Negatif faiz, pozitif döviz
Merkez Bankası’nın önden yüklemeli şekilde indirdiği politika faizi yüzde 11.25, kredi faizleri de yüzde 11-12 aralığında bulunuyor. Faizlerin indiği bu düzeylerden herkes memnun.
Ancak bankalar da ister istemez mevduat faizlerini önden yüklemeli şekilde indiriyor. 10 Ocak itibariyle TL mevduat faizleri bütün vadelerinin toplamında yüzde 10.33’e indi. Bu faizin yüzde 15 stopajı kesildikten sonra geriye kalan net getirisi yüzde 8.72’ye gelir.
FAİZDEN KAYBEDEN TARAF
-Davos’ta açıklamalarda bulunan Merkez Bankası Murat Uysal enflasyonun yılın ilk çeyreğinde biraz yüksek seyredebileceğini ve tek haneli rakamlara ikinci çeyrekte inebileceğini söyledi.
-Merkez Bankası politika ve kredi faizlerinin düşüşüne ne kadar çok sevinen veya yararlanan varsa, mevduat faizlerinin düştüğü bu düzeyden bir o kadar memnun olmayan veya reel anlamda kaybeden var.
-Faizin negatif düzeylere inmiş olması tasarruf sahiplerinde alternatif arayışları da hızlandırdı.
ALTERNATİF 1: FONLAR 100 MİLYAR
-Yatırım fonları tasarruf sahipleri için alternatiflerden biri. Bu nedenledir ki, Fonbul verilerine göre son bir yılda toplam fon tutarı 43.9 milyar liradan 98.5 milyar liraya yükseldi.
-Bir yılda 54.5 milyar liralık veya yüzde 124 oranında büyümede yatırım fonu getirilerinin mevduata göre bir kademe daha iyi olması etkili.
ALTERNATİF 2: BORSA CANLANDI
-Borsaya da belli bir yönelme olduğunu hem hesap sayısının artmasından hem de işlem hacminin yükselmesinden anlıyoruz. En önde giden ise hisse senedi fiyatları.
-BİST 100 Endeksi 16 Ekim’de 94.137 puandan en yüksek kapanışı yaptığı 21 Ocak’ta 123.556 puana çıktı. Borsa üç ayda yüzde 31 arttı. MSCI Türkiye Endeksi de aynı dönemde yüzde 26.5 prim yaptı.
ALTERNATİF 3: ALTINA YÖNELME VAR
-Altının Türk halkı için iyi bir tasarruf aracı alternatifi olduğunu biliyoruz. Ancak bu dönemde altına ne kadar yönelme olduğunu bilmiyoruz. Çünkü kayıt ve veri tutma sistemi yerleşmemiş. Fiziki altın alım satımının ölçümü yok.
- Gram altın geçen yıl zaten yüzde 32 artışla en yüksek getiriyi sağlayan ana yatırım aracıydı. Ancak altın fiyatları bize bir şey söylemiyor. Çünkü altının yurtiçi fiyatı, yurtdışı fiyatına ve dolar kuruna bağlı.
-Yalnız bankalardaki altın hesaplarının son bir yılda yüzde 83 artması ve 11.2 milyar dolara çıkması bize bir şey söylüyor. Evet altına yöneliş var.
ALTERNATİF 4: İKİNCİ ADRES DÖVİZ
-Altın yanında ve ondan daha çok faizden kaçanların sığınacakları ikinci adres ise döviz. 17 Ocak ile biten haftada bankalardaki deviz mevduat artışı 1 milyar doları aştı. Yurtiçi yerleşiklere ait döviz mevduatları 17 Ocak itibariyle ilk kez 197 milyar dolar sınırını geçti.
-197.1 milyar dolara varan döviz hesapları tam bir yıl öncesinde 163.7 milyar dolardı. Bir yıllık artış 36.6 milyar dolar veya dolar bazındaki artış yüzde 22.3.
-Aynı dönemdeki TL mevduatı da arttı. Ancak TL mevduatının artması sanki matematiksel bir sonuç gibi. Çünkü son bir yılda döviz kredileri yatay seyrederken TL kredi kullanımları artıyor. Krediyi alan da dönüp bunu hemen kendi kasasına veya yastık altına taşımıyor. Yine vadeli veya vadesiz olarak bankada tutuyor. Kredilerdeki artışın getirdiği etkiyle TL mevduatlar da otomatikman artıyor.
TL MEVDUAT GERİDE KALDI
-Bu artışa karşılık TL mevduat büyümesi dolar mevduatı büyümesinin altında kaldı.
-Üstelik daha gerçekçi bir karşılaştırma yapmak için, döviz mevduatı TL bazında izlendiğinde fark daha büyüyor. TL bazında döviz hesaplarının artışı yüzde 31.9’a varıyor ve TL mevduatlara 11 puanlık fark atıyor.
-Döviz mevduatlarına güçlü bir yönelme Ağustos 2018 şoku ile başladı. 7 Eylül 2018’de 150.9 milyar dolara kadar inmiş olan bankalardaki yerleşiklere ait döviz mevduat hesapları 1.5 yılda 46.2 milyar dolar arttı.
NEGATİF FAİZDEN KAÇIŞ
-Bu artış, önce kurdaki artıştan tetiklendi, sonra siyasi belirsizlik, ABD ile yaşanan gerilimden beslenerek yoluna devam etti.
-Ancak son dönemde ekonomide büyümenin ortaya çıkmasıyla TL finansal varlıklara yönelme varken, döviz mevduatının büyümesinin gerisinde tek bir neden kalıyor. Negatif faizden kaçış.
