Borsalarda büyük düzeltme: 30 trilyon dolar
Dünya borsaları pandemi öncesindeki rekorunu egale etti. Gelişmekte olan ve gelişmiş tüm dünya borsalarını temsil eden EMCI Endeksi 17 Şubat 2020’deki 580.02 ile rekor düzeyine çıkmıştı. Dün ise aynı endeks 583.52’ye çıkarak yeni rekorunu kırdı.
5 AYDA % 50 PRİM
-Küresel salgında, dünya borsaları dip düzeyini gördüğü 23 Mart’ta yüzde 33.7 değer kaybetti. Dünkü en yüksek düzeyi ile de 23 Mart sonrasında yüzde 52 prim yaptı.
-Gelişmiş borsalar da rekora uzandı ve dün itibariyle 2.444 ile 12 Şubat’taki 2.431 düzeyinin üzerine çıktı. Gelişmiş borsalar yüzde 34.2 değer kaybının ardından yüzde 52.5 prim yaptı. Değer kayıpları 5-6 haftada, değer artışları ise 5 ayda gerçekleşti.
BORSALAR DÜŞTÜ VE KALKTI
-Bu fiyat artışlarının ardından dünya borsalarının toplam piyasa değeri de 91.1 trilyon dolarla tüm zamanların en yüksek düzeyine çıktı. Borsaların toplam piyasa değeri 20 Ocak 2020’de 89.2 trilyon dolardan 24 Mart’ta 61.6 trilyon dolara kadar indi. 27.5 trilyon dolarlık azalma yüzde 30.9’luk küçülmeye karşılık geliyor. Dünya borsaları üçte bir düzeyinde daralırken 27.5 trilyon 5 hafta içinde buharlaşmıştı.
-Merkez bankalarının ve hükümetlerin toplamı 17 trilyon dolara varan parasal ve mali destekleriyle toparlanmaya başlayan piyasalar 5 aya varan bu dönemde kayıplarını fazlası ile telafi ettiler.
-Fiyat endeksleri pandemi öncesindeki rekor düzeylerini yakalayıp geçerken, piyasa değerleri 29.5 trilyon dolar büyüdü. Giden 27.5 trilyon, yerine gelen 29.5 trilyon dolar. 24 Mart’taki dip düzeye göre artış yüzde 47.9 oranında.
-Pandemi nedeniyle borsalardan trilyonlar gitti ve geri geldi. Hatta pandemi nedeniyle kayıplarını fazlasıyla da karşıladı.
SON DURUM NE?
-Üstelik küresel salgın devam ederken, henüz etkili bir aşı veya tedavi sistemi sağlanamamışken. Sonbahara doğru şiddetini artıran küresel salgın nedeniyle artık ekonomilerin kapatılması ve karantina uygulamaları da yine ekonomik gerekçelerle bir hayli zor görünüyor.
-O zaman ne oldu da borsalar pandemi henüz bitmeden eski rekor düzeylerini dahi geçtiler? Ekonomiler daha iyi durumda mı?
-Ne pandemi bitti, ne de pandeminin belirsizliği. Ekonomiler de daha iyi değil, hatta daha kötü durumda. Pandemi nedeniyle verilen destekler devletlerin borç hanelerine yazılıyor. Dünya ekonomileri artık daha borçlu.
-Yaşanmakta olan ekonomik daralmadan dolayı hem işsizlik artırıyor hem de gelirler azalıyor.
BOL VE UCUZ PARANIN ETKİSİ
-Bütün bu olumsuzluklara rağmen borsaların rekor kırmasını küresel likiditenin bollaşmasına bağlayabiliriz. Beklentilerin değişmesi ve kısmen iyileşmesinin etkisi de var ama asıl etkiyi para yapıyor. Yapmaya da devam ediyor.
-Çünkü küresel likiditenin kısa sürede azalacağına yönelik bir beklenti yok. En azından 2021’in sonuna kadar likidite bolluğunun sürmesi ve faiz oranlarının düşük kalmaya devam etmesi bekleniyor.
3 RİSK GÖRMEZDEN GELİNİYOR
-Durum bu olunca ABD seçimlerinin belirsizliği de, ABD-Çin gerginliği de, küresel salgındaki kötü gidiş ve belirsizlik de görmezden geliniyor.
-Ancak ne zamana ve nereye kadar diye de sormak lazım. Çünkü zaman giderek daralıyor. Kararı piyasalar verecek ama şunun şurasında ABD seçimlerine 2 ay kaldı. Zaman daraldıkça fiyatlama yapma baskısı da artabilir.
DİĞER PİYASALARI DA ETKİLER
-Hisse senedi piyasasını yeni rekorlara taşıyan etkiyi likidite bolluğu ve tarihi düşük faizler yaptıysa gayrimenkul, altın ve diğer değerli metallerde de benzeri etkiler beklenir.
-Bu etki gerçekleşiyor zaten. Borsalar kaybettiklerini geri kazandı. Altın ise zaten dolar bazında pandemi öncesine göre yüzde 25 primli seyrediyor.
