Halk ozanlarının öpücük metaforu

Nur TOPRAKOĞLU/ ntoprakoglu@htgazete.com.tr

Dalından koparılmış meyvenin tadı bir başka olur bilirsiniz. Geçen hafta “Bursa’ya şeftali hasadına gelir misiniz” sorusuna biraz da o kutlu anın hatrına “Hayır” diyemedim. Şef Vedat Başaran’ın da katıldığı hasatta şeftaliyle ilgili bir sürü şey öğrendim. “Botanik olarak gülgiller familyasından gelen şeftali, kayısı, nektarin ve çağla gibi meyvelerin yakın akrabası. Latince ismine (persicum malum) bakarak ilk İran’da ortaya çıktığı düşünülse de anavatanının Çin olduğu yıllar sonra anlaşılmış ancak. Tüm saray bahçelerinin öncelikli ve lüks meyvesi şeftalinin Çin’de 6 bin yıldır yetiştirildiği biliniyor. Romalılar, MÖ 1. yüzyılda tanışabildikleri meyveyi Batı’ya taşımaya çalışmış. Adına da İran elması anlamına gelen Persicum malum demişler” diye anlatıyor ünlü şef Vedat Başaran. Bu Uzakdoğulu şahane meyve, bizde ikamet etmek, gelişip serpilmek için en çok Bursa dolaylarını sevmiş. Şeftali bahçesindeki meyve yüklü ağaçlara bakınca insan ister istemez “Epey uzaktan gelmiş ama toprağını hiç yadırgamamış” diye düşünüyor.

KABA ERİK

Tropica’nın davetlisi olarak gittiğimiz şeftali bahçesindeki hasat, son sürat devam ederken Başaran da anlatmaya devam ediyor: “Farsça’dan dilimize katılan, halk şairlerimizin ‘öpücük metaforu’ şeftali, kaba erik anlamına gelmektedir. Bu kadar narin bir meyve için kullanılan kaba sıfatı aslında iriliği ifade eder. Kafkas Türkçelerinde şeftalinin ‘tülüğ erük’ (tüylü erik), ‘ölkersiz erük’ şeklinde birtakım karşılıkları bulunuyor. Günümüzde ise dilimize yerleştiği hali şeftali.” Düşük rakımlarda, ılıman iklimleri seven şeftalinin; etşeftalisi ve yarma şeftali olarak iki türü bulunuyor. Tam bu noktada Başaran “Açıkçası artık etşeftalisi maalesef yaygın olarak bulunmuyor. Daha çok rahat tüketildiği için (çekirdeğinden kolay ayrılan) geliştirilen yarma şeftali tarımı yapılıyor. Bir de müthiş bir aroma ve lezzete sahip olan domat şeftali vardır, yassı ve yuvarlaktır” diye sürdürüyor anlatmayı. Şeftali hasadının sonunda Başaran’dan şu sıralar tam mevsiminde olduğumuz şeftaliyle yapılacak iki reçete aldık. Canınız kışın şeftali çekiyorsa Nevin Halıcı’nın marmeladını mutlaka deneyin...

SİNİRLENİNCE ŞEFTALİ YİYİN

Şeftali, lezzeti dışında mineraller, B grubu vitaminler, magnezyum, selenium, çinko, carotene gibi birçok faydalı etken maddeyi barındırıyor. Bağışıklığı kuvvetlendirici ve kalp sağlını destekleyici olduğu kadar idrar söktürücü özelliği de biliniyor. Yorgunluğa iyi geldiği ve sinir sistemini yatıştırıcı özelliği bulunduğu da kitaplara geçmiş bilgiler arasında yer alıyor.

Nevin Halıcı’dan şeftali marmeladı

Malzemeler:

■ 600 gr kabuğu soyulmuş şeftali

■ 600 cl su (2.5 su bardağı)

■ 800 gr tozşeker

■ 2 yemek kaşığı limon suyu

Hazırlanışı: Çekirdekleri ve kabukları alınmış şeftalileri püre haline getirin. Su, şeker ve limonu 3 dakika kaynatıp içine şeftali püresini ilave edin ve ara sıra karıştırın. 35-40 dakika kadar orta ateşte pişirdiğiniz şeftali püresi istediğiniz yoğunluğa geldikten sonra, ateşten indirin ve üzerinde biriken köpüğü alın. Sıcakken kavanoza koyup soğuduktan sonra kapağını kapatın. İsterseniz marmelat kaynarken çubuk tarçın veya karanfil ekleyebilirsiniz.

Buzlandırılmış şeftali

Malzemeler:

■ 5-6 şeftali

■ 350 gr tozşeker

■ 300 cl su

■ 1 limon

Hazırlanışı: Şekerle suyu 3 dakika kaynatıp şurup yapın ve soğumaya bırakın. Kabukları soyulup çekirdekleri çıkarılmış şeftalileri püre haline getirip içine bir limonun suyunu sıkın. Şeftali püresini soğuttunuz şurupla karıştırıp yayvan bir kaba dökün ve dondurucuya koyun. Donmaya başlayan karışımı çatalla iyice karıştırıp tekrar dondurucuya koyun. Bu işlemi 4-5 defa tekrarladıktan sonra homojenlenmiş bir yapı elde edeceksiniz. Hazırladığınız karışımı dondurma kasesinde servis edin...

Şeftali flambe

Malzemeler:

■ 5-6 şeftali (kabukları soyulup çekirdekleri çıkarılmış)

■ 4 yemek kaşığı tozşeker

■ 4 yemek kaşığı su

■ Yarım limon

■ Ceviz

Çubuk tarçın

■ Vanilyalı dondurma

Hazırlanışı: Su ve şekeri bir tavaya koyup çatala taktığınız yarım limonla arada bir karıştırarak karamelize edin. Karamelleşen şeker, su ve limonlu karışımın içine soyup doğradığınız şeftalileri ve bir süre sonra da çubuk tarçını koyup bir taşım çevirin. Çubuk tarçını çıkarıp ateşten aldığınız şeftalilerin üzerine ceviz serpiştirin. Vanilyalı dondurmayla servis edin.