Kitle fonlaması ne demek?
Bir fikriniz var ya da bir projeniz. Bu projenin çok tutacağını ve muhtemelen sizi zengin edeceğini düşüyorsunuz. Ancak bir sorun var; para yok!.. Bir başka ifade ile akıl var, fikir var, proje var ama bunu gerçekleştirmek için yeterli sermayeniz yok. Bankaların kapısını çalsanız “Kusura bakmayın” cevabını alıyorsunuz, eşten dosttan borç isteseniz olmuyor. Bir çoğunuzun “Evet, işte tam beni tarif ediyor!” dediğini duyar gibi oluyorum.
Yakın zamanda Meclis’te kabul olan ‘Torba Yasa’da kabul edilen “kitle fonlaması” yasası ile projelerin finansman ile buluşması artık kanuni bir dayanağı olan bir hale bürünüyor.
Kitle fonlaması nedir? En basit haliyle, bir proje ya da girişimin bir grup insan tarafından internet aracılığıyla finanse edilmesine kitle fonlaması deniyor. 2008 krizi sonrası küçük ölçekli ve proje bazında olan şirketlerin küresel piyasalarda kaynak/sermaye bulması zorlaşınca alternatif bir çözüm olarak ortaya çıkmış. Kriz sonrası bankaların küçük işletmeli şirketlere riskli oldukları için kredi vermek istememesi ve internet yardımıyla büyük toplumlara ulaşabilme imkânı oluşunca kitle fonlaması ortaya çıkmış. Hazine’nin istatistiklerine göre 2015 sonu itibarıyla kitle fonlaması ile elde edilen fon miktarının 34 milyar doları aştığı anlaşılıyor.
KİTLE FONLAMASI NASIL ÇALIŞIYOR?
Dünyada bağış ve ödül bazlı katılımlar olsa da ‘Torba Yasa’da geçen haliyle Türkiye’de kitle fonlaması “ortaklı bazlıyatırım bazlı” olacak. Bu modelde finansmana ihtiyaç duyan girişimci ihtiyaç tutarını bir limit olarak belirleyecek ve internet üzerinden fonun toplanacağı platformlar aracılığı ile yatırımcıların ilgisine sunacak.
PLATFORM NEDİR?
Türkiye’de kitle fonlaması uygulaması SPK’nın gözetiminde ve denetiminde olacak. SPK’nın gözetiminde kurulacak olan kitle fonlaması platformu aslında fikir sahibi girişimci ile fon sağlayıcı arasındaki arabulucu olacak. Henüz detayı belli olmamakla beraber SPK’nın denetimindeki bu platformun fikirler arasında önseçim yapması, proje sahibinin altyapısının kontrol edilmesi ve en nihayetinde girişimci ile yatırımcıların fon ve ortaklık alışverişi yapabilmelerine imkân vermesi bekleniyor.
‘Torba Yasa’dan yeni çıkan ve bu sebeple tam detayları belli olmayan kitle fonlaması mevzuatında hem tüzel hem de gerçek kişilere belli bir projeye, belli miktar limitleri dahilinde ortak olabilme imkânı verilmesi bekleniyor. Her proje için tüzel ve gerçek kişilere üst limit konulabilecek.
HAZİNE DE FONLARA PARA YATIRACAK...
Kitle fonlaması dışında girişimcilik ekosistemini heyecanlandıran gelişmelerden biri de Hazine’nin girişim sermayesi fonlarına yatırım yapabilmesi. 2014 yılında çıkan bir kanun ile Hazine zaten Girişim Sermayesi fonlarına kaynak sağlamak adına bu fonlara yatırım yapan üst fonlara (funds of funds) kaynak aktarabiliyordu. Ancak yeni düzenleme ile şimdi Hazine örneğin TÜBİTAK ile EBRD ile vs ortak girişim sermayesi fonu kurabilecek. Çağrı usulü ile ihtiyaç duyulan alanlarda halihazırda zaten yatırımları bulunan fonlar ile ortak çalışmalar yapılabilecek.
Başta teknoloji olmak üzere savunma, sağlık, finans gibi birçok konuda girişimcilik özellikle de digital girişimcilik yadsınmaz bir noktada. Ülkeler bu konuda yatırımcıları bir nevi pamuklar içinde sararak korumaya ve projelerin finansman ile buluşması için birbirleriyle yarışa girmiş vaziyetteler. Biz bu yarışta maalesef oldukça geride kaldık. Yine de bir yerden başlıyor olmak umut verici.
