatan ABD, 7-8 askeri kampta tahmini 65 bin, her yıl ilave 15 bin civarında militan üretebilecek mekanizma kurmuş durumda. Türkiye için güvenlik riski taşıyan PKK/YPG’nin bulunduğu Rusya kontrolündeki Afrin’in ve ABD kontrolündeki Münbiç’in, terör unsurlarından arındırılması gerekiyor.
VEKALET SAVAŞLARI: ABD-Suud- İsrail, İran’ı sınırlama/dengeleme, Türkiye ve Irak’ı dengeleme, petrol ve ticari sahalara hâkim olma amacıyla YPG/PKK’yı vekalet savaşının aracı olarak görüyor. Rusya da bu vekalet savaşının kullanışlı aktörlerinden biri olan YPG/PKK’yı ABD’ye kaptırmak istemiyor. Onun için Astana ve Cenevre süreçlerinde sürekli terör örgütü masaya getirilmek isteniyor. PYD’yi gerçek aktör olarak kabul ettirip Esad’a pazarlama çabası görülüyor. PKK/YPG’nin Suriye’de geliştirdiği askeri kapasite Kandil’den çok çok fazla. ABD’den aldığı silah ve mühimmatları Türkiye’ye karşı kullanıyorlar.
ESKİ DEFTERLAR AÇILDI: Suriye’de bir aktörün daha devreye girdiğini görüyoruz. Suud’la işbirliği yapan İsrail, Hizbullah’ı vurmaya başladı. CENTCOM, PKK/ YPG ile sahadaki hâkimiyetini genişletirken, Rakka, Deyrizor’un kuzeyi, Ebu Kemal’in bazı bölgeleri ele geçirildi. İsrail, Suriye sınırında Golan Tepeleri’nde hareketlendi. Golan’da El Nusra kaynaklı görünen intihar bombacı eylemleri, İsrail’in önünü açtı. İsrail, tarihinin en büyük hava tatbikatını icra etti. Suudi Arabistan, Lübnan-Suriye sınırında Arsal geçiş bölgesinde Hizbullah etkinliğini reddederek Lübnan ordusunun bu bölgeyi teslim almasını istedi. Suud ve İsrail’in ortak hareketliliği, Ürdün’ün paralel tutum takınması, Esad’ın batı Suriye’de devlet-merkezi idare tesis etse de ayakta kalmasını güçleştirir.
ASTANA OYUNU BOZDU: Türkiye-Rusya- İran üçlüsünün Astana mutabakatı oyunu bozan ve dengeleri değiştiren bir gelişme oldu. Bu sürecin risklerden arındırılıp sağlıklı işletilmesi gerekiyor. TSK’nın kontrol noktaları oluşturmaya başladığı İdlib’de Ruslar, TSK’nın hızla güneye inip Hama’yı kontrol etmesini ve buraya HTŞ saldırılarının önlenmesini istiyor. Hava sahası Türk jetlerine kapalı. Türk askerine saldırı olursa uçuş kısıtlaması kalkar ancak TSK İdlib’de temkinli ilerliyor. Burada 30-35 bin kadar silahlı 12 ana grup var. CENTCOM’un para karşılığı aşiretleri angaje edip SDG’ye katma girişimleri de biliniyor.
KRİTİK ZİRVE: Soçi’deki toplantı, bu dengeleri değiştirecek olması açısından önemli. Türkiye, Suriye’de YPG/PKK ile üzerine gelen ABD baskısına Rusya-İran ittifakıyla karşı koyacak.
