İstanbul semtleri isimlerini nereden alıyor?
İstanbul'da yaşadığınız semtin isminin nereden geldiğini hiç merak ettiniz mi? İşte İstanbul semtlerinin tarihçesi...
MERDİVENKÖY: Anadolu yakasında,bugün E 5 karayolunun üzerinde bulunan Göztepe köprüsü çevresidir.İstanbulun fethinden sonraki yıllarda yörede oturan halkın çoğu nun alevi ve bektaşi olduğu bilinmektedir.Bu köyde yaşayanlar çevreleri tarafından mert,iman sahibi olarak tanınıyorlardı,köye de Merd-i İman köyü adını vermişlerdi isim zamanla Merdivenköy e dönüşmüştür.
MERTER: Avrupa yakasında,Topkapı surlarının dışındadır.Burada bulunan ve Ahmet Merter e ait çiftlik imara açıldığnda semte çok sayıda bina yapılmıştır. Oluşan yerleşim Merter adıyla anılmaktadır.
OKMEYDANI: Avrupa yakasında,Şişli-Kasımpaşa-Mecidiyeköy-Halıcıoğlu arasındadır. İstanbul un fethi sırasındaFatih Sultan Mehmet in otağ kurduğu yerdir. 1490 yılında Fatih in burada ondokuz sınır taşıyla sınırları belirlenen çok geniş bir alana Tekke-i Tirendezan (Okçular tekkesi ) yaptırmasıyla semt Okmeydanı olarak anılmaya başlanmıştır.
OSMANBEY: Avrupa yakasında,Şişli-Harbiye-Feriköy-Nişantaşı arasındadır.XIX.yy. Ortalarına kadar kırlık,boş arazi iken II.Abdülhamid in mabeyincilerinden Osman bey burada geniş bir arazi satın alarak 1870 yılındqa bir konak yaptırmıştır.Kısa Sürede yörede başka evler ve konaklar yaptırılmıştır.Yörenin ilk yerleşeni olan Osman bey in adı semte yakıştırılmıştır.
PANGALTI: Avrupa yakasında,Harbiye-Dolapdere-Feriköy-Osmanbey semtleri arasındadır.İsmi hakkında değişik söylentiler vardır.
PENDİK: Anadolu yakasında,Marmara denizi kıyısında ,Kartal-Tuzla arasındadır. Antik dönemdeki adı Pantikhion dur.(Latince Pantichium = Tersane) isim zamanla Pendik şeklini almıştır.
PİYALE: Kasımpaşa-Okmeydanı arasındadır.XVI.yy. dayaşamış ve uzun süre Kaptan-ı Derya lık yapmış ,Padişah II.Selim in damadı olan Piyale Paşa nın burada Mimar Sinan a bir külliye yaptırdı.(Cami,medrese,tekke,sibyan mektebi,çarşı,ha-mam,türbe)Külliyeyi yaptıran Piyale Paşa dan ötürü semt önceleri Piyalepaşa daha sonra Piyale adıyla anılmaya başlandı.
RUMELİ HİSARI: Avrupa yakasında,Bebek-Baltalimanı arasında,Boğaz kıyısındadır.Antik çağda burada Hermes sunağı bulunmaktaydı.Kıyıdaki buruna vuran sert dalgalardan dolayı Pyrhias Kyon (Kızıl köpek)ve Lemokopion gibi isimlerle anılıyordu.1452 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından buraya yaptırılan kale semte bugünkü ismini vermiştir.
RUMELİ KAVAĞI: Avrupa yakasında,boaz girişinde,Sarıyer ilçesinin Karadeniz e bakan en uç noktasındadır.Antik çağdaki ismi Panium yada Panyum burnudur.Bizans dönemindeki adı Fanarian yada Fanaraki Avrupa feneri yada küçük fener anlamın- dadır.(Buradaki deniz fenerinden dolayı) Köy Rumeli yakasında kurulmuş olduğundan adı zamanla Rumeli Feneri ne dönüşmüştür.
SAMATYA: Avrupa yakasında,Marmara kıyısında,Yedikule-Kumkapı arasındadır. Kentin Bizans dönemindeki sur kapılarından biri bu semttedir. Sonradan Kocamustafapaşa adını almıştır. Bizans dönemindeki adı Psmathia zamanla Samatya ya dönüşmüştür.
SARAYBURNU: Haliç in Marmara denizine döndüğü yerde,tarihi yarımadanın doğu ucunda,Ahırkapı-Sirkeci arasındadır.İstanbul kenti nin çekirdeği olan Bizans Megara lılar tarafından İ.Ö.VII.yy. da burada kurulmuştur.Bizans döneminde Aziz Demetrios burnu olarak anılıyordu.Bu burun ile Ahırkapı arasında Mangonai sarayı vardı.Bu saray ve Osmanlı döneminde buraya yapılan saray (Bugünkü Topkapı sarayı) dolayısıyla semte Sarayburnu adı verilmiştir.
SARIYER: Avrupa yakasında,Yenimahalle-Anadolukavağı-Kilyos arasında,boğaz Kıyısındadır.İsmi hakkında çeşitli söylentiler vardır.Vaktiyle buradayaşayan SarıBaba isimli bir dervişten geldiği anlatıldığı gibi,yörenin topraklarının sarı olduğu İçin bu ismin yakıştırıldığı da söylenmektedir.
SİLİVRİ: Avrupa yakasında,Tekirdağ sınırında,Marmara denizi kıyısındadır.Tarihi İstanbulla paraleldir.Bilinen ilk ismi Bria dır.Daha sonraları Trak dilinde kent anla- mına gelenAntik Salymbria adı verilmiştir.İ.Ö. VII.yy.da Megara lılar tarafından yüksekçe bir tepeye yapılan kale etrafında yerleşim genişledi.İmparator Arcadius kente karısı Evadoksia nın adını (Evadoksiapolis) verdiysede bu isim benimsenmedi Adı önce Silimbri ve zamanla Silivri ye dönüşmüştür.
SUADİYE: Anadolu yakasında,Erenköy-Bostancı arasındadır. Osmanlının son döneminde maliye nazırı (1900-1906) Reşad paşa nın genç yaşta ölen kızı Suad ve damadı için Suadiye camisini yaptırmıştır.Semt adını bu camidan almıştır.
SULTANAHMET: Avrupa yakasında,Sirkeci-Cankurtaran-Çemberlitaş arasındadır.Osmanlı Padişahı I Ahmet in yaptırmış olduğu cami ve külliye semte ismini vermiştir.
SULTANHAMAMI: Avrupa yakasında,Eminönü-Mercan arasındadır.Bir adı da Hacıküçük olan Sultan Hamamı semte ismini vermiştir.
SULTANTEPE: Anadolu yakasında,Üsküdar iskelesinin üst tarafında,Kuzguncuk-Altuni- zade-Üsküdar arasındadır.Eski adı Hacı Hesna hatun mahallesidir.Mihrimah sultan ın dadısı olan Hesna hatun yaşlılığı sebebiyle saraydan ayrıldığında kendisine nerede yaşamak istediği sorulmuş oda yüksekçe bir yer olsun baktığımda her yeri göreyim demştir.Bunun üzerine bugünkü sultantepede kendisine bir konak yaptırılmıştır.Hesna hatun burada yaşadığı sürece saraya mensup kişilerden ilgi , saygı görmüş sık sık ziyaret edilmiştir.Saraya mensup birisi olduğundan ve sultanlarca saygı görmesi nedeniyle köşkü ve çevresi Sultantepe olarak anılmaya başlanmıştır.
SÜTLÜCE: Avrupa yakasında,Halıcıoğlu-Kasımpaşa-Silahtar arasında,Haliç kıyısındadır.Bizans döneminde küçük bir köy olan semtte (Sut membat köyü) bronz dan yapılmış ve göğüslerinden su akan bir kadın heykeli varmış.Sütlerinin bol olması için yeni doğum yapan kadınlar tarafından ziyaret edilirmiş bu yüzden semte Sütlüce adı verildiği söylenmektedir.
ŞAŞKINBAKKAL: Anadolu yakasında,Kadıköy-Bostancı arasında bir semttir.Bir söylentiye göre henüz yerleşimin çok az olduğu bir dönemde burada bir bakkal dükkanı açılmış, civardan denize girmek için gelenler bu tenha yerdeki bakkal dükkanının iş yapma- yacağını düşünerek,dükkan sahibi esnaf a Şaşkın bakkal yakıştırmasını yaparlar. Zamanla yörede yerleşim yoğunlaşınca semt Şaşkınbakkal ismiyle anılmaya başlanır.
ŞEMSİPAŞA: Anadolu yakasında,Üsküdar-Salacak arasında,Boğaz kıyısındadır.Yavuz Sultan Selim e hizmet etmiş,Kanuni Sultanselimin Beylerbeylerinden,II Selim in vezirlerinden Şemsi paşa bu semtte Mimar Sinan a bir cami yaptırmıştır.Şemsi paşa camisi çevresinde oluşan yerleşim aynı adla anılmaktadır.
ŞİŞLİ: Avrupa yakasında,Beşiktaş-Nışantaşı-Osmanbey-Mecidiyeköy-Dikilitaş Arasındadır.İsmi hakkındaki en yaygın yakıştırmaya göre,şiş yapımıyla uğraşan köklü bir ailenin burada oturduğu ve konaklarınında da şişçilerin konağı olarak anıldığından semtin isminin önceleri Şişçiler daha sonra Şişli ye dönüştüğüdür.
ŞİLE: Anadolu yakasında,kentin en kuzeyinde,Karadeniz kıyısındadır.Üsküdar a yaklaşık 55 Km uzaklıktadır.Kentte yerleşim yaklaşık İ.Ö 5000 yıllarında başlamıştır.Şile ismi Mercanköşk olarak bilinen bir dağ çiçeğenin yunanca adından gelmektedir.İlçe tarihte Aschil,Phile,Astere,Kilia isimleriyle anılmıştır.Eski bir Milet kolonisi olan kent Lidya,Pers,Galat,Roma,Selçuklu,Bizans ve Osmanlı egemenliklerinde kalmıştır.
TAKSİM: Avrupa yakasında,Galatasaray-Elmadağ-Gümüşsuyu-Karaköy arasındadır. Adını 19. yy. da kurulan su dağıtım şebekesinden almıştır. Maslak-Mecidiyeköy-Şişli yönünden gelen içme suyu burada toplanır ve dört yöne dağıtım yapılırdı.
TARABYA: Avrupa yakasında,Boğaz kıyısında,Rumelihisarı-Yeniköy arasındadır. Havasının temizliği,güzelliği sebebiyle Antik çağda Pharmacias sonraları Therapie (Tedavi,İyileştirme) İsimleri ile anılıyordu.Semtin adı zamanla Tarabya şekline dönüşmüştür.
TEŞVİKİYE: Avrupa yakasında,Maçka-Beşiktaş-Nişantaşı semtleri arasındadır. Abdülmecit döneminde (1839-1861) şehrin yoğun apartman görüntüsünden biraz olsun kurtulmak ve Tanzimat fermanında özel mülk edinilmesini teşvik etmek için yapılan çalışmalar kapsamında kurulan ve bahçeli kargir köşklerden oluşturulan mahalle Devlet teşviki ile yapıldığı için Teşvikiye adıyla anılmaya başlanmıştır.
TOPHANE: Avrupa yakasında,Boğazın Haliç le buluştuğu yerde,Karaköy-Fındıklı arasındadır.Fatih Sultan Mehmet zamanında kurulan daha sonraları Kanuni Sultan Süleyman ve III Selim dönemlerinde geliştirilen ünlü top dökümhanesi dolayısıyla semte Tophane ismi verilmiştir.
UNKAPANI: Avrupa yakasında,Cibali,Eminönü,Saraçhane arasındadır. Kapan Osmanlı döneminde pazaryeri,satışyeri,kontrol yeri anlamına gelmekteydi.İstan- bulun alınmasından sonra kente gelen gıda maddeleri belirli yerlerde teslim alınır ve İstanbul kadısı temsilcisi,esnaf temsilcisi tarafından denetlenirdi.Çeşitli gıda maddelerinin bu tür trafiğinin yoğun olduğu yerlere Kapan denirdi.(Yağ kapanı, Bal kapanı gibi)Şehre gelen unların bu semte indirilip,depolandığı için yöreye Unkapanı isminin verildiği sanılmaktadır.
ÜSKÜDAR: Anadolu yakasında,Boğaz kıyısında,Salacak-Kuzguncuk-Bağlarbaşı arasındadır.Antik çağda Khrysopolis daha sonraları Skytarion, Damalis, Scutari adları ile anılmıştır son ismi Scutari zamanla Üsküdar şeklini almıştır.
VANİKÖY: Anadolu yakasında,Çengelköy-Kandilli arasındadır.Bizans dönemindeki adı Nikapolis (Güzel kent) dir.IV.Mehmet in vezirlerinden Köprülü Fazıl Ahmet paşa tarafından,din alimi ve vaiz Mehmet efendi Vandan getirilerek bu semte yerleştirilmiştir.Burada bir cami yaptıran Mehmet efendi Vandan gelen,Vanlı anlamında Vani Mehmet efendi olarak tanınmıştır ve semt onun anısına Vaniköy olarak anılmaya başlanmıştır.
VİŞNEZADE: Avrupa yakasında,Beşiktaş ın bir mahallesidir.Şeyhül İslam Yahya efendinin küçük kardeşi Vişnezade Lütfullah efendinin oğlu olan İzzeti Mehmet efendi(1629-1681) burada oturmuş,semtte bir çok hayır işleri yapmış,sevilen bir kişidir. Zamanının Anadolu ve Rumeli kazaskarlarından olan Vişnezade İzzeti Mehmet efendinin adı semtin ismi olarak benimsenmiştir.Semtin adı zamanla kısalarak Vişnezade şeklini almıştır.
VEFA: Avrupa yakasında,Saraçhane-Süleymaniye-Şehzadabaşı arasındadır. II.Beyazıt döneminin mutasavvıf ve ulemalarından Şeyh Vefa efendi (Müslihiddin Mustafa) nın burada yaptırdığı külliye dolayısıyla semt Vefa adıyla anlmaya başlanmıştır.
ZEYNEPKAMİL: Anadolu yakasında,Selimiye-Karacaahmet-Bağlarbaşı-Toptaşı semtleri arasındadır.Sadrazam Yusuf Kamil paşa (1808-1883) memuriyetinin ilk yıllarında Mısır da görevli iken Mısır valisi Mehmet Ali paşa nın kızı Zeynep hanımla evlendi.Eşi ile birlikte İstanbul a döndüklerinde oturmakta oldukları konaklarının yakınlarına hayrat olarak bir hastane yaptırdılar.Hastane etrafında yerleşim yoğunlaşmasıyla,semt ve hastane Zeynepkamil ismiyle anılmaya başlanmıştır.
ZEYREK: Avrupa yakasında,Unkapanı-Saraçhane-Fatih semtleri arasındadır. Ünlü Bizans kilisesi Pantakrator İstanbul un fethinden sonra camiye çevrilen ilk kiliselerdendir. Bu caminin ilk Müderrisi Zeyrek Mehmet Efendi den dolayı camiye semt Zeyrek Mehmet Efendi diye anılmaya başlandı ,isim zamanla Zeyrek şekline dönüşmüştür.
