1.5 milyar dolarlık pastada bir devrin sonu

Murat AĞCA / Arif BALKAN / HT GAZETE

ABD’de Brooklyn Savcılığı, “Bay Yüzde 10” olarak anılan Futbol Federasyonları Birliği’nin (FIFA) eski yöneticisi Chuck Blazer’ın 2013 yılında yaptığı itirafları kamuoyu ile paylaştı. 5’inci kez FIFA Başkanı seçilen Sepp Blatter’in bu görevinden istifasından sadece 1 gün sonra yapılan açıklamaya göre, vergi kaçakçılığından hapis yatmaması karşılığında FBI için muhbirlik yapan 70 yaşındaki Blazer, 1998 yılında Dünya Kupası’nın Fransa’da yapılması için rüşvet aldıklarını itiraf etti. Blazer’in, 2010 yılında Güney Afrika’da oynanan Dünya Kupası’na bu ülkenin ev sahipliği yapması karşılığında 10 milyon dolar rüşvet aldığı ortaya çıkmıştı. Savcılık bu iddiaların da doğru olduğunun altını çizdi. 1997-2010 yılları arasında FIFA İcra Komitesi’nde görev yapan Blazer, 2011’de FBI için muhbirliğe başlamıştı. Blazer aynı zamanda 1998 Dünya Kupası adaylığı sürecinde rüşvet dağıtımı işine dahil olduğunu da itiraf etti. “O dönemki oylamada Fransa, Fas’ı mağlup ederek kupayı düzenlemeye hak kazandı” dedi.

KEDİLERE REZİDANS

Blazer itirafında, “Ben FIFA’da yetkiliyken en az iki olayda kirli işlere karıştım. 1998 ve 2010 yılındaki Dünya Kupası’nda rüşvet aldım” cümlelerine yer veriyor. New York Manhattan’taki lüks bir gökdelende, birinde “sadece kedilerini barındırdığı” 2 dairesi bulunan, 50 bin dolarlık Hummer cip kullanan, Miami ve Bahamalar’da yazlığı olan Blazer, ABD’nin New York kentinde bir hastanede kalın bağırsak kanseri hastalığı nedeniyle tedavi görüyor. Broklyn Savcılığı, 24 yıllık bir zaman zarfında 150 milyon dolardan fazla rüşvet alındığını ortaya koyduklarını da duyurdu. Blazer, 1990’dan 2011’e kadar Kuzey, Orta Amerika ve Karayipler Futbol Konfederasyonu’nun (CONCACAF) iki numarasıydı. Blazer, 1997’den 2013’e kadar FIFA İcra Komitesi’nde görev yapmıştı. FIFA Başkanı Sepp Blatter’in istifasının nedeninin de Blazer’in itirafları olduğu ileri sürülüyor. Uluslararası FIFA’daki başkanlık görevini 17 yıldır sürdüren Blatter’in istifa kararı ile futbolda bir dönem de sona eriyor. FIFA’nın üst düzey yöneticilerinin tutuklandığı İsviçre Zürih’teki operasyonun gölgesinde gerçekleştirilen 65. FIFA Kongresi’nde 5. dönem başkanlığa seçilen Blatter’in görev süresi, bu kez çok kısa sürdü. 17 yıldır yaptığı görevinden seçimden sadece 4 gün sonra istifa etti. Bu istifa ve açılan soruşturmayla birlikte dünya futboluna ve 1.5 milyar dolara hükmeden FIFA’da yeni bir dönem başlayacak. Soruşturmada yaşanan gelişmelerin ise Blatter’in aleyhine işlediği belirtiliyor. ABD basını, 79 yaşındaki Blatter’in de soruşturmaya dahil olduğunu yazdı.

INTERPOL’DEN KIRMIZI BÜLTEN

Interpol ise “ABD yargısının talebi üzerine FIFA’nın 2 eski yöneticisi ve 4 görevlisi hakkında şantaj, komplo ve yolsuzluk suçlamasıyla uluslararası tutuklama kararı çıkarıldı” açıklamasını yaptı. ABD yargısının talebi üzerine İsviçre polisi, geçen hafta 7 FIFA görevlisini gözaltına almıştı. Zanlılar, futbol maçlarının televizyonlarda canlı yayın hakkı, FIFA Dünya Kupası’nın düzenleneceği ülkelerin seçimi konusunda yolsuzluk yapmakla suçlanıyor.

Blatter’in yerine gelecek isim ise Aralık veya Mart 2016’da yapılacak seçimle belli olacak.

MADURO’NUN ADAYI MARADONA; ZICO DA YEŞİL IŞIK YAKTI

Özellikle, 2010’da Dünya Kupası’nın Güney Afrika’ya verilmesi karşılığında alınan 10 milyon dolar nedeniyle eleştiri oklarının hedefi olan Blatter’in yerine geçecek isimler arasında, Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) Başkanı Michel Platini ve geçen haftaki seçimde rakibi olan Ürdün Prensi Ali bin el-Hüseyin’in adı geçiyor. İlk turda 73 oy alan prensin aday olmasına kesin gözüyle bakılıyor. Venezüella Devlet Başkanı Nicolas Maduro, Arjantin’in futbol efsanesi Diego Maradona’nın başkan olmasını önerdi. Fenerbahçe’nin de teknik direktörlüğünü yapan Brezilya’nın futbol efsanelerinden Arthur Zico ise Facebook sayfasında başkan adayı olabileceğinin sinyalini verdi. Hindistan’daki FC Goa takımını çalıştıran Zico, “Neden olmasın? Hayatım futbolla geçti. Bu bir tutku, ben her zaman ülkemde ve diğer ülkelerde büyük saygı görüyorum” yazdı. Portekizli eski futbolcu Luis Figo ve FIFA Yönetim Kurulu Üyesi, Kuveytli Şeyh Ahmed el-Fahad el Sabah, Hollanda’nın Ajax takımının eski başkanı Michael van Praag’ın adları da aday olabilecekleri yönünde haberlerde yer alıyor.

TWITTER’DAKİ BLATTER

Blatter, Twitter’da kadın kılığına sokuldu. ABD’li reality şov yıldızı Kim Kardashian’ın, kadın olduğunu ve Caitlyn Jenner adını kullanacağını duyuran üvey babası Jenner’a benzetildi.

‘FIFA SAYGINLIĞINI KAZANACAK’

Futbol ekonomisti Tuğrul Akşar, FIFA’nın üzerinden şaibenin kalkmasının futbol için önemli olduğunu belirterek şunları söyledi: “FIFA, 4 yılda 1.2 milyar doları bulan bir sponsor gelirine sahip. Şaibenin olduğu bir ortamda sponsorlar kaçar. Blatter ve ekibinin gidişiyle FIFA tekrar saygınlığını kazanacaktır. Rüşvet iddiaları ve soruşturmalar bu gelirin daralmasına neden olur. FIFA kendisini aklayabilme, hatalarını görebilme imkânı buldu. Gölgenin kalkabilmesi için Blatter ve ekibinin gitmesi lazımdı. FIFA’nın saygınlığını yukarılara çıkaracak bir yönetimin gelmesi en büyük beklenti.” FIFA’nın 2011-14 arası gelirleri 5 milyar 718 milyon dolar. Bu dönemde giderleri ise 5 milyar 380 milyon dolar. FIFA’nın sahip olduğu gelirlerinin yüzde 43’ü televizyon yayın haklarından gelirken, yüzde 29’u sponsorluktan, kalan yüzde 28’lik gelir de diğer kalemlerinden geliyor.

YOLSUZLUK SOSLU FUTBOL OYUNU

Sepp Blatter, 17 yılı başkanlıkta geçen 40 yıllık FIFA serüvenine birkaç dakikalık açıklamayla son verdi. Oysa dünyanın en etkili isimleri arasında sayılan İsviçreli spor adamı, geçen hafta FBI destekli yolsuzluk operasyonuyla 7 FIFA yetkilisinin tutuklanmasından sadece 24 saat sonra yapılan FIFA Kongresi’nde “sadık” seçmenlerinin desteğiyle seçimi 4. kez kazanmıştı. Peki ne oldu? Neden istifaya zorlandı? Ve bu iş sadece yolsuzluk skandalıyla açıklanabilir mi?

Evet, FIFA’da yolsuzluk ve rüşvet vardı. Ancak milyarlarca doların döndüğü endüstriyel futbolu yöneten bu dev kurumda yasadışı işler, Blatter öncesinde de vardı ve muhtemelen sonrasında da olacak. FBI ve MI5 ile eş zamanlı olarak Anglo- sakson medyasının başlattığı Blatter’i bitirme operasyonunda yolsuzluk bir amaç değil, aslında bir araç olarak kullanıldı. Zira Blatter ve destekçileri, uzun yıllardır süregelen ezberi bozmuş, başta Dünya Kupası olmak üzere önemli FIFA organizasyonlarını ABD, İngiltere, Fransa gibi dev Batı ülkeleri yerine gelişen ülkelere ve farklı coğrafyalara taşımıştı. 2010 Dünya Kupası ilk kez Afrika kıtasında yapıldı, 2014 Brezilya’ya gitti. İngiltere, Avustralya, Güney Kore’ye rağmen 2018 Dünya Kupası Rusya’ya, ABD’ye rağmen 2022 Dünya Kupası Katar’a verildi. Ve bu seçimlerin hepsinden sonra rüşvet, yolsuzluk dosyaları Batı medyasında bolca yazılıp çizildi. Blatter’in tutumu, futbol dünyasını iki kutba ayırmıştı. Bir tarafta Blatter’in kendi coğrafyalarına dev organizasyonlar verdiği Afrika, Asya ve Güney Amerika; diğer yanda pastadan 12 yıllık periyotta pay alamayan Avrupa (Rusya hariç), ABD ve Kuzey Amerika...

TEMİZLEME KARARI 2005’E DAYANIYOR

Amerikalılar, pek de yakın olmadıkları futbolu temizlemeye ne zaman karar verdi? Bu sorunun cevabı, belki de 2005’e kadar uzanıyor. O tarihte ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, İran’ın, 2006 Dünya Kupası’ndan atılmasını istemiş, ancak Blatter oralı olmamıştı. Filistin’in FIFA’ya üyeliği de ortamı iyice karıştırdı. Ama asıl ABD’ye rahatsızlık veren, Kırım’ı işgal eden Rusya’nın 2018 Dünya Kupası’nı yapacak olmasıydı. Zira 2014 Brezilya’da 4.8 milyon dolarlık bir ekonomiye ulaşan Dünya Kupası’nın halen ambargo uygulanan Rusya’ya sağlayacağı mali ve psikolojik pozitif etki büyük olacak.

2022 Dünya Kupası’nın da Katar’a verilmesi, ardından ortaya yayılan pis kokular ve 2026 Dünya Kupası’nın Çin’e gitme olasılığı operasyon için düğmeye basılmasına yetti.

Yolsuzluk operasyonunu başlatan ABD Adalet Bakanı Loretta Lynch’in istediği gibi 2018 Rusya ve 2022 Katar oylamaları yenilenir mi, şimdiden kestirmek zor. Fakat yolsuzluk soslu futbol politikası oyunu Blatter’in istifasıyla bitmeyecek. Ve belki de daha yeni başlıyor.

SİYASET İŞİN İÇİNE GİRDİ

Sepp Blatter’i istifaya götüren ve uluslararası spor kamuoyunda büyük bir depreme yol açan süreç aslında 2018 ve 2022 Dünya Kupası finalleri ev sahipliği kararlarının açıklanması ile başladı. 2018 Dünya Kupası için İngiltere, 2022 için de ABD favoriler arasında gösteriliyordu. Blatter’in 2 Aralık 2010’da yaptığı açıklamada, futbolun gelişmeye başladığı ülkelerde yaygınlaşması amacıyla 2018’deki turnuvanın Rusya’ya, 2022’deki kupanın ise Katar’a verildiği belirtildi. Böylece Doğu Avrupa’dan ve Ortadoğu’dan ilk kez birer ülke, turnuvaya ev sahipliği yapma şansı yakaladı. Bu açıklamalardan kısa bir süre sonra uluslararası basında rüşvet iddiaları gündeme gelmeye başladı. FIFA İcra Kurulu’nda yer alan 2 üyenin para karşılığında oylarını sattığı yönünde yer alan haberler, ev sahipliği başvurusu yapan diğer ülkelerin çıkan karara büyük tepki göstermesine yol açtı. FIFA’nın, İngiltere ve ABD ile arası, bu olayın ardından bozuldu. Rusya ve Katar’ın Dünya Kupası’na adaylık süreci, yapılan itirazların ardından incelemeye alındı. Soruşturmayı yöneten FIFA Etik Kurulu Soruşturma Komisyonu Başkanı Michael Garcia’nın istifa etmesi de Blatter’in imajını olumsuz etkiledi. Bu istifayla Blatter’in FIFA’daki koltuğu da ciddi biçimde sallanmaya başladı. Yaşanan gelişmelerin ardından siyasi liderler de açıklamalarda bulundu. İngiltere Başbakanı David Cameron, Sepp Blatter’e yönelik istifa çağrılarına destek verdiğini açıkladı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise FIFA’da devam eden rüşvet operasyonuna ilişkin, “Bu olay, ABD’nin kendi yargısını başka ülkelerde yaymaya çalışmasının bariz bir girişimidir” dedi.