Giyin ve para kazan

Hazırgiyim firmalarının markalaşma ve ihracata yönelik koleksiyon hazırlama çabası yeni bir meslek dalı yarattı: Canlı prova mankenliği. Kadrolu prova mankenlerinın aylık kazancı 750-1250 YTL, part time çalışanların günlük kazancı ise 70-90 YTL arasında değişiyor.

"Herhangi bir Collezione mağazasına gittiğimde erkek reyonundaki kıyafeti hiç denemeden hemen alıyorum. Çünkü hepsi benim üzerimde prova yapıldıktan sonra seri üretime giriyor." Bu sözlerin sahibi üniversite öğrencisi Gökhan Tekin, canlı bir prova mankeni. Son günlerde gazetelerin insan kaynakları eklerinde mühendis, finans uzmanlığı, reklamcı ve overlokçu ilanlarının yanına eklenen yeni bir iş kolu prova mankenliği... Çin rekabeti nedeniyle markalaşma ve tasarıma ağırlık veren firmalar koleksiyonlarının bedenlerinin hazırlanması ve seri üretime geçilmesi öncesinde son provalarını artık canlı mankenlerle yapıyor. Bu sayede de ev kadınından üniversite öğrencisine kadar birçok kişi tam gün veya part time olarak prova mankenliği yapıyor. Kadrolu prova mankenleri ayda 750-1250 YTL arasında bir ücret alırken bu işi part time olarak yapan üniversite öğrencilerinin günlük kazançları ise 70-90 YTL arasında değişiyor.

Eski Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Hey Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Aynur Bektaş, dünya markalarına üretim yaparken artık koleksiyonları da Türk firmalarının hazırladığını anlatıyor. Hızlı ve seri üretimin yanı sıra kendi tasarımcılarıyla oluşturdukları koleksiyonların alıcılar için önemli hale geldiğine dikkat çeken Aynur Bektaş, kendi firmalarında standartlara uygun ölçülere sahip çalışanları seri üretime geçmeden önce prova mankeni olarak kullandıklarını söylüyor. Aynur Bektaş, şu bilgileri veriyor:

"En az 100-150 bin adet olmak üzere seri üretim yapıyoruz. En ufak bir hata olursa mal satmaz. Artık imalatçı olarak müşterinin dükkânındaki malın satılmasından da biz sorumluyuz. Özellikle yurtdışına üretim yapan firmalar hangi ülkeye mal yapıyorlarsa o standartlara uygun bir prova mankeniyle çalışmak zorunda. Örneğin Türkiye'ye göre 38 beden, Almanya'ya uymuyor." TGSD Başkanı Ahmet Nakkaş da ihracat yapan kuruluşlar için üretim kalitesinin çok önemli olduğunu belirtiyor. Türk tekstil ve hazırgiyim sektörünün katma değeri yüksek ürünlere yönelmesi gerektiğini ve son yıllarda bu konuda önemli adımlar atıldığını kaydeden Nakkaş, bu sayede yeni bir iş alanının da açıldığını kaydediyor.

Talep arttıkça prova mankenliğinin talep edilir bir işkolu haline geleceğini söyleyen Nakkaş, "İhracat yapan firmalar için prova mankeni vazgeçilmez bir unsur oldu. Ayrıca üretimin kalitesini yükselten bir unsur olması sebebiyle Türkiye'nin özellikle katma değeri yüksek ürün ürettiğinin bir göstergesi" diyor.

Çocuk prova mankenler de var Hazırgiyim sektörünün ünlü firmalarından Koton, markalaşma hedefi doğrultusunda son 5 yıldır her sezona farklı koleksiyonlarla hazırlanıyor. Bu koleksiyonların hazırlanmasında ise canlı prova mankenleriyle çalışıyor. Genellikle 38 beden üzerinde mankenlerle çalıştıklarını belirten Koton İnsan Kaynakları Müdürü Yurdagül Oral, prova mankeni seçerken bazı standartlara dikkat ettiklerini söylüyor. Oral, "Prova mankeninin belli bir bel ve göğüs ölçüleri olmalı. Sadece kadınlar için üretilen ürünlerde değil, erkek ve çocuklar için ürettiğimiz ürünler için de prova mankeni kullanıyoruz" diyor. Oral, bir prova mankeninin yaptığı işi ise şöyle anlatıyor:

"Prova mankenlerinin ölçülerini alıyoruz. Kıyafeti iyi taşıyıp taşımadığına bakıyoruz ve buna göre karar veriyoruz. Ücretlendirme aylık 750-1500 YTL arasında değişiyor. Prova mankenleri sigorta, yemek ve servis hizmetlerinden de faydalanıyor. Her gün bilfiil işe gelip gidiyor. Çocuklar için ise bu ücret günlük 75 YTL. Çünkü onlar kısa süreliğine çalışıyor." Son yıllarda markalaşma konusunda attığı adımlarla dikkat çeken Collezione'nin Marka ve Kurumsal İletişim Direktörü Müge Ulusaler de insanların yaş gruplarına ve beden aralıklarına göre vücut formlarının değişkenlik gösterdiğine dikkat çekiyor. Bu nedenle prova mankenine önemli bir görev düştüğünü söyleyen Ulusaler, şunları söylüyor:

"Konfeksiyonda beden ve beden serilerinin doğru yapılması için baz aldığımız standart ölçüler var. Yaş ilerledikçe vücut (sarkma/küçülme/genişleme gibi)değişkenlik göstereceği için üst yaş grubuna yaptığınız bir modeli genç bir manken üzerinde prova yapmak doğru olmaz. Üretim esnasında prova mankeni değiştiriliyorsa üretim sürecinde de muhtemelen olumsuz birçok sorunla karşılaşılır. Collezione olarak yaş grubuna ve segmente göre manken kullanıyoruz." Collezione Modelhane Sorumlusu Rabia Akça da canlı prova mankenleri sayesinde ürün üzerindeki hatalarının seri üretime geçmeden tespit edilebildiğini söylüyor. Akça, "Aynı zamanda kumaş ve model uygunluğunu da görmüş oluyoruz" diyor.

İyi bir üretim için şart Park Bravo İnsan Kaynakları Sorumlusu Pelin Erdoğmuş, "Prova mankeni sağlıklı bir üretim için büyük bir gereksinim" diyor. Firmaların ürün gamlarının çok genişlediğine ve 34-48 beden arasında üretimler yapılmaya başlandığına dikkat çeken Erdoğmuş, gelişen müşteri portföyünün daha fazla prova mankenine ihtiyaç yarattığını anlatıyor. Erdoğmuş, prova mankenliğinin şu anda çok bilinen bir meslek olmadığını da belirtiyor ve şöyle devam ediyor:

"Park Bravo olarak daha önce büyük beden üretmiyorduk, şimdi üretmeye başladık. Bu nedenle artık canlı prova mankenlerimiz var. Mankenlerimizi ilan yoluyla buluyoruz. Herkes 36 beden olabilir ama beden ölçüleri bel, göğüs, kalça gibi gerçekten çok önemli. 1-2 cm fazla olması bile üretimde değişikliğe neden olabiliyor. Her firmanın kendi standart kalıp ölçüleri var, iyi bir prova mankeni tüm bunlara uymalı. Saat ücreti 40-70 YTL arasında değişebiliyor. Vücut ölçüleri uyan, kıyafeti üzerinde düzgün taşıyabilen herkes prova mankeni olabilir. Bazıları birkaç firma ile aynı anda çalışabiliyor. Ancak manken kelimesi geçtiği için yanlış anlamalara yol açabiliyor. Aslında üniversite öğrencilerinin, ev hanımlarının part-time olarak para kazanabilecekleri bir meslek." Firmaların ölçülerine uygun prova mankeni bulmasının zorlu bir süreç olduğunu kaydeden LC Waikiki Dokuma Modelhane Yöneticisi Hatice Aksoy Ersen ise "Pazarda marka olmuş büyük firmalar tarafından verilen ilanların yanında, ihracata yönelik firmalar da internet aracılığıyla prova mankeni arıyor" diyor.

Her ülkeye farklı manken Maliyeti yüksek olsa da mükemmel kalıbı (perfect fit) yaratmanın kendileri için bir öncelik olduğunu belirten Mavi Jeans yetkilisi Serpil Berkan, her ülkeye uygun farklı prova mankenleriyle çalıştıklarını söylüyor. Berkan, "Denim, non-denim ve üst grup gibi farklı kategorilerde prova mankenine ihtiyaç duyduğumuz için tek tip mankenle ve vücut yapısıyla prova yapmak bizim için yeterli olmuyor. Bizim için her bir kategori, farklı özelliklerde vücut yapısı ve dolayısıyla farklı bir manken anlamına geliyor.

Diğer taraftan global bir marka olarak dünyanın çeşitli bölgelerine göre mükemmel kalıbı oluşturmak için birbirinden farklı prova mankenleriyle çalışmamız gerekiyor. Amerika için atletik vücut yapısı gerekirken, Avrupa için daha ince ve uzun boylu mankenler seçiliyor."

Gökhan Tekin 23 yaşında Üniversite öğrencisi Gökhan Tekin, bir gazete ilanı ile prova mankenliğiyle tanışmış. 3 yıldır kadrolu prova mankeni olarak Collezione'de çalışıyor. Tekin, "Ürün mağazaya inmeden ilk giyen kişi olmak çok hoşuma gidiyor. Yeni trendleri bir yıl öncesinden görebiliyorum. Öğrenciler ya da işsiz olanlar için iyi bir işkolu olduğunu düşünüyorum" diyor. Tekin, bu işi yapmanın bazı kuralları olduğunu söylüyor ve ekliyor: "Kendinize bir sporcu gibi bakmanız gerekiyor. Bazen günde 30-40 parça kıyafet giyip çıkarıyorum, ayda 800 parça elbise yapar. Bu, yılda ortalama 9500 adet kıyafet demek."

Nur Dumlupınar 24 yaşında 8 aydır prova mankeni olarak çalışan Nur Dumlupınar da Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde işletme okuyor. İnternetteki ilandan bu işi bulan Dumlupınar, "Önceden alışveriş yaptığımda modellerin kalıplarına pek dikkat etmezdim. Bu işe girdiğimden beri farklı bakıyorum. Öğrenciliğim devam ettiği sürece prova mankenliğine devam etmeyi düşünüyorum. Tüm arkadaşlara tavsiye ediyorum" diyor. Referans