Anne dili (Nananena)
Damla Çeliktaban yazdı...
Damla ÇELİKTABAN / HT MAGAZİN
Anne tarafım Laz’dı benim. Anneannem Lazca konuşur, annem anlar ama konuşmazdı. Ben birkaç kelime haricinde hiç Lazca bilmiyorum. (Bu arada sık sık altı çiziliyor ama tekrarlamakta fayda var: Lazca, Türkçe’nin eğilip bükülmesi sonucu oluşan bir şive değil, bilmediğin herhangi bir dil gibi anlaşılamayacak, kendi başına bir lisandır.)
Lazca 2007 yılında UNESCO tarafından unutulmaya yüz tutmuş diller kategorisinde Dünya Kültür Mirası listesine eklendi. 1980 yılında yapılan bir araştırmada Türkiye’de Lazca konuşan kişi sayısı 30 bin olarak belirtilmiş. Daha yakın tarihli başka bir kaynak ise Lazca konuşan 250 bin kişi olduğundan dem vurmuş. Bu konuda yapılmış resmi bir çalışma olmadığı için rakamlar birbirinden bu kadar farklı ve her halükârda kesin sayıdan epey uzağız...
Oysaki dil insanı yaratan bir unsur. Dil sadece iletişimin değil yaşamın da aynası. Bu yüzden küçük ya da büyük her dil bir zenginlik, farklı bir düşünüş, bilinmedik bir duygu demek. Konuşulan dil; konuşanların karakterinin, yaşadıkları ortamın, neye ne kadar önem verip hangi konuları detaylandırdıklarının aynası...
Mesela Lazca’da ‘fındığın içine kurtçuğun girmesi ve fındığın içini yiyip boşaltması sonucunda oluşan içi boş ve işe yaramaz duruma gelmiş olan fındık’ için bir kelime var; tek bir kelime. Tüm dünyanın İngilizce konuşması, insanların birbiriyle iletişimini kolaylaştırıyor olabilir ama düşünce kalıplarını da tekdüzeliğe sürüklediği bir gerçek...
Lazca sözlü bir gelenekten gelen bir dil. Bu yüzden ‘Küçük Prens’ romanının Lazca’ya çevrilmiş olması güzel bir haber. Romanın Türkiye’deki koleksiyonerleri, 16-24 Mayıs’ta Ankara Tayfa Kitap Kafe’de kolektif sergi açıyor. Sergi 20 yıldır koleksiyon yapan Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Görevlisi Mehmet Sobacı’nın önderliğinde açıldı...
Kaybolan diller
* 2400 dil tehlike altında.
* Dünya; son 3 kuşakta, kısıtlı sayıda konuşulan dillerin son temsilcilerinin ölmesiyle 200 lisanı yitirdi.
* Gezegendeki toplam 6 bin dilin 538’i ‘son derece’, 502’si ‘ciddi anlamda’, 602’si ‘açıkça’ tehlike altında. 607 dil ise ‘güvensiz’ durumda.
* 199 dili 10’dan az insan konuşuyor. 178 diliyse, 10 ila 50 kişi kullanıyor.
* Dil açısından en zengin ülke, 800 lisanın bulunduğu Papua Yeni Gine. Ülkede 88 dil tehlike altında.
Ne Var Ne Yok?
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve TÜBİTAK ortaklığıyla hayata geçirilen Kocaeli Bilim Merkezi, bilimsel gerçekleri çocuklara uygulamalı bir şekilde öğretmeye destek oluyor. Pazartesi günleri hariç haftanın her günü 10.00-19.00 saatleri arasında ziyaret edilebiliyor. Atölyelerden bazıları:
MODEL UÇAK: 9-13 yaş arası çocuklar için. Kâğıt ve ahşap kitlerle uçak tasarlama.
SUMO ROBOTU ATÖLYESİ: Robot tasarlama ve program yükleyerek çalışır hale getirme.
SABUN ATÖLYESİ: 10 yaş üstü çocuklar için; sıvı yağ, sodyum hidroksit, etil alkol, su, gıda boyası ve esans kullanılarak sabunlar yapılıyor.
MISKET YOLU: 9 yaşından büyük öğrenciler boru, çark, zil, ip, tahta gibi malzemelerle düz zemin üzerine yollar yaparak demir misketleri hareket ettirmeye çalışacaklar.
RENKLI PARÇALAR: 10 yaşından büyük çocukların katılacağı atölyede çocuklar fizik kanunlarını eğlenceli bir şekilde öğrenme imkânı bulacaklar.
PARFÜM ATÖLYESİ: Esans yağlar, etil alkol, gliserin ve su kullanarak hoş kokulu parfümler yapılıyor.
BİYOLOJİ: Fon kâğıdı üzerine organ modelleri yerleştirilip giyilebilen bir organ yeleği oluşturacaklar.
ASTRONOMİ ATÖLYESİ: Teleskop modeli oluşturma.
GÜNEŞİ GÖRDÜM: Güneş Sistemi Modeli geçekleştiriliyor. Yaşamımızda elektrik, organ yeleği, yanardağ atölyesi, sabun, basketçi robot atölyesi de diğer atölye etkinlikleri arasında yer alıyor. Bilim Merkezi çocukları bekliyor.
Yeniden çamura bulanıyoruz
Geçen ilkbaharda iki doğa meraklısı kadın tarafından oluşturulan ve yüzlerce çocuğu çamura bulayan Atölye Çamur yine başladı... Naturpirat’ın çok ilgi gören projesi kerpiçten heykeller yaparken hem toprağın iyileştirici gücünden hem de serbest oyunun eğitici eğlencesinden yararlanmak isteyen ve kirlenmeyi dert etmeyen aileler ve çocuklar için Istanbul’u dolaşıyor. Atölye Çamur bu sefer Avrupa yakasında. 30-31 Mayıs tarihlerinde Uniq Istanbul’da saat 11.00-16.00 arasında kerpiçten orman temalı heykeller yapacaklar. Etkinlikler ücretsiz.
Pera’da sanat
Pera Eğitim, Grayson Perry’nin ‘Küçük Farklılıklar’ sergisi kapsamında, ‘Dünden İlhamla Bugün’ eğitim programında 4-6, 7-14 ve 15 üzeri yaş gruplarına yönelik atölyeler düzenliyor. 4-6 yaş grubuna seslenen ‘Çanak Çömlek’ etkinliği bugün saat 11.00-13.00 arasında.
Çocuk Bilişim Zirvesi
BU hafta sonu Kadir Has Üniversitesi’nde Çocuklar için Bilişim Zirvesi düzenleniyor. Teknolojiye doğan çocukların bugününü ve yarınını ele alan, kuşaklar arası iletişimde anne-babaları bilgilendiren etkinlik bedelsiz ve herkese açık.
