2014'te kim yanıldı kim doğru çıktı?
2014 yılını bitirirken sanırım çoğumuz derin bir “sene sonu muhakemesi” yapıyoruz. Bir sene daha ömrümüzden akıp giderken, gelecek seneye bırakılan “ümitler” ve bu senede kalmasını dilediğimiz “yanılgılar” gözümüzün önünden akıp gidiyor. Nihayetinde her şeyin başı sağlık! O yüzden çok da kafayı bir şeye takmamak lazım.
Evet, yukarıdaki ön açıklamayı verdikten sonra 2014 yılı için Türkiye ekonomisinin pişmanlıklarını, yanılgılarını, kazanımlarını ve ümitlerini işleyebiliriz.
SENENİN “EN’LERİ”
Türkiye ekonomisi ve piyasalar için senenin en büyük yanılgılarından başlayalım:
Enflasyon
Bir seneyi daha “Ahlar, vahlar” eşliğinde kapatıyoruz enflasyon cephesinde. Yıl sonu enflasyon % 9 civarında bitecek. Böylece 2011’den sonra son 3 senenin en yüksek enflasyonu ile kapatıyoruz seneyi. Merkez faturayı kuraklık, don gibi etkilere maruz kalan tarım ürünlerine ve Türk Lirası’nın ani değer kaybına çıkarıyor. 2014 sonu itibarıyla, son 10 senede Türkiye’de ortalama yıllık enflasyon % 8.30. TCMB ise % 5 hedefine kitlendi kaldı. Piyasanın bu konuda sabrı tükendi, şu yorumu yapıyor: “Ya hedefi yukarıya çek, ya da artık daha fazla ıskalama!”
Döviz
Kurları Hayır, TCMB Başkanı Başçı’nın 2013 sonunda kullandığı 1.92 hedefinin tutmamasından bahsetmiyorum. Bahsettiğim birçok piyasa profesyonelinin yılın son 3 ayında kur konusunda yediği “gol”. Bu yıl eylül ayında, TCMB’nin beklenti anketine katılan birçok ekonomist 2014 sene sonu için dolar/TL beklentisi olarak 2.24’ü ifade etti. Biraz daha geriye gidersek durum daha vahim. Aynı ekonomistlerin nisan ayında verdikleri yıl sonu dolar/TL tahmini ise 2.20 seviyeleri. Bu açıdan bakıldığında, küresel ve yerel ekonomilerdeki gelişmeleri en iyi tahmin etmelerini beklediğimiz piyasa oyuncuları, yıl sonu döviz kuru tahminlerinde % 3 - % 5 arası “çuvallamış” gözüküyorlar.
Cari Açık
Bir büyük yanılgı da burada. Gerçi cari açıktaki yanlış tahmin, sanırım hiçbirimizi rahatsız etmemiştir. Yine bu yılın nisan ayında, yani kabaca yılın üçte birini bitirdiğimiz noktada yine TCMB beklenti anketine katılan ekonomist ve stratejistlerin 2014 sonu cari açık beklentisi 50 milyar dolar seviyesindeymiş. Özellikle petrolde yaşanan sert düşüş ve ekonominin hız kesmesi sonucu 45 milyar dolar seviyesinde kapatacak gibi gözüküyor. Yani burada da % 10’un üzerinde bir ıskalama söz konusu.
Şimdi de ekonominin gündeminde tutturulan hedeflere bakalım:
Büyüme
Sene başında Türkiye için yapılan 2014 büyüme tahminleri % 3.5 - % 3.00 arasında yoğunlaşıyordu. Diğer yandan hükümetin sene başında açıkladığı Orta Vadeli Plan’da (OVP) sene sonu tahmini ise % 4’teydi. Aralık sonu itibarıyla bakıldığında sene sonu % 3 - % 3.1 arasında tamamlanacak gibi gözüküyor. Bu açıdan bakıldığında piyasanın büyüme tahminlerinde tutturduğunu söyleyebiliriz. Ancak hükümetin 2014’te büyümede aradığını bulamadığını söyleyebilirim.
Ekonomi cephesinde hedefler, ıskalar ve tutturulan rakamlar bu şekilde. Görüldüğü gibi genel olarak sene başında ortaya atılan hedeflerin çoğu karavana çıkmış vaziyette.
Şimdi soru şu: “2015 için hedefleri bu kadar ıskalama lüksümüz var mı?”
Cevap: Yok!
Özellikle enflasyon ve büyüme konusunda gerçekçi tahminler vermek ve tutturmak zorundayız. Yatırımcı nezdinde Türkiye’yi zora sokacak, hedeflerin tutmadığı, ileriye dönük tahmin yapmanın mümkün olmadığı bir ülke algısı oluşmaması lazım. Yatırımcıya bir kez daha “% 5 hedef verip, en kötü % 7 olur” diye taahhüt verip bir kez daha % 9 ile seneyi kapatamayız. Ya da “% 4 büyüyeceğiz deyip, son 3 senede ortalama % 3 büyümeyi” daha fazla kimseye izah edemeyiz.
