Allah'ım burası İstanbul mu?
"İstanbul değişmesin" demek saçma. Ama kısa zamanda bu kadar değişim de fazla! Şu ara İstanbullular başını nereye çevirse Arapça bir tabela görüyor. Ve pek çoğu bu soruyu sormaktan kendini alamıyor: "Burası gerçekten İstanbul mu?" Kentte kısa bir yürüyüş yaptık ve başımızı her çevirişte gördüğümüz sokakları fotoğrafladık...
Ekin TÜRKANTOS/HT PAZAR
eturkantos@haberturk.com
Taksim Meydanı’ndan gazeteye doğru yürüyorum. Arap turistler, Elmadağ ve Taksim’deki otellerinden çıkıp alışverişin kalbinin attığı İstiklal Caddesi’ne doğru keşfe çıkıyor. Şehrin Suriyeli yeni sakinleriyse ya hayatta kalmanın ya adapte olmanın derdinde. Kendi dillerini konuşan turistlerden yardım bekleyenler, ellerindeki torbalarla otellerine dönenlerin yolunu gözlüyor... Benim gözlerimse Türkçe tabela arıyor. İstanbul’un ana caddelerinde, ara sokaklarında tabelalarda Arapça harfler göz kırpıyor. Taksim, İstiklal Caddesi, Elmadağ, Kurtuluş, Aksaray... Büyük bir bölümü, bizim hızla atmosfere uyum sağlayan esnaf. Dükkânların, mağazaların, lokantaların bir bölümünün sahipleriyse artık bizzat Araplar. Acaba bütün o tabelalarda neler yazıyor?
Elbette Arap turistler, ülkeye önemli döviz bırakıyor. Burası da serbest piyasa ekonomisinin yerleştiği, insanların canlarını kurtarmak için, hayallerini gerçekleştirmek için yahut hayran oldukları yıldızlarla aynı havayı solumak için geldiği büyük bir ülke. Ancak bu tabelalar, kentin “eski” sakinlerinde ister istemez kafa karışıklığına yol açıyor.,
ESKİDEN SORUN İNGİLİZCE TABELALARDI
Dünyanın İstanbul gibi ünlü kentlerinde uygulandığı gibi, İstanbul’da da tabelalara çekidüzen verilmesi için çalışmalar başlatılmıştı. Örneğin 2001 yılında belediyenin aldığı bir kararla Beyoğlu’ndaki işyeri tabelalarının tek tip olmasına ilişkin bir proje yapıldı. Pek çok işyeri ve mağaza sahibi de eski tabelalarını söküp koyu ahşap zemin üzerine, boyutları sınırlandırılmış pirinç harflerle mağazalarının adlarını yazdırdılar. Logo, grafik veya dükkân isminden başka ifadelerin kullanıldığı tabelalar kaldırıldı. Hatta o dönem mimarlık sitesi Arkitera.com, “İstiklal Caddesi’ndeki tabelaların belediye tarafından değiştirilmesi hakkında ne düşünüyorsunuz?” sorusuyla bir anket yapmış, katılanların yüzde 55’i uygulamayı doğru bulduğunu belirtmişti.
Tabii o yılların meselesi İngilizce tabelalardı... Mesela dönemin Türk Dil Kurumu Başkanı Şükrü Haluk Akalın, bir konferansta şöyle konuşmuştu: “Şirket isimleri, marka ya da özel değilse tescil edilirken Türkçe tescil ediliyor. Ancak tabela için isim yazmada yasal bir boşluk var. Bu nedenle tescillerde sorulmayan tek şey, şirket kurulduğunda, faaliyete geçtiğinde, işyerleri açtığında, buralara hangi isim verilecek? Bu sorulmuyor. Bu sorulmadığı için şirketin adı Türkçe, ancak tabelada yazılan isim hiçbir şekilde denetime tabii tutulmadan istendiği şekilde konuluyor.”
Beyoğlu Belediyesi Etüt Proje Müdürlüğü’ne bağlı Kentsel Tasarım Atölyesi, Beyoğlu sokaklarında görüntü kirliliği oluşturan ve estetiği bozan tabela, tente ve klimaları bile söküyor. Bugüne kadar bir kısmı belediye, bir kısmı işletmeler tarafından 812 adet görüntü kirliliği yaratan tabela kaldırılmış. Bu alandaki çalışmalar halen devam ediyor. Yani bu yönetmeliğe uymayan tabelaların şehirde uzun süre barınmaları aslında mümkün görünmüyor.
TÜRSAB Yönetim Kurulu Başkanı Başaran Ulusoy da son yıllarda Türkiye’yi turizmde daha ileriye taşıyan yatırımlarla İstanbul’un daha fazla turist çekmeye başladığını söylüyor. “İstanbul, tarihi geçmişi ve son dönem bu ülkelerde yayımlanan Türk dizileri bakımından Arap turistlere yönelik çekim alanı özelliğini artırdı. Ağırlama kültürümüzdeki değişikliklere örnek olarak; artık Arap turistin geldiği İstanbul’da tabelalar ve mönüler değişirken, bunları karşılayan personel de Arapça konuşabiliyor. Başımızın üzerinde yerleri var. Arap ülkelerinden gelenlerin sayısı daha da artacaktır. Göçmen Suriyelilere de kapılarımız açık ancak İstanbul gibi bir turizm şehrinde bir rahatsızlık oluşması, bizi de rahatsız edecektir.”
SON 3 YILDA ARAP TURİST SAYISINDA ÖNEMLİ ARTIŞ VAR
İstanbul Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü’nün turizm istatiklerinde, 2012’de İstanbul’a Arapça konuşan 18 ülkeden (Irak, Cezayir, Mısır, Fas, Libya, Tunus, Ürdün, Suriye, Lübnan, Suudi Arabistan, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Sudan, Yemen, Umman, Bahreyn, Katar ve Filistin) gelen turist sayısı 1 milyon 371 bin 92. Bu rakam 2014’te 2 milyon 126 bin 641’e ulaşmış. Bereket versin! Bir de tabelaları anlasak...
TABELA YÖNETMELİĞİ'NİN İLK MADDESİ
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın İstanbul Reklam, İlan ve Tanıtım Yönetmeliği’nde genel ilkeler 22 madde. İşyeri sahipleri bu yönetmeliğe uymak zorunda. Listenin ilk sırasındaysa estetik değerlere riayet edilmesi bulunuyor. Reklam, ilan ve tanıtım uygulamalarının, birbirinin görüntüsüne engel olacak şekilde yerleştirilemeyeceği, ağaçların üzerine ve çevresine reklam, ilan ve tanıtım uygulamaları yapılamayacağı da net bir şekilde belirtiliyor.
