İşte kuru sakinleştiren nedenler
Açıldık, açıldık, açılamadık
Terazim küçük idi tartılamadım
Cemile Cevher’in ünlü türküsünden yola çıkarak finans dışı şirketlerin dövizdeki açık pozisyonlarını nasıl kısmak zorunda kaldıklarını işleyeceğiz.
AÇIK POZİSYONDA BEŞTE BİRLİK İYİLEŞME
-Eylül sonu itibariyleşirketlerin dövizdeki açık pozisyonu 222.6 milyar dolardan 177.9 milyar dolara indi.Son 1.5 yılda44.6 milyar dolarlık azalma açık pozisyonları beşte bir düzeyinde tıraşladı.
-Bitişikteki tablodan izlenebileceği gibi, 177.9 milyar dolarlık düzey 2013 sonrasının en düşüğü. Şirketler açık pozisyonlarını 2013 sonunda 171 milyar dolardı. 4 yılın ardından 222.5 milyar dolara kadar çıktıktan sonra yeniden 2013 düzeyine kadar geriledi.
-Döviz pozisyon açığındaki bu azalma henüz yeterli değil ama tırmanmanın durması ve hattabeşte bir düzeyinde geri gelmesi gayet pozitif gelişme.
KUR ARTIŞINA HASSASİYET AZALACAK
-Döviz piyasasında en çok baskı yaratan, en küçük kur gelişmelerine karşı son derece duyarlı hareket edilmesini gerektiren bir durumun etkisi azalıyor.
-İçinde bulunduğumuz şirketlerin borç krizinin iki ayağından biri buydu zaten.Döviz borçları ve açık pozisyonlardaki aşırı artış.Şirketlerin bilanço yapıları bozulduysa aşırı döviz borcu yüzünden ve kurların sıçramasından dolayı bozuldu.Yaşanan ağustos şoku dövizde açıkta gidenleri vurdu.Bunun üzerine de şirketler döviz borçlarını azaltma yoluna gittiler.
DÖVİZLE BORCA KISITLAMA
-Bir de Mayıs 2018’den itibaren şirketlerin dövizle borçlanmasına bazı kısıtlamalar getirildi.Dövizle kredi kullanma döviz kazancına bağlandı.
-Biri zorunlu bir durum diğeri de yasal bir önlemle çok önemli bir sorunu nispeten kontrol altına aldık.
-Eylül 2019 itibariyle finans dışı şirketlerin döviz varlıkları 121, döviz borçları 299 milyar dolar. Açık pozisyonun rekorda olduğu Mart 2019’a göre döviz varlıklarında yaklaşık 9 milyar artış meydana gelirken,borçlarda 36 milyar dolar azalma gerçekleşti.Zaten bunun sonucudur ki açık pozisyonda 44.5 milyar dolarlık iyileşme sağlandı.
KISA VADEDE POZİSYON FAZLASI
-Bir yıldan kısa vadeli döviz varlık ve borçları açısından şirketlerin pozisyonları açık değil, kapalı. 102 milyar dolarlık kısa vadeli döviz varlıklarına karşılık 92 milyar dolarlık döviz borçları bulunanşirketlerin pozisyonu 10.5 milyar dolar fazla veriyor.
-Şirketlerin uzun vadeli döviz pozisyon açıklarında 44.5 milyar dolarlık iyileşme, bir yıldan kısa vadeli pozisyonlarında 10 milyar dolarlık fazlalık olması, döviz kuru üzerinde özel sektörden gelebilecek baskıyı azaltıyor.
İŞTE KURU SAKİNLEŞTİREN NEDENLER
-Cari açık da son aylarda cari fazlaya dönüştü. Yeni Ekonomi Programı’nda da cari açık tahminleri revize edildi ve bu yılın cari fazlayla kapatılacağı öngörüldü.
-Hanehalkının ise yıllardan beri dövizde pozisyon fazlalığı sürüyor. 2009 küresel krizi sırasında yurtiçi yerleşik bireylerin dövizle borçlanması yani tüketicilerin yabancı para üzerinden kredi kullanması yasaklanmıştı.
-Buna karşılık bireylerin döviz mevduatları artmaya devam etti ve son olarak 195 milyar doları buldu.Bireyler veya hanehalkı finansal varlık ve pozisyon açısından kar elde edeceklerinden kur artışlarından rahatsız değiller.
-Devletin kendisinin de döviz varlıkları yükümlülüklerinin üzerinde, pozisyon açığı yok. Dış borç ödemeleri de düşük.
-Şirketler dışında döviz artışından olumsuz etkilenecek ortada başka grup kalmıyor. Onlar da durumunu bir ölçüde düzeltmişler.
KUR TAHMİNLERİN ALTINDA KALABİLİR
-Kurun son aylarda sakin seyrinin bir nedeni de bu. Hareketlendiğinde nöbette olanlar elbette var. Ancak bunun ötesine geçen bir durum ve eğilim söz konusu.
-Bu yıl da ortalama dolar kuru tahmin edilen düzeylerin altında kalabilir.Yeni Ekonomi Programı’nda 2019 yılı ortalama dolar kuru 5.70 TL olarak tahmin edilmişti.
9 aydaki gerçekleşme ise 5.64 düzeyinde kaldı.
