Anadolu zeytinleri değerleniyor

Nur TOPRAKOĞLU/ GAZETE HABERTÜRK-PAZAR

Mersin Erdemli’deki Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu’ndaki zeytin hasadında toplanan zeytinler Anadolu Zeytinyağları projesinin mobil zeytinyağı ünitesinde 2 saat gibi kısa bir sürede sıkılıp sofraya geliyor. Şişedeki yemyeşil taze yağı tatmadan önce Nedim Atilla’nın “Bu meyve suyu” dediğini işitip bardağı yarısına kadar dolduruyoruz. İlk önce hepimiz taze yağın kokusunu içimize çekiyoruz, sonra da tadına bakıyoruz. Hasatta bize eşlik eden Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Mücahit Taha Özkaya, zeytinyağında meyvemsilik, acılık ve yakıcılık olması gerektiğini, yağı bu üç özellikle değerlendirmemizi söylüyor. Nar Gourmet Genel Müdürü Samir Bayraktar ise 90 adet farklı zeytin çeşidinin bulunduğu ülkemizde her bölgenin kendi mahsulünden zeytinyağı üretilmesinin önemini anlatıyor.

■ Anadolu’nun Zeytinyağları projesi ne zaman başladı?

2008’de ilk zeytin hasadıyla başlayan proje, son 2 yıldır Mobil Zeytinyağı Ünitesi ile Anadolu yollarında yoluna devam ediyor

■ Projenin amacı nedir?

Projenin amacı zeytinin anavatanı Anadolu’nun zengin gen kaynaklarını açığa çıkarmak ve eşsiz zeytinyağı türlerini dünyaya sunmak. Nar Gourmet, bu projeyle ülkemizin butik zeytinyağı üretimi yapılan zeytin çeşitleri arasına yöresel olanların da katılmasını sağlıyor. Ayrıca bu zeytinyağları yurtiçi ve dışında aldıkları ödüllerle özellikle ülkemizin tanıtımına ve ihracatına katkı sağlıyor. Türkiye’de tescil edilen 90 adet zeytin çeşidinin yalnızca yüzde 10’u ekonomik değer taşıyor. Bu da bir TIR’la mobil hale gelen zeytinyağı işleme tesisinin her bölgenin mahsulünden yüksek kalite zeytinyağı elde edebilmesinin önemini artırıyor. Proje ayrıca üretimde tek çeşit tek bölge özelliğini bir kez daha vurgularken, üreticinin ve yörenin kalkınmasına da destek oluyor.

■ Çalışmalar Türkiye’nin hangi bölgelerinde devam ediyor?

12 Ekim’de Mersin-Silifke’den yol çıkan TIR, sırasıyla Hatay, Kilis, Gaziantep, Antalya, Manisa’dan sonra 7 Kasım’da Ayvalık’ta olacak. Mobil Zeytinyağı Ünitesi Akdeniz, Güneydoğu, Ege bölgelerinde yoluna devam edecek.

■ Kusursuz natürel sızma zeytinyağı elde etmek için tasarladığınız TIR’dan söz eder misiniz biraz, sanırım böylesi zeytinyağı üretimi dünyada bir ilk...

Ülkemizin mevcut gen kaynaklarını üretim miktarından ziyade yüksek kalitesiyle dünya piyasalarına sokmayı ve pazarda sağlık değeri yüksek ürünler arasında yer almayı amaçlıyoruz. Bunun için bütün yerel çeşitlerimizin gerçek lezzet ve sağlık değerlerinin ortaya konması ve üretimlerinin teşvik edilmesi gerekiyor. “Mobil Zeytinyağı Ünitesi” projesi her yörede kaliteli üretim yapabilecek tesis bulamadığımız için ortaya çıktı. 2003’te Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) projesi kapsamında Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yürütülen zeytin gen kaynaklarına ilişkin çalışmalarda laboratuvar ölçekli planlanan ünite, Nar Gourmet’nin katılımıyla butik bir zeytinyağı işletmesi haline dönüştü. Proje; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın SANTEZ proje hibeleri kapsamında destekleniyor. TIR’a monte edilen zeytinyağı işleme makinesini İtalya’da özel olarak yaptırdık.

■ Türkiye’de kaç zeytin ağacı var?

Bunlardan toplanan mahsulden ne kadar zeytinyağı üretiliyor? Dünyada üretilen zeytinyağı yaklaşık 3 milyon ton. Bunun yaklaşık 1.3-1.8 milyon tonu İspanya’da üretiliyor. İspanya’yı İtalya, Yunanistan, Tunus ve Türkiye takip ediyor. Türkiye’de 167 milyon zeytin ağacı bulunuyor. 180-200 bin ton zeytinyağı üretiliyor. Bunun yanı sıra 400-500 bin ton arası sofralık zeytin üretimi var. Türkiye’de çok değerli zeytinler var. Bu zeytinlerin yağları insan sağlığı açısından çok faydalı. Proje tamamlandığında Türkiye’de bulunan zeytinlerin gerçek kalite ve değerleri belirlenmiş olacak.

■ Zeytinin toplandıktan 2 saat sonra sıkılması neden bu kadar önemli?

Üretimde yöresel işletmelerin yetersizliği, zeytinyağı kalitesine yansıyor. Mobil zeytinyağı işleme tesisiyle zeytinyağı kalitesini etkileyen olumsuz faktörleri yok etmek ve zeytinyağı işleme tesisi kurmanın ekonomik olmadığı yerlerde kaliteli zeytinyağı elde etmek mümkün.

■ Yaptığınız çalışmalarla Türkiye’de üretilen zeytinyağları önemli yarışmalarda birincilikler kazandı. Hangi ödülleri aldınız?

Zeytinyağlarımız ulusal kalite yarışmalarının yanı sıra NYIOOC (New York International Olive Oil Competition), Olive Japan, Olive China, Flos Olei gibi dünyanın en prestijli uluslararası zeytinyağı kalite yarışmalarında altın madalya kazandı. 2013’ten bu yana başta ABD olmak üzere Kanada, Japonya, Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, Almanya’ya zeytinyağı ihraç ediyoruz. ABD’de ürün çeşitliliği ve kalitesiyle tercih edilen Nar Gourmet Inc, New York’ta sayısı 50’yi bulan özel satış noktasında tüketiciye ulaşıyor.

RAKAMLARLA MOBİL ÜRETİM

■ Mobil üretim ünitesi 5 ilde 5 ayrı zeytin çeşidine ait 5 ton zeytinden üretilen zeytinyağını sofralara ulaştırıyor, 5 ildeki yerel üreticileri destekliyor.

■ 800 bin TL’ye mal olan mobil üretim ünitesinin yer aldığı TIR, Türkiye çapında 4 bin 100 km yol kat etti.

ZEYTİNYAĞI TADIM PANELİ 2014 SONUÇLARI

Bornova Zeytincilik Araştırma İstasyonu’nda yapılan ölçümlerde Hatay’ın Altınözü İlçesi civarında yetişen Sourani zeytin çeşidinin asit derecesi 0.48, Antalya Tavşan Yüreği çeşidinin 0.10, Ayvalık Uslu çeşidinin ise 0.13 çıkmış. Zeytindostu Derneği’nin 15 Kasım 2014’te düzenlediği tadım panelinin sonucuna göre ise Sourani zeytin çeşidinde burunda roka, çakal eriği, acıbadem, badem, taze kesilmiş yeşil ot notaları algılanmış. Tavşanyüreği zeytin çeşidinden elde edilen zeytinyağının toplam fenol içeriği yüksek olduğu için burunda karamel, bal, çiçek, yeşil elma, çimen, badem koku notaları bıraktığı tespit edilmiş. Uslu zeytinlerinden elde edilen zeytinyağı örneğinde ise yeşil elma, enginar, roka, domates, tere kokularına rastlanmış.