2018'de petrol nereye gider?
Petrol fiyatları bizim gibi ciddi ithalat yapan ülkeler için yakından takip edilmesi gereken bir piyasadır. Son açıklanan “ekim ayı cari açık verileri”ne göre yılın ilk 10 ayında ham petrol ithalatımız miktar bazında yüzde 11 civarında artmış olmasına rağmen artan petrol fiyatları sonrası enerji ithalatımız yüzde 36 yükselmiştir. Bu da geçen yıla göre ekstra 6.8 milyar dolarlık bir enerji ithalatı anlamına geliyor.
Bu sebeple bizim de herkes gibi gözümüz son 2 yılın zirvesine çıkmış petrol fiyatlarında. Orayı anlamak için de son dönemde OPEC, Rusya ve ABD üçgeninde petrol piyasasında neler oluyor anlamakta fayda var.
TÜKETİMİ REKOR KIRACAK
Önce küresel petrol tüketimiyle başlayalım. 2017 yılında küresel anlamda günlük 97.7 milyon varil petrol tüketimi yapıldı. Bu rakamın 2018 yılında ilk kez 100 milyon varil seviyesini zorlaması bekleniyor.
Uluslararası Enerji Ajansı’na göre 2018’de Asya Pasifik bölgesinde artan petrol talebiyle küresel petrol tüketimi yıllık 100 milyon varil sınırın test edilmesine yol açabilir. 2018 yılında AB’nin yüzde 2.3’e, ABD’nin yüzde 2.6’ya yükseltilen büyüme rakamlarına, gelişen ülkeler ligindeki ülkelerin de yüzde 5’ler seviyesindeki rakamları eşlik edince “100 milyon varil sınırı aşılabilir” uyarısı kulağa pek de uzak bir ihtimal olarak gelmiyor.
Bu durumda da akla şu soru geliyor: “Eğer küresel petrol tüketimi 2018’de rekor kıracaksa, OPEC ve Rusya ne yapacak?”
OPEC VE RUSYA’NIN ORTAK TAVRI
2017 Haziran ayında Brent petrolün varili 45 dolar civarında fiyatlanıyordu. Bu fiyatlar başta OPEC üyeleri olmak üzere birçok petrol üreticisi için kabul edilebilir fiyatlar değildi.
Bloomberg’in araştırmasına göre petrol gelirine bağımlı birçok OPEC ülkesinin denk bir bütçe için ihtiyaç duydukları petrol fiyatları bu rakamın oldukça üzerinde. Birkaç örnek vermek gerekirse denk bütçe için Venezüella’da 216 $, Nijerya’da 127 $, Suudi Arabistan’da 83 $ , B.A.E.’de 67 $ fiyat gerekiyor.
Bu sebeple OPEC ülkeleri Suudi Arabistan’ın önderliğinde günlük 600 bin varillik üretim kesintisi kararı aldılar. Yaz ortasında ise bu kararı 2018’e kadar uzattıklarını açıkladılar. OPEC üyesi olmamakla beraber Rusya da bu karara katıldığını açıkladı. Sene sonuna gelindiğinde ise bu sefer Rusya+OPEC karteli 2018 sonuna kadar üretim kesintisi kararını uzatacaklarını belirttiler ve hedeflerini de “Günlük 1.8 milyon varil daha az üretim yapmak” diye ilan ettiler. Buradan anlıyoruz ki, artan küresel petrol tüketimi OPEC ve Rusya tarafından karşılanmayacak. Bu, fiyat artışı anlamına gelebilir. Ancak bir de son zamanlarda petrol piyasasında büyük oyuncu olan ABD’ye bakmak gerekir.
KAYA PETROLÜ OYUN DEĞİŞTİRİCİ OLACAK
ABD’nin kaya petrolü diye isimlendirilen ileri teknoloji (ve maliyetle) açtığı kuyulardan çıkarmaya başladığı petrol dengeleri değiştiriyor. Sadece son 1 yıldır Rusya ve OPEC’in toplam üretimlerini yüzde 7-8 oranında düşürmesine rağmen aynı dönemde ABD’nin üretimi yüzde 10’a yakın arttı. Kaya petrolü miktarı sadece 1 yıl içinde günlük 1.5 milyon varil oldu. Özellikle 65 dolara ulaşan petrol fiyatları maliyet kıskacında bulunan kaya petrolü üreticilerinin şevkini artırmış görünüyor. Bu ne demek? Rusya ve OPEC’in düşürdüğü azalan petrol üretimi son derece rahat bir şekilde ABD tarafından doldurulmakta.
Resim bu. 2018 yılı için artan küresel tüketime rağmen panik yapmaya gerek yok! Ancak küresel ölçekte özellikle ABD ve Rusya arasında yaşanabilecek jeopolitik gelişmeler bu dengeyi bozabilir.
Son not olarak da artık enerji savaşlarının petrol üzerinden değil doğalgaz, LNG ve kaya gazı üzerinden yapıldığını aktaralım. Bu konuda yazacaklarımız da önümüzdeki haftanın konusu olsun.
