Dünya izin verirse ikinci yarıda inşallah
Yüzde 0.91 ile son 13 yılın en yüksek şubat ayı enflasyon rakamı açıklandı. Bu orandan daha yüksek olarak Şubat 2008’de yüzde 1.29 enflasyon açıklanmıştı. Yıllık tüketici enflasyonu (TÜFE) de yüzde 15.61’a çıkarak yükselişini 6 aydır sürdürdü.
Tüketici fiyatlarını asıl gıda fiyatlarındaki artış yükseltti. Yüzde 2.57 artan gıda fiyatları, enflasyona 0.67 ile en büyük katkıyı yaptı. Enflasyon sepeti içinde yüzde 25.94 ağırlığından dolayı aylık 0.91’lik TÜFE’nin dörtte üçü gıda fiyatlarından geldi. Sağlık grubu fiyat artışı yüzde 3 olmasına karşılık sepet içindeki düşük ağırlığından dolayı TÜFE’ye ancak 0.10 katkı yaptı.
GIDA ETKİSİ YÜKSEK
-Enflasyonu sürükleyen gıda fiyatlarındaki artış ekim ayından itibaren hızlandı ve son 6 ayda toplam yüzde 16.32 yükseldi. Bu da her ay ortalama yüzde 3’e yakın artış demek. 6 aylık enflasyon istifini bozmadan aynen devam edip bir yılı doldursaydı karşımıza yüzde 32.64 gibi yüksek bir rakam çıkacaktı.
-Gıda fiyatlarının bu oranda yükselmesinde hem taze meyve ve sebze fiyatlarının aylık yüzde 5.21, hem de işlenmiş gıda fiyatlarının yüzde 2.27 artması etkili.
-Taze meyve sebzede son 6 aylık artış yüzde 29.79 gibi yüksek bir düzeyde. Yine bu rakamı yıllığa taşırsak yüzde 59.58’e ulaşırız.
-İşlenmiş gıdanın 6 aylık artışı da yüzde 14.42, yıllıklandırılmışı yüzde 28.84 düzeyinde.
-Üretici fiyatlarının ise aylık yüzde 1.22 artmasına karşılık Temmuz 2020 sonrasında ilk kez yüzde 2’nin altına indi. Temmuz sonrasındaki 7 ayda üretici fiyat artışı toplamı yüzde 20.45 oldu. Bunun da yıllıklandırılmış hali yüzde 35.
KUR ETKİSİ TERSİNE DÖNÜYOR
-Şubat ayında üretici fiyatlarının hız kesmesi, kur artışı etkisinin giderek zayıflamakta olduğuna yorumlanabilir. Bu haliyle pozitif bir gelişme ve önümüzdeki aylara da yansıyabilir. 6 Kasım sonrasında dolar kurunda yüzde 19’a kadar varan bir düşüş yaşandı. Son bir haftada kurda dalgalanmaya karşılık hala yüzde 15 civarında bir düşüş söz konusu.
-Gıda fiyatlarının bir aylık aradan sonra yeniden hızlanması, önümüzdeki aylarda enflasyonun biraz daha yükselebileceğine işaret ediyor. Hem gıdanın yükseltici etkisi sürecek, hem de bunun üzerine dünya fiyat artışları ve hayatın normalleşmesinin etkisi binecek.
-Önümüzde 2 ay daha baz etkisi kaynaklı olumsuzluk yaşayacağız. Mayısta bu durum ortadan kalkacak. Ama mayısta da Ramazan ve bayram etkisi devreye girecek.
-Tarla ve mevsim ürünleri haziranda imdada yetişecek. Dolayısıyla gıda fiyatları ancak hazirandan itibaren gevşemesi ve düşüşe geçmesi söz konusu olabilir.
ENFLASYONU İTHAL ETMEK
-Hazirandan itibaren gıda fiyatlarının gevşemeye başlaması otomatikman enflasyonda düşüşü yol açmayabilir. Çünkü bu konuda ciddi bir tehlike var. O da küresel çapta emtia fiyatlarının hızla yükseliyor olmasıdır ki, dünyadan enflasyon ithal etmek zorunda kalabiliriz.
-FAO Gıda Fiyat Endeksi son 6 ayda yüzde 20.5 yükseldi. Emtia yani hammadde ve enerji fiyatları da yükseliyor. Emtia endeksi CRB ağustos ve şubat ayı ortalamalarına göre 6 ayda yüzde 25 arttı.
-İthalat yapmadan da Türkiye’de üretim yapmanın imkanı yok. Yıllık hammadde ithalatımız 2013’ten bu yana 8 yılda ortalama 166 milyar dolarla GSYH’nın yüzde 23’ü düzeyinde.
-Dünyada da hayat normalleşmeye doğru gidiyor ve küresel ekonomi yüzde 3.5 daralmadan yüzde 5.5 büyümeye dönecek. Talep artışı yanında pandemi kaynaklı tedarik zorlukları da eklenince fiyatlarda hızla artabiliyor.
ŞANS DA LAZIM
-Dolaysıyla enflasyonu düşürmede zor veya şansız bir yıldayız. Emtia fiyatları, pandemi koşulları, normalleşmeye doğru atılan adımlar ve yurtiçinde gıda fiyatları zorluklarımız.
-Bu nedenle enflasyonu düşürmede sadece bizim çabamız yetmeyecek. Dünyanın da izin verdiği ölçüde enflasyonu ancak yılın ikinci yarısında düşürebileceğiz. Sabır gösteremezsek o da suya düşebilir.
