Ekonomi potpurisi
Dün bir kaç gelişme yanında ekonomik veriler de açıklandı. Baskın olanını seçemedik ve sonunda bir potpuri ya da karışım yapmaya karar verdik.
FED İNDİRİMDE DURMAYA KARAR VERDİ
-Önce dışarıdan, FED’in faiz kararından başlayalım. Yıla 4 faiz artırım tahminleriyle giren FED 3 faiz indiriminden ve varlık alımlarına dönüş yaptıktan sonra beklemeye geçeceğinin işaretini verdi. Bu aşamada daha fazla faiz indirmek istemiyor.
-Faiz artırımı da şimdilik gündeminde yok. Buna enflasyonun artışına göre karar verecek.
-Enflasyon izin verirse FED Kasım 2020 başkanlık seçimine kadar bekleme dönemini uzatabilir. Seçim öncesinde Trump’ın hışmını çekmemek için adım atmayı mümkün olduğunca geciktirebilir.
FAİZDE BİR İNDİRİM DAHA OLABİLİR
-Bizim Merkez Bankası ise yılın son Enflasyon Raporunu açıkladı. Banka 2019’un enflasyon tahminini 1.9 puan aşağı çekerek yüzde 12 ile Hükümet Programı düzeyine indirdi. Gelecek yılki tahmini ise yüzde 8.2. Bu da aralık ayı toplantısında bir faiz indirimine daha yer olduğunu düşündürüyor.
-Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal, "Geldiğimiz noktada, gevşeme yönündeki alanın önemli bir bölümünü kullandığımızı,
bununla birlikte atılabilecek ilave adımların zamanlaması ve boyutunu veri akışına ve enflasyon görünümündeki gelişmelere
göre şekillendireceğimizi vurgulamak isterim" dedi.
-Aralık ayındaki son faiz kararının ardından bizim Merkez Bankası da FED gibi indirimlere ara verebilir. Yeni yılda enflasyondaki gelişmeler izlenir ve faizlerle enflasyon arasındaki makas büyürse yeni bir indirim başlar. Tersi durumda ise önce bekleme, sonra piyasaya zorlamasıyla artış başlar.
KUR CARİ FAZLAYLA DİZGİNLENİYOR
-Murat Uysal, TCMB'nin beklentilerin üzerinde faiz indirimlerine gitmesine rağmen piyasanın neden olumsuz tepki vermediği sorusunu şu sözlerle yanıtladı: "Kur üzerindeki baskı farklı kanallardan azaldı, özellikle cari dengenin pozitife geçmesi, jeopolitik risklerin TL'yi destekleyici gelişmesi bunlar arasında."
-Cari denge ise 50 milyar dolarlık açık düzeyinden 5 milyar dolarlık fazlaya dönmüş durumda.
İHRACATI AVRUPA DA DURDURUYOR
-Ancak dün açıklanan eylül ayı dış ticaret verilerinde ihracat artışı yüzde 0.3’e kadar indi. İthalat da yüzde 1 arttı ve tabi ki dış ticaret açığı yüzde 6.6 arttı.
-İhracatın durulmasında Avrupa pazarındaki durgunluk etkili. AB Bölgesi’ne Eylül 2018’de 7.3 milyar dolarlık ihracat yaptık ve bunun genel ihracat içindeki payı yüzde 50.7’yi buldu. Eylül 2019’da ise 7 milyar 85 milyon dolarla 218 milyon dolar daha az ihracat yaptık ve AB’nin payı yüzde 49.1’e indi.
CARİ DENGE, TİCARET DENGESİNİ AĞIRDAN İZLEYECEK
-Avrupa’daki durgunluk hemen aşılamayacağına göre ihracatımız da durgun seyredebilir, hatta düşebilir. Ekonomi ise canlanıyor ve bu da ithalatı artırmaya başladı. Bu durumda dış ticaret açığı artamaya başlayacak. Bu beklenen bir durumdu.
-Ama turizm gelirlerinin artıyor olması ihracatın azalmasından kaynaklanan açığı kapatmaya aday. Yani cari dengede yeniden açığa dönmesine döneceğiz ama bu dönüş dış ticaret hızından daha yavaş olacak. Katkı turizmden geliyor.
50 MİLYON TURİSTİ AŞARIZ
-Yine dün açıklanan eylül ve üçüncü çeyrek turizm verileri yüz güldürdü. Türkiye’ye 9 aylık dönemde geçen yıl 35 milyon 977 bin turist gelirken, bu yıl 41 milyon 18 bine turiste çıktı. 50 milyon turist sayısına ulaşmak için son çeyrekte ulaşılacak rakam olarak geriye 9 milyon kalıyor. Geçen yılın son çeyreğinde gelen turist sayısı ise 9.7 milyon kişi. Yani yüzde 14’lük artış olmasa ve geçen yılki kadar gelse bile yıllık 50 milyonluk turiste ulaşıyoruz. Eğer 9 aylık artış son çeyrekte devam ederse yıl sonunda 52 milyonluk turist rakamını yakalarız.
-Turizm gelirinde ise daha iyi durumdayız. Yine 9 aylık dönemde elde edilen gelir geçen yıl 22 milyar 972 milyon dolardan 26 milyar 635 milyon dolara çıkıldı. Artış 3.7 milyar dolar veya yüzde 15.9 düzeyinde.
-Turist sayısı yüzde 14 yükselirken, gelirin bunun üzerine çıkmasında turist başına harcama artışı etkili. Geçen yıl aynı dönemde 638.5 dolar olan turist başına harcama bu yıl 10 dolarlık artışla 649 dolara yükseldi.
10 DOLARLIK İYİLEŞME
-Gelişme iyi ama turist başına harcama artışı gıdım gıdım yükseliyor. Çok hızlı kaybettiklerimizi geri kazanım çok yavaş.
-2014 yılı turist başına harcama 828 dolardı. Sonraki yıl 72 dolar azalmayla 756 dolara indi. 2016’da 51 dolar daha düştü ve 705 dolara geriledi. 2017’deki azalma 24 dolar ve kişi başına 681 dolara inildi. 2018’de de 34 dolarlık bir düşüşle kişi başına harcamanın 647 dolara indiğini gördük.
-2015’ten 2018’e 4 yıllık azalma 181 doları buldu. 2018 inşallah tabandır. Bu yılın son çeyreğinde turistler harcama eğilimine devam eder de, 4 yılın ardından ilk kez kişi başına harcama da yükselir.
