Medeniyetin beşiğinde restorasyon kazaları

Ancak Türkiye’deki tarihi eserlerin başına gelen ilk restorasyon faciası bu değil. Yerleşim tarihi yaklaşık 300 bin yıllık Istanbul’da böyle restorasyon kazalarına giden o kadar çok tarihi eser var ki... Hangi eserlerin başına neler geldiğini kronolojik olarak derledik.

TEKFUR SARAYI

2002

Bin yıl önce yaptırıldığı düşünülen Tekfur Sarayı, 12. yüzyıldan İstanbul’un fethine kadar Bizans’ın yönetildiği Blakernai Saray Kompleksi’nin içindeydi. Dünyaca ünlü Kaşıkçı Elması’nın da Saray’ın çöplüğünden çıktığı rivayet edilir. Tekfur Sarayı, İstanbul’un fethinden sonra çeşitli amaçlarla kullanıldı ve 2002’de restorasyona alındı.

Bin yıllık bu saraya ahşap pencere, alüminyum korkuluklar eklendi. Klima, merdiven ve çatı yapılarak kapalı bir mekâna dönüştürüldü. Uzmanlar Ortaçağ’dan kalan bir yapıya yapılan müdahaleleri “felaket” olarak nitelendirdi.

SÜLEYMANİYE CAMİİ

2007-2010

Mimar Sinan’ın ‘kalfalık’ eseri olarak bilinen Süleymaniye Camii’nin ses akustiği yapılan yanlış restorasyonlar nedeniyle bozuldu. Daha önce mikrofon kullanmadan ses her yere dağılırken, şimdi çok sayıda kolon kullanılarak ses dağılımı yapılıyor.

Akustiğin bozulmasına sebep olarak restorasyon sırasında kullanılan yanlış ve sentetik malzemeler gösterildi.

AYVANSARAY’DAKİ SURLAR

2009

Anıtlar Koruma Kurulu’nun izni olmanın çivi çakmanın dahi yasak olduğu Ayvansaray’daki tarihi kara surlarında 2009’da beton skandalı yaşandı. Surlara aydınlatma çalışması yapmak amacıyla beton döküldü. Surların üzerindeki 13 beton kaldırıldı ancak dibindeki 67 beton öylece kaldı. Hatta betonların gizlenmesi için çiçek ve çimlerden yararlanıldı.

KILIÇ ALİ PAŞA CAMİİ

2009

1580 yılında kaptan-ı derya olan Kılıç Ali’nin Mimar Sinan’a yaptırdığı cami kentin sayılı tarihi eserleri arasında gösteriliyor. Tophane’de bulunan bu müthiş eser 2009’da restorasyona alındı. Restorasyon esnasında caminin kubbesine mutfak aspiratörü takıldı. Duyarlı kent sakinleri tarafından şikâyet edilen bu durum yetkililerce düzeltildi.

SÜHEYL BEY CAMİİ

2013

1591’de Süheyl Bey tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan cami, 1958’de yol yapımı sebebiyle yıkıldı. Ancak 2013’te caminin aynı yerde yeniden aslına uygun yapılmasına karar verildi. Ne yazık ki sekizgen planlı ve kubbeli bu yapının yerine cam cepheli bir bina inşaa edildi.

ATİK VALİDE KÜLLİYESİ

2014

Üsküdar’da bulunan Külliye ve Camii II. Selim’in eşi, III. Murad’ın ise annesi Afife Nur-Banu Valide Sultan tarafından 1583 yılında Mimar Sinan’a yaptırıldı. Sinan’ın bilinen son yapıtı olan bu külliyenin şifahanesi restorasyonla tanınmaz hale geldi.

Külliye’nin içinde yer alan şifahanenin iç bahçesine bakan revakların önü, tamamen camla kapatılırken iç bahçeye çıkış için otomatik kapılar yerleştirildi. İç bahçe ise kafeterya olarak hazırlandı. Dolayısıyla orta avlulu, revaklı, yürüme yolları tamamen tarihe karışmış oldu.

BOZDOĞAN KEMERİ

2014

Su ihtiyacı için Bizans döneminde yaptırılan ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde de kullanılan tarihi Bozdoğan Kemeri de kötü restorasyon kurbanı oldu. 1600 yıllık kemer onarımında kullanılan tuğlalar orijinaline hiç benzemiyordu.

Valide Sultan örnek restorasyon

Aksaray’daki Pertevniyal Valide Sultan Camii de yakın dönemde restorasyon gören eserlerden. Sultan II. Mahmud’un eşi ve Sultan Abdülaziz’in annesi olan Pertevniyal Valide Sultan tarafından inşaa edildi. Cami 1869-1871 yılları arasında yaptırıldı.

İstanbul’un sonuncu valide camii ve kentin en süslü dini yapılarından biri olan camii, son olarak 2007’de başlayan geniş çaplı restorasyonun ardından 4 Mart 2011’de yeniden ibadete açıldı.

ARAP CAMİİ’NDE KÖKTEN DEĞİŞİM

717 yılında yapılan Karaköy’deki Arap Camii de 2 yıllık restorasyonla yandaki hale dönüştü.